AMLA: Η νέα ευρωπαϊκή αρχή αναλαμβάνει την εποπτεία 40 τραπεζικών κολοσσών από το 2028

Η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Καταπολέμηση της Νομιμοποίησης Εσόδων από Παράνομες Δραστηριότητες (AMLA) ανακοίνωσε ότι θα αναλάβει την άμεση εποπτεία 40 σύνθετων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων υψηλού κινδύνου στην ΕΕ. Η κίνηση αυτή, που αναμένεται να τεθεί σε πλήρη ισχύ το 2028, στοχεύει στην καθιέρωση μιας ενιαίας μεθοδολογίας αξιολόγησης για την πάταξη του οικονομικού εγκλήματος και της χρηματοδότησης της τρομοκρατίας.

Η δημιουργία της AMLA έρχεται ως απάντηση στον μακροχρόνιο κατακερματισμό των εποπτικών πρακτικών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος επέτρεπε σε παράνομες δραστηριότητες να εκμεταλλεύονται τις διαφορές μεταξύ των εθνικών νομοθεσιών. Μέχρι σήμερα, η έλλειψη συγκρίσιμων δεδομένων και η ανομοιογένεια στους ελέγχους δημιουργούσαν κενά ασφαλείας, αυξάνοντας παράλληλα το κόστος συμμόρφωσης για τα ιδρύματα με διασυνοριακή παρουσία.

Ενιαία μεθοδολογία και το τέλος του κατακερματισμού

Το νέο πλαίσιο βασίζεται στο άρθρο 40(2) της Οδηγίας AMLD, το οποίο προβλέπει τη χρήση κοινών δεικτών και κριτηρίων από όλους τους επόπτες. Η Φρανκφούρτη, ως έδρα της Αρχής, θα αποτελέσει το κέντρο από όπου θα συντονίζεται η αξιολόγηση του εγγενούς κινδύνου. Αυτή η εξέλιξη συνδέεται άμεσα με τις ευρύτερες προσπάθειες για τη μείωση του ρυθμιστικού φόρτου στις ευρωπαϊκές τράπεζες, καθώς η ενοποίηση των κανόνων απλοποιεί τις γραφειοκρατικές διαδικασίες.

Η νέα μεθοδολογία θα εφαρμόζεται σε όλα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, χρησιμοποιώντας έναν πυρήνα κοινών δεδομένων που θα συμπληρώνονται από εξειδικευμένα στοιχεία ανά τομέα. Στόχος είναι η εξάλειψη των μη συγκρίσιμων αποτελεσμάτων που χαρακτήριζαν το προηγούμενο καθεστώς, ενισχύοντας την αποτελεσματικότητα του ευρωπαϊκού πλαισίου AML/CFT.

Η τριφασική διαδικασία αξιολόγησης κινδύνου

Η αξιολόγηση θα ακολουθεί μια δομημένη διαδικασία τριών σταδίων: ξεκινώντας από τον υπολογισμό του εγγενούς κινδύνου, συνεχίζοντας με την αποτίμηση της ποιότητας των συστημάτων ελέγχου και καταλήγοντας στον προσδιορισμό του υπολειπόμενου κινδύνου. Η AMLA θα συνδυάζει αυτοματοποιημένους υπολογισμούς με την τεκμηριωμένη εποπτική κρίση, επιτρέποντας ωστόσο περιορισμένες και αυστηρά αιτιολογημένες προσαρμογές για εθνικές ιδιαιτερότητες.

Νομικοί και οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η κεντρική εποπτεία θα ενισχύσει την αξιοπιστία του ευρωπαϊκού συστήματος. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι η αυστηρότερη επίβλεψη θα μειώσει τα περιστατικά ξεπλύματος χρήματος, βελτιώνοντας τη θέση της ΕΕ στον παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό χάρτη, ειδικά σε μια περίοδο που η στρατηγική του Eurogroup εστιάζει στην ενίσχυση της οικονομικής διακυβέρνησης.

Αναλογικότητα και συχνότητα ελέγχων

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην αρχή της αναλογικότητας, καθώς η συχνότητα των αξιολογήσεων θα εξαρτάται από το μέγεθος και το προφίλ κινδύνου κάθε ιδρύματος. Κατά κανόνα, οι έλεγχοι θα πραγματοποιούνται σε ετήσια βάση, με δυνατότητα επέκτασης έως και τα τρία έτη για πολύ μικρές οντότητες. Παράλληλα, προβλέπονται έκτακτες επανεξετάσεις σε περίπτωση σημαντικών αλλαγών στο επιχειρηματικό μοντέλο ή σοβαρών αδυναμιών.

Η επόμενη μέρα και η δημόσια διαβούλευση

Η διαδικασία επιλογής των 40 ιδρυμάτων βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη μέσω δημόσιας διαβούλευσης που θα παραμείνει ανοικτή έως τις 27 Ιανουαρίου 2026. Το 2026 θα πραγματοποιηθούν οι πρώτες δοκιμές της μεθοδολογίας, ώστε το σύστημα να είναι πλήρως λειτουργικό πριν από την εφαρμογή των νέων κανόνων το 2028. Η πρόεδρος της Αρχής, Bruna Szego, χαρακτήρισε τα νέα εργαλεία ως «σημαντικό ορόσημο» για τη σύγκλιση της εποπτείας στην Ευρώπη.