- Νομοσχέδιο για ριζικές αλλαγές στο ελληνικό κληρονομικό δίκαιο.
- Ενισχύεται η προστασία των διαθηκών από φαινόμενα πλαστογραφίας.
- Νέες ρυθμίσεις για έκτακτες και προφορικές διαθήκες, με περιορισμένη ισχύ.
- Ακυρότητα δωρεών σε προσωπικό μονάδων φροντίδας από διαθήκες.
- Στόχος ο εκσυγχρονισμός και η ενίσχυση της νομικής ασφάλειας.
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης παρουσιάζει σήμερα, 2 Δεκεμβρίου 2025, ένα νομοσχέδιο που φέρνει εκτενείς μεταρρυθμίσεις στο κληρονομικό δίκαιο. Οι αλλαγές εστιάζουν κυρίως στο κεφάλαιο των διαθηκών, με στόχο τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου και την ενίσχυση της ασφάλειας δικαίου για τους πολίτες, περιορίζοντας φαινόμενα πλαστογραφίας και διασφαλίζοντας την τελευταία βούληση του διαθέτη.
Αυτή η σημαντική νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης έρχεται ως συνέχεια των ευρύτερων προσπαθειών για τον εκσυγχρονισμό του ελληνικού νομικού συστήματος, ανταποκρινόμενη στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες και τις προκλήσεις που θέτει η πολυπλοκότητα των κληρονομικών σχέσεων. Η μεταρρύθμιση στοχεύει στην άρση παθογενειών και στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών στις διαδικασίες διαδοχής, όπως είχε προαναγγελθεί για τις ριζικές αλλαγές στις κληρονομιές.
Οι βασικές αλλαγές στο κεφάλαιο των διαθηκών
Στο επίκεντρο του νομοσχεδίου βρίσκεται το κεφάλαιο των διαθηκών, όπου εισάγονται αυστηρές δικλίδες για την προστασία της τελευταίας βούλησης του διαθέτη. Η μεταρρύθμιση αποσκοπεί στον περιορισμό φαινομένων πλαστογραφίας, τα οποία συχνά οδηγούν σε χρονοβόρες και ψυχοφθόρες δικαστικές διαμάχες. Το νέο πλαίσιο καθορίζει με σαφήνεια τις προϋποθέσεις εγκυρότητας των ιδιόγραφων διαθηκών, καθώς και τα επιτρεπόμενα μέσα καταγραφής σε περιπτώσεις αναπηρίας, διασφαλίζοντας ότι η βούληση του διαθέτη θα γίνεται σεβαστή στο πλαίσιο του κληρονομικού δικαίου.
Ειδικές προβλέψεις και διαδικασίες
Το νομοσχέδιο εισάγει επίσης ρυθμίσεις για τους αποκλεισμούς μαρτύρων στις δημόσιες διαθήκες και τις διαδικασίες σύνταξης προφορικών διαθηκών σε έκτακτες περιστάσεις, όπως κίνδυνο θανάτου, αποκλεισμό ή επιδημίες. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στη διάρκεια ισχύος των έκτακτων διαθηκών, οι οποίες παύουν να ισχύουν τρεις μήνες μετά τη σύνταξή τους, εφόσον ο διαθέτης παραμένει εν ζωή. Προβλέπεται λεπτομερής διαδικασία παράδοσης των εγγράφων σε συμβολαιογράφο ή προξενική αρχή, τονίζοντας ωστόσο ότι η μη τήρηση των τυπικών διατυπώσεων δεν συνεπάγεται αυτομάτως ακυρότητα.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η σαφήνεια αυτών των προβλέψεων είναι κρίσιμη για την αποφυγή μελλοντικών παρερμηνειών και την ταχύτερη επίλυση κληρονομικών διαφορών, προσφέροντας ένα πιο ευέλικτο αλλά και ασφαλές πλαίσιο για τους πολίτες.
Το νομοσχέδιο καθορίζει ακόμη τους τρόπους και τις προϋποθέσεις ανάκλησης μιας διαθήκης, την υποχρέωση εμφάνισης ιδιόγραφων διαθηκών για δημοσίευση μετά τον θάνατο του διαθέτη και τις περιπτώσεις στις οποίες απαιτείται κήρυξη ως κύριας, συνοδευόμενη από γραφολογική πραγματογνωμοσύνη. Αυτές οι διατάξεις ενισχύουν τη νομική ασφάλεια και την αξιοπιστία των διαθηκών, προστατεύοντας τους κληρονόμους από αμφισβητήσεις.
Προστασία από καταχρήσεις σε ευάλωτες ομάδες
Τέλος, μια ιδιαίτερη πρόβλεψη αφορά τις διαθήκες που συντάσσονται σε νοσοκομεία και μονάδες φροντίδας ηλικιωμένων. Αυτές οι διαθήκες κρίνονται άκυρες ως προς δωρεές προς το προσωπικό ή τη διοίκηση των μονάδων, εκτός αν πρόκειται για πρόσωπα που καλούνται στην εξ αδιαθέτου διαδοχή. Αυτή η ρύθμιση αποσκοπεί στην προστασία των ευάλωτων διαθετών από πιθανές καταχρήσεις και αθέμιτες επιρροές, διασφαλίζοντας ότι η τελευταία τους βούληση είναι γνήσια και ανεπηρέαστη. Οι αλλαγές στις δωρεές και κληρονομιές γενικότερα αποτελούν ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση της διαφάνειας.
Η επόμενη μέρα για το κληρονομικό δίκαιο
Η παρουσίαση αυτού του νομοσχεδίου σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς την αναμόρφωση ενός κλάδου δικαίου που παρέμενε σε μεγάλο βαθμό αναλλοίωτος για δεκαετίες. Οι αναμενόμενες αλλαγές θα επηρεάσουν άμεσα χιλιάδες πολίτες, προσφέροντας ένα πιο σύγχρονο, διαφανές και ασφαλές πλαίσιο για τη διαχείριση της περιουσίας τους μετά θάνατον. Η υλοποίηση των νέων διατάξεων αναμένεται να μειώσει τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και να συμβάλει στην ταχύτερη επίλυση κληρονομικών υποθέσεων.
Τι να προσέξετε με τις νέες διατάξεις
- Ενημερωθείτε για τις νέες προϋποθέσεις εγκυρότητας των ιδιόγραφων διαθηκών.
- Συμβουλευτείτε συμβολαιογράφο για τη σύνταξη ή ανάκληση διαθήκης, ειδικά σε περίπλοκες περιπτώσεις.
- Λάβετε υπόψη τη νέα διάρκεια ισχύος των έκτακτων διαθηκών (3 μήνες) για την έγκαιρη επικύρωσή τους.
- Προσοχή στις δωρεές προς προσωπικό νοσοκομείων ή μονάδων φροντίδας σε διαθήκες, καθώς ενδέχεται να κριθούν άκυρες.
