ΕΦΚΑ: Απαλλαγή εισφορών σε νυχτερινά, υπερωρίες και Κυριακές – Τι ισχύει για επιχειρήσεις

Η πρόσφατη εγκύκλιος του ΕΦΚΑ φέρνει σημαντικές αλλαγές στις ασφαλιστικές εισφορές, καθώς οι προσαυξήσεις για νυχτερινή εργασία, υπερεργασία, υπερωρίες και απασχόληση κατά Κυριακές και αργίες δεν επιβαρύνονται πλέον με εισφορές. Αυτή η ρύθμιση, η οποία επεκτάθηκε από την 1η Νοεμβρίου 2025, αφορά εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης με δηλωμένες ώρες μέσω της ψηφιακής κάρτας και μειώνει το μισθολογικό κόστος για τις επιχειρήσεις, ενώ αυξάνει τις καθαρές αποδοχές των εργαζομένων.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των προσπαθειών για την ελάφρυνση του μισθολογικού κόστους των επιχειρήσεων και την ενίσχυση του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων, ειδικά σε κλάδους όπου η νυχτερινή ή υπερωριακή απασχόληση είναι συχνή. Η απαλλαγή από τις ασφαλιστικές εισφορές στις προσαυξήσεις αποτελεί ένα σημαντικό κίνητρο για την επίσημη δήλωση των ωρών εργασίας, καταπολεμώντας παράλληλα την αδήλωτη εργασία.

Τι αλλάζει με την εγκύκλιο του ΕΦΚΑ

Η πρόσφατη διευκρινιστική εγκύκλιος του ΕΦΚΑ καθορίζει ότι οι προσαυξήσεις που αφορούν νυχτερινή εργασία, υπερεργασία, υπερωρίες και απασχόληση κατά Κυριακές και αργίες δεν επιβαρύνονται πλέον με ασφαλιστικές εισφορές. Αυτό ισχύει για εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης, υπό την απαραίτητη προϋπόθεση ότι οι ώρες εργασίας έχουν δηλωθεί κανονικά μέσω της ψηφιακής κάρτας. Η ρύθμιση αυτή, η οποία βρίσκεται ήδη σε ισχύ, επεκτάθηκε περαιτέρω, καλύπτοντας πλέον και προσαυξήσεις που προκύπτουν από συλλογικές συμβάσεις εργασίας ή από πρόσθετες παροχές που χορηγεί ο εργοδότης πέραν του νόμιμου ποσοστού.

Άμεσα Οφέλη για Επιχειρήσεις και Εργαζόμενους

Η εφαρμογή της νέας ρύθμισης επιφέρει διπλό όφελος στην αγορά εργασίας. Αφενός, παρατηρείται μείωση του μισθολογικού κόστους για τις επιχειρήσεις, καθώς οι προσαυξήσεις για νυχτερινά, υπερεργασία, υπερωρίες και Κυριακές/αργίες παραμένουν εκτός εισφορών. Αυτό μεταφράζεται σε μικρότερες επιβαρύνσεις και ενισχύει την ανταγωνιστικότητα. Αφετέρου, οι εργαζόμενοι βλέπουν αύξηση των καθαρών αποδοχών τους, καθώς τα ποσά που δίνονται ως προσαυξήσεις φτάνουν «καθαρά» στην τσέπη τους. Για παράδειγμα, σε υπερωρίες ύψους 200 ευρώ τον μήνα, το συνολικό όφελος υπολογίζεται περίπου στα 28,4 ευρώ (14%), με 9 ευρώ να επωφελείται ο εργαζόμενος και 19,4 ευρώ η επιχείρηση.

Οικονομικοί αναλυτές και εργατολόγοι επισημαίνουν ότι η συγκεκριμένη ρύθμιση αποτελεί ένα θετικό βήμα προς την κατεύθυνση της διαφάνειας στην αγορά εργασίας και της ενίσχυσης της νόμιμης απασχόλησης. Η μείωση των γραφειοκρατικών και οικονομικών βαρών για τις επιχειρήσεις, σε συνδυασμό με την αύξηση των καθαρών αποδοχών, αναμένεται να λειτουργήσει ως κίνητρο για την πιστή τήρηση των εργασιακών κανόνων και τη συστηματική χρήση της ψηφιακής κάρτας.

