- Η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα εκτιμάται στα 51 δισ. ευρώ για το 2024, αντιπροσωπεύοντας το 22% του ΑΕΠ.
- Η ΑΑΔΕ θα εφαρμόσει νέα ψηφιακά μέτρα από το 2026 για την πάταξη της αδήλωτης οικονομίας.
- Τα βασικά εργαλεία περιλαμβάνουν υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση και ψηφιακά μητρώα συναλλαγών.
- Ειδική στόχευση θα υπάρξει σε αδήλωτα ακίνητα μέσω νέου Μητρώου και φορολογικό πλαίσιο για κρυπτονομίσματα.
- Υπάρχουν αμφιβολίες για την πλήρη αποτελεσματικότητα των μέτρων, λόγω της πολυπλοκότητας του φαινομένου της φοροδιαφυγής.
Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προετοιμάζει από το 2026 μια συνολική αναδιάρθρωση των μηχανισμών ελέγχου, με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής, η οποία εκτιμάται στα 51 δισ. ευρώ για το 2024. Βασικά εργαλεία σε αυτή τη νέα στρατηγική θα αποτελέσουν η τεχνολογία και η αξιοποίηση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο.
Η αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής αποτελεί διαχρονικά μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ελληνική οικονομία, με τις προσπάθειες να εντείνονται συνεχώς μέσω της τεχνολογικής αναβάθμισης και της αξιοποίησης δεδομένων. Αυτή η νέα προσέγγιση της ΑΑΔΕ έρχεται ως συνέχεια προηγούμενων πρωτοβουλιών και επιδιώκει να γεφυρώσει το σημαντικό χάσμα μεταξύ δηλωθέντων εισοδημάτων και πραγματικής κατανάλωσης.
Το εύρος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα
Σημαντικές διαστάσεις εξακολουθεί να λαμβάνει η φοροδιαφυγή στην Ελλάδα, όπως προκύπτει από τα στοιχεία που συγκρίνουν τα δηλωθέντα εισοδήματα με την πραγματική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών. Τα εισοδήματα που δηλώθηκαν εφέτος στην εφορία για το 2024 ανήλθαν σε 112 δισ. ευρώ, ενώ η κατανάλωση έφθασε τα 163,6 δισ. ευρώ, αποκαλύπτοντας μια απόκλιση της τάξης των 51 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αποτυπώνει το εύρος της «μαύρης» οικονομίας και αντιστοιχεί σε περίπου 22% του ΑΕΠ, ποσοστό αισθητά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διαμορφώνεται στο 17,6%. Παρότι η εικόνα εμφανίζεται οριακά βελτιωμένη σε σχέση με το 2019, όταν η διαφορά μεταξύ εισοδημάτων και κατανάλωσης ξεπερνούσε τα 53 δισ. ευρώ, τα στοιχεία δείχνουν ότι η φοροδιαφυγή παραμένει δομικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας, ένα ζήτημα που έχει επισημανθεί και από την Κομισιόν, ειδικά όσον αφορά το κενό ΦΠΑ.
Τα νέα ψηφιακά εργαλεία της ΑΑΔΕ από το 2026
Απέναντι σε αυτή την πραγματικότητα, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) προετοιμάζει από το 2026 μια συνολική αναδιάρθρωση των μηχανισμών ελέγχου και πρόληψης της φοροδιαφυγής, με βασικό εργαλείο την τεχνολογία και την αξιοποίηση δεδομένων σε πραγματικό χρόνο. Κεντρικός άξονας του σχεδίου είναι η πλήρης ψηφιοποίηση των συναλλαγών, με την καθιέρωση της υποχρεωτικής ηλεκτρονικής τιμολόγησης, την ψηφιακή καταχώριση των δελτίων αποστολής και τη δημιουργία ψηφιακών μητρώων πελατών για μεγάλες συναλλαγές με μετρητά. Παράλληλα, σύγχρονα συστήματα ανάλυσης δεδομένων και Business Intelligence θα επιτρέπουν τον συνεχή έλεγχο των οικονομικών στοιχείων των επιχειρήσεων και την έγκαιρη ανίχνευση ύποπτων κινήσεων, ενισχύοντας την προσπάθεια που ήδη καταβάλλεται με την αύξηση των φορολογικών ελέγχων.
Προτεινόμενο Οι φοροαπαλλαγές στους μετόχους «κόβουν» τη 13η σύνταξη, επισημαίνει ο Σακελλαρίδης
Ειδική στόχευση σε ακίνητα και κρυπτονομίσματα
Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στο Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων, το οποίο αναμένεται να τεθεί σε λειτουργία το 2026 και να προσφέρει στη φορολογική διοίκηση πλήρη εικόνα για κάθε ακίνητο, τη χρήση του και τα εισοδήματα που αποφέρει. Στόχος είναι ο εντοπισμός αδήλωτων κατοικιών και μη καταγεγραμμένων μισθώσεων, που αποτελούν διαχρονική εστία φοροδιαφυγής, επιβεβαιώνοντας τη δυνατότητα της εφορίας να ελέγχει το πραγματικό τίμημα στις μεταβιβάσεις. Στο ίδιο πλαίσιο, στο μικροσκόπιο μπαίνουν και τα κρυπτονομίσματα, με τη θέσπιση ενός σαφούς φορολογικού πλαισίου εναρμονισμένου με την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και νομικούς κύκλους είναι το κατά πόσο η τεχνολογία από μόνη της θα καταφέρει να περιορίσει ουσιαστικά τη φοροδιαφυγή. Η εμπειρία των προηγούμενων ετών δείχνει ότι ένα τόσο βαθιά ριζωμένο και πολυπαραγοντικό φαινόμενο, το οποίο συνδέεται τόσο με τη δομή της οικονομίας όσο και με την φορολογική κουλτούρα, απαιτεί συνδυαστικές παρεμβάσεις και όχι μόνο ψηφιακά εργαλεία.
Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις
Με το νέο αυτό μοντέλο, η φορολογική αρχή επιδιώκει από το 2026 να περιορίσει την αδήλωτη οικονομία και να αυξήσει τα δημόσια έσοδα. Ωστόσο, παρά τις φιλόδοξες εξαγγελίες και τον εκτεταμένο ψηφιακό μετασχηματισμό που σχεδιάζει η φορολογική διοίκηση, οι σοβαρές αμφιβολίες για την πλήρη αποτελεσματικότητα παραμένουν. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί όχι μόνο από την εφαρμογή των νέων συστημάτων, αλλά και από την ικανότητα να αλλάξει τη νοοτροπία και να ενισχύσει τη φορολογική συνείδηση των πολιτών και των επιχειρήσεων.
Τι πρέπει να γνωρίζουν οι φορολογούμενοι
- Προετοιμαστείτε για την υποχρεωτική ηλεκτρονική τιμολόγηση που θα τεθεί σε ισχύ από το 2026.
- Ενημερωθείτε για το Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων και τις επιπτώσεις του σε αδήλωτα εισοδήματα.
- Παρακολουθήστε τις εξελίξεις στο νέο φορολογικό πλαίσιο για τα κρυπτονομίσματα, ώστε να είστε εναρμονισμένοι με τη νομοθεσία.
- Διατηρείτε ακριβή και ψηφιακά αρχεία όλων των οικονομικών σας συναλλαγών για λόγους διαφάνειας και ελέγχου.
