- Το Υπουργείο Πολιτισμού παραχωρεί 24 κτίρια του Κτήματος Τατοΐου σε ιδιώτη.
- Η απόφαση προκαλεί ανησυχίες για τον δημόσιο και πολιτιστικό χαρακτήρα του κτήματος.
- Οι επιτρεπόμενες χρήσεις περιλαμβάνουν ξενώνες, εστιατόρια και χώρους εκδηλώσεων.
- Η κυβέρνηση συνδέει την απόφαση με την πρόοδο των έργων αποκατάστασης και τη χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης.
- Υπάρχουν προβληματισμοί για την πιθανή αλλοίωση του χαρακτήρα του κτήματος λόγω της κλίμακας της ιδιωτικής παρέμβασης.
Το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του Υπερταμείου, προκήρυξε δημόσιο διεθνή διαγωνισμό για τη μακροχρόνια παραχώρηση 24 από τα 56 κτίρια του ιστορικού πυρήνα του Κτήματος Τατοΐου σε ιδιώτη. Η απόφαση αυτή προκαλεί έντονο προβληματισμό, καθώς έρχεται σε αντίθεση με προηγούμενους σχεδιασμούς και εγείρει ερωτήματα για το αν το κτήμα θα λειτουργήσει ως ανοιχτός δημόσιος χώρος ή θα κυριαρχήσει η ιδιωτική εκμετάλλευση.
Η εξέλιξη της μακροχρόνιας παραχώρησης κτιρίων του Κτήματος Τατοΐου σε ιδιώτη σηματοδοτεί μια σαφή μετατόπιση από τον αρχικό σχεδιασμό για τη διαχείριση του ιστορικού χώρου. Ενώ τα προηγούμενα χρόνια υπήρχαν συζητήσεις για τη δημιουργία ενός κρατικού φορέα διαχείρισης που θα διασφάλιζε τον δημόσιο χαρακτήρα και τον ενιαίο σχεδιασμό, η τρέχουσα κατεύθυνση επιλέγει την ενιαία παραχώρηση σε ιδιώτη επενδυτή, προκαλώντας ανησυχίες για την προστασία του πολιτιστικού χαρακτήρα.
Η απόφαση για τη μακροχρόνια παραχώρηση μεγάλου μέρους του ιστορικού πυρήνα του Κτήματος Τατοΐου σε ιδιώτη, μέσω δημόσιου διεθνούς διαγωνισμού που προκήρυξε το Υπουργείο Πολιτισμού μέσω του Υπερταμείου, έχει προκαλέσει έντονο προβληματισμό. Πρόκειται για την εκμίσθωση 24 από τα 56 κτίρια του κτήματος, εξαιρουμένων των μουσείων, τα οποία βρίσκονται στην «καρδιά» του ιστορικού συνόλου, σε άμεση γειτνίαση με το ανάκτορο και τους χώρους που πρόκειται να μετατραπούν σε εκθεσιακούς. Αυτή η επιλογή έρχεται σε αντίθεση με όσα είχαν παρουσιαστεί τα προηγούμενα χρόνια για την αξιοποίηση του Τατοΐου, όπως η δημιουργία μεγάλου συνεδριακού κέντρου, σχέδιο που αποσύρθηκε μετά από αντιδράσεις.
Η απόφαση για τη μακροχρόνια παραχώρηση
Σύμφωνα με την προκήρυξη, τα ακίνητα θα μισθωθούν μακροχρόνια με σύμβαση παραχώρησης και θα μπορούν να αξιοποιηθούν αποκλειστικά βάσει των ήδη εγκεκριμένων χρήσεων, ως ξενώνες, εστιατόρια, αναψυκτήρια και χώροι εκδηλώσεων. Τα κτίρια που περιλαμβάνονται στον διαγωνισμό έχουν επιφάνειες από 30 έως 930 τετραγωνικά μέτρα, μαζί με τον περιβάλλοντα χώρο τους. Αυτό πρακτικά οδηγεί στην εκχώρηση σχεδόν ολόκληρου του λειτουργικού ιστορικού πυρήνα του κτήματος σε έναν ιδιώτη επενδυτή. Η κυβέρνηση συνδέει την απόφαση με την πρόοδο των έργων υποδομής και αποκατάστασης, που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και με τη μετατροπή του ανακτόρου και ορισμένων κτιρίων σε μουσεία.
Αντιδράσεις και προβληματισμοί
Η επιλογή της ενιαίας παραχώρησης σε ιδιώτη εγείρει ερωτήματα για το κατά πόσο ο ιστορικός και πολιτιστικός χαρακτήρας του κτήματος μπορεί να προστατευθεί αποτελεσματικά στο πλαίσιο μιας εμπορικής εκμετάλλευσης. Νομικοί κύκλοι και φορείς πολιτισμού επισημαίνουν ότι η συγκέντρωση πολλών κρίσιμων λειτουργιών –όπως η φιλοξενία, η εστίαση και οι εκδηλώσεις– στα χέρια ενός ιδιώτη δημιουργεί ανησυχίες για τη μετατροπή του ιστορικού πυρήνα σε έναν κατ’ ουσίαν ιδιωτικοποιημένο χώρο. Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε περιορισμένη πρόσβαση ή σε χρήσεις που θα υπαγορεύονται πρωτίστως από την οικονομική βιωσιμότητα της επένδυσης, αλλοιώνοντας τον δημόσιο χαρακτήρα που είχε αρχικά οραματιστεί.
Τα κτίρια που παραχωρούνται και οι χρήσεις τους
Στον διαγωνισμό περιλαμβάνονται εμβληματικά κτίρια του κτήματος, όπως το πρώην ξενοδοχείο «Τατόιον», οι στρατώνες, το διευθυντήριο, κατοικίες εργατών και αξιωματικών, καθώς και αγροτοβιομηχανικά κτίρια, όπως το οινοποιείο, το γαλακτοκομείο και το ελαιοτριβείο. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις τους έχουν καθοριστεί με αποφάσεις της Υπουργού Πολιτισμού το 2022 και τροποποιήθηκαν το 2025. Ωστόσο, η πρακτική εφαρμογή τους από έναν ιδιώτη επενδυτή μένει να αποδειχθεί στην πράξη. Παράλληλα, με νομοθετική ρύθμιση παραχωρούνται άνευ ανταλλάγματος στο Υπουργείο Πολιτισμού περίπου 17.700 στρέμματα του κτήματος από τα Υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος, ώστε το ΥΠΠΟ να αναλάβει τον ρόλο της αναθέτουσας αρχής για τη σύμβαση παραχώρησης.
Η επόμενη μέρα για το κτήμα Τατοΐου
Πρόσθετο προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού «δύναται να συμπεριληφθεί» η παραχώρηση περίπου 1.200 στρεμμάτων στον ιστορικό πυρήνα, με στόχο την αναβίωση του αγροτικού χαρακτήρα του κτήματος, καθώς και η δημιουργία μεγάλου χώρου στάθμευσης 600 θέσεων. Η προοπτική αυτή ενισχύει τις ανησυχίες ότι η κλίμακα της ιδιωτικής παρέμβασης ενδέχεται να αλλοιώσει τον χαρακτήρα ενός από τα σημαντικότερα ιστορικά και φυσικά τοπία της Αττικής. Η αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας πρέπει να γίνεται με τρόπο που να διασφαλίζει τον πολιτιστικό και δημόσιο χαρακτήρα των χώρων.
