- Το «κενό ΦΠΑ» στην Ελλάδα έφτασε το 57% το 2023, με απώλειες 29 δισ. ευρώ.
- Η χώρα έχει 1.116 φορολογικές δαπάνες ύψους 18,82 δισ. ευρώ χωρίς αξιολόγηση.
- Η υποστελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών της ΑΑΔΕ περιορίζει την αποτελεσματικότητα.
- Οι ψηφιακές λύσεις της ΑΑΔΕ δεν αντισταθμίζουν τις διαρθρωτικές αδυναμίες.
- Η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα σε άμεσες παρεμβάσεις και ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, μέσω της εφετινής έκθεσης Mind the Gap, εντοπίζει σημαντικές διαρθρωτικές αδυναμίες στην ελληνική φορολογική πολιτική, παρά την πρόοδο στον ψηφιακό μετασχηματισμό της ΑΑΔΕ. Το πλέον ανησυχητικό εύρημα είναι η εκτόξευση του «κενού ΦΠΑ» στο 57% το 2023, το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, που αντιστοιχεί σε απώλειες 29 δισ. ευρώ.
Η ανάλυση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ελληνική φορολογική πολιτική έρχεται να αναδείξει μια σύνθετη εικόνα, όπου η τεχνολογική πρόοδος της ΑΑΔΕ, με εργαλεία όπως το myDATA και η εφαρμογή E-appodixi, δεν επαρκεί για να αντισταθμίσει τις βαθύτερες, διαρθρωτικές αδυναμίες του συστήματος. Αυτή η διαπίστωση υπογραμμίζει την ανάγκη για ολιστικές παρεμβάσεις που θα υπερβαίνουν τον απλό ψηφιακό εκσυγχρονισμό, εστιάζοντας στην ουσία των πολιτικών επιλογών και της διοικητικής αποτελεσματικότητας.
Το ανησυχητικό «κενό ΦΠΑ»
Ένα από τα πλέον ανησυχητικά ευρήματα της έκθεσης Mind the Gap της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αφορά το «κενό ΦΠΑ» της Ελλάδας (VAT policy gap), το οποίο το 2023 εκτοξεύθηκε σε ένα πρωτοφανές 57% του δυνητικού ιδανικού εσόδου. Αυτό μεταφράζεται σε απώλειες περίπου 29 δισ. ευρώ, καθιστώντας το το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η ανοδική πορεία του κενού ΦΠΑ τα τελευταία χρόνια υποδηλώνει ότι ένα σημαντικό μέρος των απωλειών δεν οφείλεται αποκλειστικά στη φοροδιαφυγή, αλλά κυρίως στις ίδιες τις επιλογές φορολογικής πολιτικής, όπως οι μειωμένοι συντελεστές, οι εξαιρέσεις και τα ειδικά καθεστώτα που διαβρώνουν τη φορολογική βάση.
Οι εκτεταμένες φορολογικές δαπάνες
Εξίσου προβληματική κρίνεται η έκταση των φορολογικών δαπανών στην Ελλάδα. Η χώρα καταγράφει 1.116 διαφορετικές διατάξεις, το συνολικό κόστος των οποίων ανέρχεται σε 18,82 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί σε ένα σημαντικό 31% των συνολικών φορολογικών εσόδων. Παρότι η Ελλάδα δημοσιοποιεί τα σχετικά στοιχεία, η δημόσια διοίκηση δεν διαθέτει έναν αποτελεσματικό μηχανισμό αξιολόγησης της αποτελεσματικότητας αυτών των δαπανών. Αυτό καθιστά αδύνατο τον ουσιαστικό εξορθολογισμό τους, με την Κομισιόν να προειδοποιεί ότι χωρίς συστηματική αξιολόγηση, το φορολογικό σύστημα θα συνεχίσει να επιβαρύνεται από παρωχημένες ή αναποτελεσματικές παρεμβάσεις.
Η υποστελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών
Προβληματισμό προκαλεί επίσης η διαχρονική υποστελέχωση των ελεγκτικών μηχανισμών της ΑΑΔΕ. Αυτή η έλλειψη προσωπικού περιορίζει σημαντικά την ικανότητα της χώρας να εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική διαχείρισης φορολογικών κινδύνων, ιδίως στην περίπτωση του ΦΠΑ, όπου οι απώλειες παραμένουν υψηλές. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης και τα έργα με ευρωπαϊκή τεχνική υποστήριξη, αν και ενισχύουν τις δυνατότητες της Αρχής, δεν αρκούν για να αντισταθμίσουν αυτές τις διαρθρωτικές αδυναμίες.
Νομικοί και οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η έλλειψη αξιολόγησης των φορολογικών δαπανών αποτελεί ένα χρόνιο πρόβλημα που επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί την ανάγκη για ριζικές μεταρρυθμίσεις, καθώς η διατήρηση τέτοιων στρεβλώσεων μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την ανταγωνιστικότητα και την επενδυτική ελκυστικότητα της χώρας μακροπρόθεσμα. Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η στοχευμένη ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και η υιοθέτηση σύγχρονων εργαλείων πρόληψης είναι κρίσιμες για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής και τη βελτίωση των εσόδων.
Η επόμενη μέρα για τη φορολογική πολιτική
Η Κομισιόν καλεί την Ελλάδα να επιταχύνει τις παρεμβάσεις της, ενισχύοντας το ανθρώπινο δυναμικό των ελεγκτικών μηχανισμών και υιοθετώντας πιο στοχευμένα εργαλεία πρόληψης και ελέγχου. Η συστηματική αξιολόγηση των φορολογικών δαπανών και η αναθεώρηση των πολιτικών ΦΠΑ κρίνονται απαραίτητες για τον εξορθολογισμό του φορολογικού συστήματος. Η επόμενη μέρα απαιτεί πολιτική βούληση και συντονισμένες ενέργειες για την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών αδυναμιών που εξακολουθούν να επιβαρύνουν την ελληνική οικονομία.
🛡️ Το παρόν άρθρο έχει καθαρά ενημερωτικό χαρακτήρα και δεν υποκαθιστά την επίσημη νομική ή φοροτεχνική συμβουλή
