- Το ΣτΕ νομιμοποίησε τις μονομερείς αυξήσεις στα ασφάλιστρα υγείας υπό όρους διαφάνειας.
- Αναμένονται επιβαρύνσεις άνω του 10% για τους ασφαλισμένους από το 2026.
- Η διαφάνεια και η προσυμβατική ενημέρωση αποτελούν πλέον τα κλειδιά για τη νομιμότητα των αναπροσαρμογών.
- Ο νέος δείκτης της ΕΛΣΤΑΤ θα καθορίζει το πλαίσιο των αυξήσεων από την 1η Ιανουαρίου 2026.
- Οι ασφαλιστικές εταιρείες στοχεύουν στον περιορισμό των ζημιών από τα παλαιά ισόβια συμβόλαια.
Απόφαση-σταθμό εξέδωσε το Συμβούλιο της Επικρατείας, η οποία επιτρέπει στις ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες να προχωρούν σε μονομερείς αυξήσεις στα ασφάλιστρα υγείας, που αναμένεται να αγγίξουν ή και να ξεπεράσουν το 10% το 2026. Η υπ’ αριθμόν 2196/2025 απόφαση ορίζει ότι οι αναπροσαρμογές είναι νόμιμες χωρίς τη ρητή συγκατάθεση του ασφαλισμένου, αρκεί να τηρούνται αυστηρά κριτήρια διαφάνειας και προσυμβατικής ενημέρωσης.
| Παράμετρος | Λεπτομέρειες & Προϋποθέσεις |
|---|---|
| Αριθμός Απόφασης ΣτΕ | 2196/2025 (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) |
| Εκτιμώμενη Αύξηση 2026 | Άνω του 10% σε ορισμένες περιπτώσεις |
| Νομικό Πλαίσιο | Νόμος 5170/2025 (Ετήσιος Δείκτης ΕΛΣΤΑΤ) |
| Βασική Προϋπόθεση Α | Σαφή και κατανοητά κριτήρια υπολογισμού στη σύμβαση |
| Βασική Προϋπόθεση Β | Επαρκής και συνεχής ενημέρωση του ασφαλισμένου |
| Ημερομηνία Εφαρμογής Δείκτη | 1η Ιανουαρίου 2026 |
| Αρμόδιος Φορέας Δείκτη | Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) |
Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου αβεβαιότητας στην ασφαλιστική αγορά, η οποία εντάθηκε μετά την κατάργηση του Ενιαίου Δείκτη Υγείας του ΙΟΒΕ. Το παρασκήνιο της υπόθεσης συνδέεται άμεσα με την ανάγκη των εταιρειών να περιορίσουν τις ζημιές από τα ισόβια συμβόλαια, ενώ η νέα νομοθεσία — ο νόμος 5170/2025 — αναθέτει πλέον στην ΕΛΣΤΑΤ την κατάρτιση ενός νέου δείκτη αναπροσαρμογής που θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Ιανουαρίου 2026.
Το κρίσιμο ζήτημα δεν είναι το ποσοστό της αναπροσαρμογής, αλλά ο τρόπος με τον οποίο αυτή προβλέπεται στη σύμβαση και γνωστοποιείται στον ασφαλισμένο.
Συμβούλιο της Επικρατείας, Απόφαση 2196/2025
Το σκεπτικό της απόφασης 2196/2025 του ΣτΕ
Το Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, εξετάζοντας προσφυγές ασφαλισμένων, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι μονομερείς αυξήσεις δεν είναι κατ’ αρχήν καταχρηστικές. Σύμφωνα με τους δικαστές, οι εταιρείες έχουν το δικαίωμα να αναπροσαρμόζουν το κόστος ώστε τα ασφάλιστρα να παραμένουν επαρκή για την κάλυψη των κινδύνων. Αυτό ισχύει ακόμη και αν στη σύμβαση δεν αναφέρεται το ακριβές ύψος της αύξησης ή δεν τίθεται συγκεκριμένο ανώτατο όριο, γεγονός που αλλάζει τα δεδομένα για χιλιάδες κατόχους πολυετών συμβολαίων. Όπως αναφέρεται και στο σχετικό ρεπορτάζ για τις προϋποθέσεις του ΣτΕ, η νομιμότητα εξαρτάται πλέον από τη σαφήνεια των όρων και όχι από το ποσοστό της επιβάρυνσης.