Το Διευρυμένο Πλαίσιο από τον Νοέμβριο του 2025

Από τη μισθολογική περίοδο του Νοεμβρίου 2025, η απαλλαγή εισφορών διευρύνθηκε σημαντικά. Πλέον, καλύπτονται και προσαυξήσεις που υπερβαίνουν το νόμιμο ποσοστό, εφόσον αυτές προβλέπονται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας. Επιπλέον, η ρύθμιση περιλαμβάνει και τις οικειοθελείς πρόσθετες προσαυξήσεις που χορηγεί ο εργοδότης, ακόμα και αν αυτές δίνονται πέραν των νόμιμων ορίων. Ωστόσο, στην πράξη, η απαλλαγή ισχύει μέχρι το ύψος του νόμιμου ποσοστού. Εάν μια επιχείρηση καταβάλει μεγαλύτερη προσαύξηση, η διαφορά αυτή υπόκειται κανονικά σε εισφορές, διασφαλίζοντας την ισορροπία του συστήματος.

Πρακτικά Παραδείγματα Εφαρμογής

• Προσαυξήσεις σε Δώρα Χριστουγέννων και Πάσχα: Οι προσαυξήσεις για νυχτερινή απασχόληση ή Κυριακές/αργίες που ενσωματώνονται στα Δώρα δεν επιβαρύνονται με εισφορές. Καταχωρίζονται στην Αναλυτική Περιοδική Δήλωση (ΑΠΔ) μόνο τα ποσά των αποδοχών που υπόκεινται σε εισφορές.
• Μεγαλύτερη προσαύξηση από τον εργοδότη: Αν ένας υπάλληλος πλήρους απασχόλησης με μισθό 1.000 ευρώ εργάζεται 3 ώρες υπερεργασίας και η επιχείρηση δίνει προσαύξηση 30% αντί 20%, η αμοιβή υπερεργασίας είναι 18 ευρώ και η προσαύξηση 5,40 ευρώ. Οι εισφορές υπολογίζονται μόνο στα 1.018 ευρώ (μισθός + υπερεργασία), ενώ η προσαύξηση δεν επιβαρύνεται.
• Νυχτερινή εργασία με προσαύξηση βάσει ΣΣΕ: Για έναν εργάτη με μισθό 1.000 ευρώ που δουλεύει 3 νυχτερινές βάρδιες και η Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (ΣΣΕ) προβλέπει 50% προσαύξηση αντί 25%, το σύνολο της προσαύξησης (52,80 ευρώ) απαλλάσσεται. Στην ΑΠΔ δηλώνεται μόνο ο μισθός των 1.000 ευρώ.
• Εργασία Κυριακών με προσαύξηση 100%: Σε περίπτωση πωλήτριας με μισθό 900 ευρώ που απασχολείται 2 Κυριακές, με νόμιμη προσαύξηση 75% και καταβαλλόμενη 100%, το ποσό προσαύξησης (70,40 ευρώ) στον νόμιμο μισθό απαλλάσσεται. Εάν ο εργοδότης υπολογίσει την προσαύξηση στον καταβαλλόμενο μισθό, η διαφορά των 1,60 ευρώ υπόκειται σε εισφορές.

Οι προϋποθέσεις για την απαλλαγή και τι πρέπει να γνωρίζουν οι εργοδότες

Για να ισχύσει η απαλλαγή από τις ασφαλιστικές εισφορές, η πιστή καταγραφή του πραγματικού χρόνου εργασίας μέσω της ψηφιακής κάρτας αποτελεί πλέον απαράβατη προϋπόθεση. Επιπλέον, οι εργοδότες πρέπει να έχουν κατά νου ότι οι απαλλασσόμενες προσαυξήσεις για νυχτερινά και Κυριακές/αργίες υπολογίζονται στον νόμιμο μισθό, ενώ οι προσαυξήσεις για υπερωρίες/υπερεργασία υπολογίζονται στον καταβαλλόμενο μισθό. Η διαφορά ανάμεσα σε νόμιμο και καταβαλλόμενο ποσοστό, εφόσον υπάρχει, υπόκειται σε εισφορές. Η μη δήλωση των ωρών εργασίας όχι μόνο ακυρώνει την απαλλαγή, αλλά μπορεί να οδηγήσει και στην επιβολή προστίμων.