- Η ΕΚΤ παρουσίασε νέο δείκτη γεωπολιτικού κινδύνου βασισμένο σε ειδησεογραφική κάλυψη της ΕΕ.
- Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης επηρεάστηκαν δυσανάλογα από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
- Οι γεωπολιτικές εντάσεις ενέτειναν τον πληθωρισμό και περιόρισαν επενδύσεις και εξαγωγές στην ευρωζώνη.
- Η συστηματική παρακολούθηση του κινδύνου κρίνεται απαραίτητη για την ενίσχυση της οικονομικής ανθεκτικότητας της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρουσίασε έναν πρωτοποριακό δείκτη γεωπολιτικού κινδύνου, ο οποίος βασίζεται στην ειδησεογραφική κάλυψη των κρατών-μελών της ΕΕ. Αυτή η νέα ανάλυση αποκαλύπτει την ασύμμετρη επίδραση των διεθνών εντάσεων στις ευρωπαϊκές οικονομίες, με τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης να έχουν πληγεί δυσανάλογα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η εν λόγω εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των αυξανόμενων γεωπολιτικών εντάσεων που έχουν χαρακτηρίσει το παγκόσμιο σκηνικό τα τελευταία χρόνια, με κυριότερη την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αυτά τα γεγονότα έχουν προκαλέσει σημαντική αβεβαιότητα, διαταραχές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και έντονη μεταβλητότητα στις αγορές, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη για ακριβέστερα εργαλεία μέτρησης και ανάλυσης των συνεπειών τους.
Ο νέος δείκτης γεωπολιτικού κινδύνου της ΕΚΤ
Σε μια προσπάθεια να μετρήσει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις συνέπειες αυτών των εξελίξεων, η ΕΚΤ παρουσιάζει έναν νέο δείκτη γεωπολιτικού κινδύνου. Ο δείκτης αυτός βασίζεται στην ειδησεογραφική κάλυψη των κρατών-μελών της ΕΕ και κατασκευάστηκε από τους Martin Bijsterbosch, Matteo Falagiarda και Lucia Žídeková. Αξιοποιεί αγγλόφωνες αναφορές κορυφαίων ευρωπαϊκών εφημερίδων και ειδησεογραφικών πρακτορείων, προσφέροντας για πρώτη φορά μια πανευρωπαϊκή, εγχώρια προοπτική στον τρόπο με τον οποίο οι κοινωνίες αντιλαμβάνονται τον γεωπολιτικό κίνδυνο. Με βάση ένα εκτενές «λεξικό» όρων σχετικών με πολέμους, συγκρούσεις, τρομοκρατία και απειλές, ο δείκτης αποτυπώνει το ποσοστό των άρθρων που αναφέρονται σε δυσμενείς γεωπολιτικές εξελίξεις.
Ασύμμετρη επίδραση στην Ευρώπη
Τα στοιχεία της ανάλυσης δείχνουν ότι πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης εμφάνιζαν χαμηλότερα επίπεδα γεωπολιτικού κινδύνου. Ωστόσο, από τον Φεβρουάριο του 2022 και μετά, αυτές οι χώρες βρέθηκαν στο επίκεντρο των ανησυχιών, καθώς η εγγύτητα στη σύγκρουση και οι στενές οικονομικές και ενεργειακές σχέσεις με τη Ρωσία ενίσχυσαν την έκθεσή τους. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η επίδραση σε κράτη με υψηλή ενεργειακή εξάρτηση ή γεωγραφική γειτνίαση, όπως η Φινλανδία, η Σουηδία και η Αυστρία. Η εισβολή της Ρωσίας αποδείχθηκε ο μεγαλύτερος γεωπολιτικός «κραδασμός» των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι οι κλυδωνισμοί αυτοί είχαν σημαντικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία την περίοδο 2022-2024, όπως καταδεικνύουν τα μοντέλα της ΕΚΤ. Συγκεκριμένα, επηρέασαν το ΑΕΠ, περιόρισαν τις επενδύσεις και τις εξαγωγές, ενώ συνέβαλαν άμεσα στις πληθωριστικές πιέσεις. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι η συστηματική παρακολούθηση του γεωπολιτικού κινδύνου είναι πλέον ένα αναγκαίο εργαλείο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών.
Οι επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία
Οι γεωπολιτικές εντάσεις, και ειδικότερα ο πόλεμος στην Ουκρανία, ενέτειναν τον πληθωρισμό, περιόρισαν την εμπιστοσύνη και προκάλεσαν περαιτέρω αναταραχή στις αγορές. Οι επιχειρήσεις, μπροστά στην αβεβαιότητα, ανέβαλαν επενδυτικά σχέδια, ενώ η διάσπαση των αλυσίδων εφοδιασμού και η άνοδος του ενεργειακού κόστους οδήγησαν σε αυξημένες τιμές. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης αποδείχθηκαν πιο ευάλωτες από τον μέσο όρο της ευρωζώνης, ανεξάρτητα από το αν ανήκαν στο ευρώ ή όχι. Στην περιοχή αυτή, οι εξαγωγές επηρεάστηκαν ακόμη περισσότερο από τις επενδύσεις, καθώς η ισχυρή ένταξή τους στις παγκόσμιες αλυσίδες παραγωγής και η προπολεμική οικονομική τους διασύνδεση με τη Ρωσία ενίσχυσαν την έκθεσή τους στους κραδασμούς.
Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις
Η ανάλυση της ΕΚΤ καταλήγει ότι η συστηματική παρακολούθηση του γεωπολιτικού κινδύνου αποτελεί πλέον αναγκαίο εργαλείο για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. Οι ασύμμετρες επιπτώσεις των διεθνών εντάσεων καθιστούν απαραίτητο τον έγκαιρο εντοπισμό τους, ώστε να σχεδιάζονται στοχευμένες παρεμβάσεις που θα ενισχύουν την ανθεκτικότητα των οικονομιών της Ευρώπης. Οι συγγραφείς του κειμένου υπενθυμίζουν ότι οι απόψεις που εκφράζονται είναι προσωπικές και δεν αντικατοπτρίζουν κατ’ ανάγκη τη θέση της ΕΚΤ ή του Ευρωσυστήματος.
