Ελεύθεροι επαγγελματίες: Έρχονται αυξήσεις στον φόρο το 2026 λόγω τεκμηρίων

Περίπου 400.000 ελεύθεροι επαγγελματίες και αυτοαπασχολούμενοι αναμένεται να βρεθούν αντιμέτωποι με σημαντικές φορολογικές επιβαρύνσεις το 2026, καθώς η άνοδος του κατώτατου μισθού συμπαρασύρει το ελάχιστο τεκμαρτό εισόδημα. Η αύξηση αυτή οδηγεί τον κατώτατο φόρο στα 1.410 ευρώ, επηρεάζοντας σχεδόν έναν στους δύο επαγγελματίες που δηλώνουν χαμηλά κέρδη.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της φορολογικής μεταρρύθμισης που συνδέει το ελάχιστο εισόδημα των αυτοαπασχολούμενων με τις απολαβές του ανειδίκευτου εργάτη στον ιδιωτικό τομέα. Η στρατηγική αυτή, αν και στοχεύει στον περιορισμό της φοροδιαφυγής, δημιουργεί μια αυτόματη “παγίδα” επιβαρύνσεων, καθώς κάθε αναπροσαρμογή στις βασικές αποδοχές μεταφράζεται άμεσα σε υψηλότερο φορολογικό λογαριασμό για όσους φορολογούνται με βάση τα τεκμήρια.

Η σύνδεση με τον κατώτατο μισθό και οι νέες επιβαρύνσεις

Καθοριστικό ρόλο στις επιβαρύνσεις που θα αποτυπωθούν στις φορολογικές δηλώσεις του 2026 παίζει η αύξηση του κατώτατου μισθού από τα 830 στα 880 ευρώ, η οποία τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2025. Όπως προβλέπεται στον Προϋπολογισμό του 2026, η μεταβολή αυτή ανέβασε το ελάχιστο φορολογητέο εισόδημα για τα εισοδήματα του 2025 στα 12.320 ευρώ, έναντι των 11.620 ευρώ που ίσχυαν το προηγούμενο έτος.

Ως αποτέλεσμα, ο κατώτατος φόρος αυξάνεται από τα 1.256 στα 1.410 ευρώ. Η επιβάρυνση αυτή αφορά κυρίως τους επαγγελματίες που δηλώνουν εισοδήματα χαμηλότερα από το τεκμαρτό όριο, καθώς σε αυτές τις περιπτώσεις η φορολογική διοίκηση δεν λαμβάνει υπόψη τα πραγματικά κέρδη αλλά το θεωρητικό ελάχιστο όριο διαβίωσης.

Ποιοι είναι οι μεγάλοι χαμένοι και τα στοιχεία της εφορίας

Τα στοιχεία από τις πρόσφατες εκκαθαρίσεις αποκαλύπτουν το εύρος του φαινομένου, καθώς το 49,7% των επαγγελματιών φορολογήθηκε με βάση τα τεκμήρια. Συνολικά, 387.532 φορολογούμενοι είδαν το εισόδημά τους να αυξάνεται αυτόματα στα 13.107 ευρώ, με τον μέσο φόρο να διαμορφώνεται στα 1.815 ευρώ. Η αυστηροποίηση των ελέγχων, όπως φαίνεται και από το γεγονός ότι η εφορία παρακολουθεί στενά τις δαπάνες με κάρτες, καθιστά δυσκολότερη την αποφυγή αυτών των επιβαρύνσεων.

Οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η οριζόντια φύση των τεκμηρίων πλήττει δυσανάλογα τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους νέους αυτοαπασχολούμενους. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι η πίεση θα παραμείνει υψηλή, τουλάχιστον μέχρι να αρχίσουν να αποδίδουν τα ψηφιακά εργαλεία ελέγχου που θα επιτρέψουν τη σταδιακή κατάργηση των τεκμηρίων στο μέλλον.

Οι εξαιρέσεις και οι κερδισμένοι του συστήματος

Παρά τη γενική τάση αυξήσεων, υπάρχουν κατηγορίες που θα δουν μειώσεις ή απαλλαγές. Στις ευνοημένες ομάδες περιλαμβάνονται επαγγελματίες σε οικισμούς έως 1.500 κατοίκους εκτός Αττικής, όπου το τεκμαρτό εισόδημα μειώνεται κατά 50%. Αντίστοιχες προβλέψεις, παρόμοιες με τις εκπτώσεις στον ΕΝΦΙΑ για μικρές περιοχές, ισχύουν και για παραμεθόριους δήμους της Βόρειας Ελλάδας και της Ηπείρου.

Επιπλέον, πλήρη εξαίρεση από το τεκμαρτό σύστημα απολαμβάνουν:

• Οι νέες μητέρες για το έτος γέννησης και τα δύο επόμενα χρόνια.
• Οι αγρότες ανεξαρτήτως μεγέθους δραστηριότητας.
• Όσοι αμείβονται με “μπλοκάκι” και έχουν έως τρεις εργοδότες.
• Άτομα με αναπηρία 80% και άνω.
• Οι νέοι επαγγελματίες για τα πρώτα τρία χρόνια δραστηριότητας.

Απαραίτητα δικαιολογητικά και η επόμενη μέρα

Για να κατοχυρώσουν τις μειώσεις, οι φορολογούμενοι πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με την υποβολή των δικαιολογητικών. Όπως έχει ξεκαθαριστεί σε περιπτώσεις όπου απαιτείται ανάλωση κεφαλαίου ή ειδική απαλλαγή, το βάρος της απόδειξης ανήκει στον πολίτη. Χωρίς τα απαραίτητα πιστοποιητικά πολυτεκνίας, αναπηρίας ή έδρας, οι ελαφρύνσεις δεν θα εφαρμοστούν αυτόματα από το σύστημα.

Οι αντιδράσεις και τα επόμενα βήματα

Η συνολική ελάφρυνση για τον κόσμο των ελευθέρων επαγγελματιών μετατίθεται για το 2027. Τότε αναμένεται να γίνουν ορατές οι μειώσεις που θα προκύψουν από τη νέα φορολογική κλίμακα, η οποία θα αρχίσει να αποτυπώνεται στις εκκαθαρίσεις εκείνης της χρονιάς. Μέχρι τότε, η αυτόματη αναπροσαρμογή των τεκμηρίων παραμένει ο βασικός παράγοντας που θα καθορίσει το ύψος των φόρων για εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες.