Ταμείο Ανάκαμψης: Οριακός αγώνας δρόμου το 2026 για τα τελευταία 13,7 δισ. ευρώ

Η Ελλάδα εισέρχεται στην πιο κρίσιμη καμπή του προγράμματος «Ελλάδα 2.0», καθώς το 2026 αποτελεί το έτος-ορόσημο για την εκταμίευση των τελευταίων 13,7 δισεκατομμυρίων ευρώ. Με το 40% του συνολικού πακέτου να παραμένει σε εκκρεμότητα, η κυβέρνηση καλείται να ολοκληρώσει 178 ορόσημα υπό ασφυκτική χρονική πίεση, αφήνοντας μηδενικά περιθώρια για νέες καθυστερήσεις ή διοικητικές δυσλειτουργίες.

Η τρέχουσα συγκυρία βρίσκει το οικονομικό επιτελείο σε μια κατάσταση διαρκούς εγρήγορσης, καθώς η αναθεωρημένη εκδοχή του σχεδίου μεταθέτει το μεγαλύτερο βάρος υλοποίησης στο τελικό στάδιο. Αυτή η στρατηγική επιλογή έρχεται ως συνέχεια της προσπάθειας να διατηρηθεί η δημοσιονομική σταθερότητα, όπως φάνηκε και από την πρόσφατη υποβολή για το διπλό αίτημα πληρωμής 1,17 δισ. ευρώ, το οποίο αποτέλεσε την αφετηρία για την απότομη κλιμάκωση που αναμένεται τους επόμενους μήνες. Τεχνικά, η πρόκληση έγκειται στο γεγονός ότι τα επόμενα αιτήματα διογκώνονται σημαντικά, κορυφώνονται τον Σεπτέμβριο και απαιτούν την ταυτόχρονη ολοκλήρωση σύνθετων μεταρρυθμίσεων και μεγάλων έργων υποδομής.

Η πρόκληση των 13,7 δισεκατομμυρίων ευρώ

Το 2026 προδιαγράφεται ως μια χρονιά υψηλού ρίσκου, καθώς η χώρα πρέπει να εισπράξει σχεδόν το 40% του συνολικού πακέτου των 36 δισ. ευρώ. Πρόκειται για τις τρεις τελευταίες δόσεις, οι οποίες συγκεντρώνουν το πιο «βαρύ» σκέλος του προγράμματος. Παρά το γεγονός ότι ο προϋπολογισμός του 2025 ενισχύθηκε από τις πρόωρες εκταμιεύσεις, η εμπειρία δείχνει ότι οι χρόνιες παθογένειες των δημοσίων έργων μπορούν να προκαλέσουν ντόμινο καθυστερήσεων. Οι 178 εκκρεμότητες που απομένουν δεν αφορούν μόνο φυσικό αντικείμενο, αλλά και θεσμικές παρεμβάσεις που απαιτούν πολιτική συναίνεση και ταχύτητα.

Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το 8ο αίτημα επιχορηγήσεων, ύψους 1,7 δισ. ευρώ. Για την έγκρισή του απαιτείται η ολοκλήρωση κρίσιμων παρεμβάσεων, όπως η νέα νομοθεσία για τα επιδόματα ανεργίας, η αναβάθμιση των υποδομών του ΕΣΥ και ο πλήρης ψηφιακός μετασχηματισμός της ΑΑΔΕ. Αυτές οι αλλαγές έχουν υψηλό βαθμό τεχνικής πολυπλοκότητας και στο παρελθόν έχουν αποδειχθεί ευάλωτες σε γραφειοκρατικά εμπόδια.

Το «βαρύ» 9ο αίτημα και τα μεγάλα έργα

Το τελευταίο και πιο απαιτητικό στάδιο είναι το 9ο αίτημα, το οποίο ανέρχεται στο ιλιγγιώδες ποσό των 9,6 δισεκατομμυρίων ευρώ. Σε αυτό το σημείο συμπυκνώνεται σχεδόν το 30% των συνολικών πόρων, περιλαμβάνοντας έργα που θεωρούνται εμβληματικά αλλά και διαχρονικά προβληματικά. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν ο Ε-65 στο τμήμα Τρίκαλα – Εγνατία, οι παρεμβάσεις στον ΒΟΑΚ και ο προαστιακός σιδηρόδρομος Δυτικής Αττικής. Παράλληλα, η αποκατάσταση των υποδομών από τις κακοκαιρίες Daniel και Elias αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα που πρέπει να ολοκληρωθεί εντός χρονοδιαγράμματος.

Σύμφωνα με αναλυτές της αγοράς και πηγές με γνώση των ευρωπαϊκών διαδικασιών, ο μεγαλύτερος κίνδυνος εντοπίζεται στην έγκαιρη ολοκλήρωση του φυσικού αντικειμένου. Η ανησυχία εντείνεται από τις καταγγελίες για απένταξη έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης, γεγονός που υποδηλώνει ότι η πίεση του χρόνου αναγκάζει την κυβέρνηση σε στρατηγικές υποχωρήσεις. Επιπλέον, η πιθανή συμφόρηση στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τους τελευταίους μήνες του 2026, λόγω των οπισθοβαρών προγραμμάτων πολλών κρατών-μελών, ενδέχεται να καθυστερήσει τις τελικές αξιολογήσεις.

Το στοίχημα των δανείων και της αγοράς

Στο σκέλος των δανείων, η κινητοποίηση της αγοράς είναι απαραίτητη. Οι υπογεγραμμένες πιστώσεις πρέπει να αυξηθούν από τα 9,8 δισ. ευρώ στα 13,2 δισ. ευρώ μέχρι την 8η αίτηση. Αυτός ο στόχος προϋποθέτει αυξημένη ζήτηση από τις επιχειρήσεις, σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από υψηλά επιτόκια και διεθνή αβεβαιότητα. Κομβικό ρόλο θα παίξει η αξιολόγηση της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, η οποία αποτελεί το «κλειδί» για την άντληση 2 δισ. ευρώ που προορίζονται κυρίως για μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα

Η κυβέρνηση παραμένει προσηλωμένη στον στόχο της πλήρους απορρόφησης των 36 δισ. ευρώ, ωστόσο το περιθώριο για λάθη έχει εκμηδενιστεί. Η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου και των πολεοδομικών σχεδίων, μαζί με τις επενδύσεις σε οπτικές ίνες και δικαστικά μέγαρα, συνθέτουν ένα παζλ που πρέπει να λυθεί με απόλυτη ακρίβεια. Η επόμενη μέρα για την ελληνική οικονομία εξαρτάται άμεσα από την επιτυχία αυτού του αγώνα δρόμου, καθώς τυχόν απώλειες πόρων θα στερήσουν από την αγορά πολύτιμη ρευστότητα σε μια κρίσιμη περίοδο μετάβασης.