- Η ΕΚΠΟΙΖΩ ζητά αυστηρότερη ρύθμιση του influencer marketing στην Ευρώπη.
- Το 67% των αναρτήσεων για τρόφιμα δεν δηλώνει εμπορική συνεργασία.
- Οι ανήλικοι καταναλωτές αποτελούν τον κύριο στόχο συναισθηματικής χειραγώγησης.
- Προτείνεται η απαγόρευση προώθησης ανθυγιεινών τροφίμων από influencers.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ομοσπονδία Καταναλωτών (BEUC), κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την ανεπάρκεια της ευρωπαϊκής νομοθεσίας στο influencer marketing. Μετά από έλεγχο σε 650 αναρτήσεις σε πλατφόρμες όπως το TikTok και το Instagram, αποκαλύφθηκε ότι η κρυφή διαφήμιση και η συναισθηματική χειραγώγηση αποτελούν πλέον τον κανόνα, πλήττοντας ιδιαίτερα τους ανήλικους καταναλωτές.
Η συζήτηση για τη ρύθμιση του ψηφιακού περιβάλλοντος δεν είναι νέα, ωστόσο η ραγδαία άνοδος του κοινωνικού εμπορίου (social commerce) έχει ξεπεράσει τα αντανακλαστικά των ρυθμιστικών αρχών. Ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει κανόνες για τις ψηφιακές υπηρεσίες, το κενό στον έλεγχο των influencers επιτρέπει σε εταιρείες να παρακάμπτουν την παραδοσιακή δεοντολογία, χρησιμοποιώντας πρόσωπα με μεγάλη επιρροή ως “δούρειους ίππους” για την προώθηση προϊόντων.
Τα αποκαλυπτικά στοιχεία της έρευνας
Η έρευνα, στην οποία συμμετείχαν 14 οργανώσεις από 12 χώρες, εστίασε σε κλάδους όπως τα τρόφιμα και η γρήγορη μόδα (fast fashion). Διαπιστώθηκε ότι το 67% των αναρτήσεων για τρόφιμα δεν αποκάλυπτε την εμπορική συνεργασία, γεγονός που συνιστά αθέμιτη πρακτική. Η τάση αυτή συνδέεται άμεσα με την αλλαγή στρατηγικής μεγάλων ομίλων που επενδύουν δισεκατομμύρια σε ψηφιακές καμπάνιες αντί για παραδοσιακά μέσα.
Η στόχευση σε παιδιά και εφήβους
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η χρήση τεχνικών που εκμεταλλεύονται την ψυχολογία των ανηλίκων. Η καλλιέργεια του “φόβου μήπως χάσουν κάτι” (FOMO) μέσω προσωρινού περιεχομένου και η χρήση κωδικών έκπτωσης οδηγούν σε υπερκατανάλωση ανθυγιεινών προϊόντων. Σε μια περίοδο που οι καταναλωτές καλούνται να είναι προσεκτικοί στις αγορές τους, οι influencers λειτουργούν ως καταλύτες για παρορμητικές δαπάνες.
Νομικοί κύκλοι και αναλυτές της αγοράς επισημαίνουν ότι η Νομοθετική Πράξη για την Ψηφιακή Δικαιοσύνη (Digital Fairness Act) αποτελεί τη μοναδική ευκαιρία για την αποκατάσταση της ισορροπίας. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι οι νέοι κανόνες θα επιβάλλουν αυστηρά πρόστιμα όχι μόνο στους δημιουργούς περιεχομένου, αλλά και στις πλατφόρμες που φιλοξενούν μη δηλωμένες διαφημίσεις.
Οι προτάσεις για ένα ασφαλέστερο ψηφιακό μέλλον
Οι οργανώσεις ζητούν τη ρητή απαγόρευση της προώθησης ανθυγιεινών τροφίμων από influencers, ειδικά όταν το κοινό-στόχος περιλαμβάνει παιδιά. Επιπλέον, προτείνεται η θέσπιση ενός ενιαίου ευρωπαϊκού προτύπου διαφάνειας, ώστε κάθε εμπορική ανάρτηση να φέρει ευδιάκριτη σήμανση. Αυτό θα βοηθήσει τους χρήστες να αναγνωρίζουν τη διαφορά μεταξύ αυθεντικού περιεχομένου και πληρωμένης διαφήμισης, περιορίζοντας φαινόμενα όπως το rage-bait ή την παραπλάνηση.
Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα
Η πίεση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αυξάνεται, καθώς τα στοιχεία δείχνουν ότι πάνω από τους μισούς καταναλωτές προχωρούν σε αγορές μετά από παρότρυνση influencers. Η καθιέρωση κοινής ευθύνης μεταξύ εταιρειών και διαφημιστικών γραφείων θεωρείται το επόμενο κρίσιμο βήμα για τη διασφάλιση της προστασίας του καταναλωτή στον 21ο αιώνα.
Πώς να αναγνωρίζετε την κρυφή διαφήμιση
- Αναζητήστε hashtags όπως #ad, #sponsored ή #διαφήμιση στην αρχή της λεζάντας.
- Να είστε επιφυλακτικοί με κωδικούς έκπτωσης που παρουσιάζονται ως 'προσωπική πρόταση'.
- Ελέγξτε αν ο influencer κάνει tag μια εταιρεία χωρίς να διευκρινίζει τη σχέση τους.
- Αποφύγετε παρορμητικές αγορές που βασίζονται σε 'περιορισμένου χρόνου' προσφορές (FOMO).