Οι δύο απαράβατες προϋποθέσεις για νόμιμες αυξήσεις
Για να θεωρηθεί έγκυρη μια ρήτρα αναπροσαρμογής, το ΣτΕ έθεσε δύο κεντρικούς πυλώνες. Πρώτον, τα κριτήρια υπολογισμού πρέπει να είναι κατανοητά για τον μέσο καταναλωτή. Ακόμη και αν η εταιρεία χρησιμοποιεί εσωτερικά τεχνικοοικονομικά δεδομένα ή μεταβολές στο κόστος υπηρεσιών υγείας που δεν ταυτίζονται με τον επίσημο πληθωρισμό που κατέγραψε η ΕΛΣΤΑΤ, οφείλει να παρέχει στον ασφαλισμένο όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τον έλεγχο της ορθότητας της πράξης. Δεύτερον, η ενημέρωση του ασφαλισμένου πρέπει να είναι συνεχής, τόσο πριν από την υπογραφή όσο και κατά τη διάρκεια της σύμβασης, διασφαλίζοντας τη διαφάνεια των χρεώσεων.
Προτεινόμενο ΣτΕ: Οι δύο προϋποθέσεις για νόμιμες αυξήσεις στα ασφάλιστρα υγείας
Στους διαδρόμους των αρμόδιων υπηρεσιών, νομικοί παραστάτες που ειδικεύονται στο δίκαιο προστασίας καταναλωτή επισημαίνουν ότι η απόφαση αυτή αποτελεί «δίκοπο μαχαίρι». Ενώ από τη μία πλευρά θωρακίζει τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών προγραμμάτων, από την άλλη αφήνει εκτεθειμένους τους πολίτες σε αυξήσεις άνω του 10%, ειδικά σε μια περίοδο που οι αυξήσεις μισθών και συντάξεων υπολείπονται των ανατιμήσεων σε βασικές υπηρεσίες. Η κοινή συνισταμένη των αναλύσεων είναι ότι οι ασφαλισμένοι θα πρέπει πλέον να είναι πολύ πιο προσεκτικοί στην ανάγνωση των ψιλών γραμμάτων των συμβολαίων τους.
Το κενό στον δείκτη αναπροσαρμογής και η ΕΛΣΤΑΤ
Ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που αναδεικνύει η απόφαση είναι η έλλειψη ενός επίσημου δείκτη αναφοράς. Παρόλο που ο νόμος 5170/2025 προβλέπει τη δημιουργία του Ετήσιου Δείκτη Αναπροσαρμογής από την ΕΛΣΤΑΤ, η διαδικασία βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη. Μέχρι την πλήρη εφαρμογή του, οι εταιρείες θα βασίζονται στα δικά τους στατιστικά στοιχεία για να καθορίσουν τις αυξήσεις του 2026. Αυτό ενδέχεται να οδηγήσει σε σημαντικές επιβαρύνσεις, καθώς ο στόχος είναι ο περιορισμός των ζημιών από τα παλαιά ισόβια προγράμματα, τα οποία η αγορά θεωρεί πλέον μη βιώσιμα.
Η επόμενη μέρα για τους ασφαλισμένους
Η απόφαση του ΣτΕ αναμένεται να επιταχύνει τη στροφή της αγοράς προς τα ετήσια προγράμματα υγείας, τα οποία προσφέρουν μεγαλύτερη ευελιξία στις εταιρείες αλλά και συχνότερες αλλαγές στους όρους για τους καταναλωτές. Οι κάτοχοι μακροχρόνιων συμβολαίων καλούνται να ελέγξουν αν οι ρήτρες των συμβολαίων τους πληρούν τα κριτήρια διαφάνειας που έθεσε το δικαστήριο. Σε περίπτωση που οι αυξήσεις κριθούν αδιαφανείς, οι ασφαλισμένοι διατηρούν το δικαίωμα δικαστικής προσφυγής, καθώς το ΣτΕ δικαίωσε τους προσφεύγοντες στις συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου η ενημέρωση κρίθηκε ελλιπής.
Τι να προσέξετε στο ασφαλιστήριο συμβόλαιό σας
- Ελέγξτε τη 'Ρήτρα Αναπροσαρμογής' για να δείτε αν αναφέρονται συγκεκριμένα κριτήρια υπολογισμού των αυξήσεων.
- Ζητήστε από την εταιρεία σας γραπτή ενημέρωση για τα τεχνικοοικονομικά δεδομένα που δικαιολογούν μια αύξηση.
- Συγκρίνετε το παλαιό σας ισόβιο συμβόλαιο με τα νέα ετήσια προγράμματα, αξιολογώντας το κόστος έναντι των καλύψεων.
- Κρατήστε αρχείο από όλες τις ειδοποιήσεις αναπροσαρμογής που λαμβάνετε, καθώς η έλλειψη ενημέρωσης καθιστά την αύξηση παράνομη.
- Συμβουλευτείτε νομικό εάν η αύξηση υπερβαίνει σημαντικά τον μέσο όρο της αγοράς χωρίς σαφή αιτιολόγηση.
