ΑΑΔΕ: Τα δύο σενάρια για την αυτόματη απόδοση του ΦΠΑ απευθείας από το POS

Η ΑΑΔΕ επεξεργάζεται έναν ανατρεπτικό μηχανισμό για την αυτόματη απόδοση του ΦΠΑ τη στιγμή της συναλλαγής, στοχεύοντας στην είσπραξη ληξιπρόθεσμων οφειλών ύψους 25 δισ. ευρώ. Το σχέδιο προβλέπει την άμεση παρακράτηση μέρους του φόρου χωρίς τη μεσολάβηση της επιχείρησης, αλλάζοντας ριζικά τα δεδομένα στη ρευστότητα της αγοράς.

Η προσπάθεια για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής εισέρχεται σε μια νέα, ψηφιακή φάση, καθώς η φορολογική διοίκηση επιδιώκει να κλείσει οριστικά το κενό ΦΠΑ που στερεί δισεκατομμύρια από τα κρατικά ταμεία. Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια της στρατηγικής για την πλήρη ψηφιοποίηση των συναλλαγών, με στόχο να αντιμετωπιστούν οι στρεβλώσεις στη φορολογική πολιτική που επιτρέπουν τη συσσώρευση απλήρωτων φόρων. Το παρασκήνιο της απόφασης συνδέεται άμεσα με το γεγονός ότι από τα 85 δισ. ευρώ του συνολικού χρέους, ένα τεράστιο μέρος αφορά φόρους που εισπράχθηκαν από τους καταναλωτές αλλά δεν αποδόθηκαν ποτέ στο Δημόσιο.

Το οριζόντιο μοντέλο και η αυτόματη παρακράτηση

Το πρώτο σενάριο που βρίσκεται στο τραπέζι της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων θεωρείται το πλέον απλό στην τεχνική του υλοποίηση. Προβλέπει την αυτόματη παρακράτηση ενός σταθερού ποσοστού του ΦΠΑ σε κάθε συναλλαγή που πραγματοποιείται μέσω POS ή τραπεζικής μεταφοράς. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, ένα ποσοστό της τάξης του 30% έως 50% του φόρου θα μεταφέρεται ακαριαία σε ειδικό λογαριασμό του Δημοσίου, ενώ το υπόλοιπο ποσό θα παραμένει στην επιχείρηση για να συμψηφιστεί με τον ΦΠΑ εισροών στο τέλος της φορολογικής περιόδου.

Η συγκεκριμένη λύση χαρακτηρίζεται ως τεχνικά ασφαλής, καθώς δεν απαιτεί περίπλοκους αλγορίθμους για κάθε φορολογούμενο ξεχωριστά. Εφαρμόζεται οριζόντια και διασφαλίζει ότι το κράτος θα εισπράττει ζεστό χρήμα σε πραγματικό χρόνο, μειώνοντας την ανάγκη για μαζικά ειδοποιητήρια για παραβάσεις και αναγκαστικά μέτρα είσπραξης στο μέλλον. Ωστόσο, η οριζόντια εφαρμογή ενδέχεται να προκαλέσει πιέσεις στη ρευστότητα μικρών επιχειρήσεων που βασίζονται σε αυτά τα κεφάλαια για τις καθημερινές τους ανάγκες.

Το εξατομικευμένο σενάριο βάσει προφίλ

Το δεύτερο και πιο σύνθετο σενάριο βασίζεται στην εξατομικευμένη αντιμετώπιση κάθε επιχείρησης. Εδώ, το ποσοστό της αυτόματης απόδοσης δεν θα είναι ενιαίο, αλλά θα υπολογίζεται δυναμικά με βάση το ιστορικό του φορολογουμένου, τον ετήσιο τζίρο και τον ΦΠΑ που απέδωσε τα προηγούμενα έτη. Το μοντέλο αυτό απαιτεί την πλήρη αξιοποίηση των δεδομένων από το σύστημα myDATA και την αναβαθμισμένη εφαρμογή timologio, ώστε να υπάρχει πλήρης διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα ηλεκτρονικά βιβλία.

Οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι αυτή η προσέγγιση είναι σαφώς δικαιότερη, καθώς λαμβάνει υπόψη τις ιδιαιτερότητες κάθε κλάδου. Για παράδειγμα, μια επιχείρηση με υψηλά έξοδα και χαμηλό περιθώριο κέρδους θα έχει μικρότερο ποσοστό παρακράτησης σε σχέση με μια επιχείρηση παροχής υπηρεσιών. Παρόλα αυτά, η υλοποίηση απαιτεί προηγμένα πληροφοριακά συστήματα και συνεχή ροή δεδομένων, κάτι που αποτελεί πρόκληση για τη φορολογική διοίκηση.

Οι επιπτώσεις στη ρευστότητα και την εισπραξιμότητα

Η εφαρμογή του αυτόματου μηχανισμού αναμένεται να επιφέρει σημαντική ενίσχυση των εσόδων, περιορίζοντας τα φαινόμενα όπου ο ΦΠΑ χρησιμοποιείται ως άτυπο κεφάλαιο κίνησης. Για το Δημόσιο, η διασφάλιση της είσπραξης του φόρου τη στιγμή της γέννησής του αποτελεί το τελικό στάδιο του ψηφιακού μετασχηματισμού. Αντίθετα, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να προσαρμόσουν τον ταμειακό τους προγραμματισμό, καθώς δεν θα έχουν πλέον τη δυνατότητα προσωρινής χρήσης αυτών των ποσών για την κάλυψη άλλων υποχρεώσεων.

Η επόμενη μέρα για τις επιχειρήσεις

Η ΑΑΔΕ φαίνεται να προκρίνει μια σταδιακή εφαρμογή, ξεκινώντας ίσως από το απλούστερο σενάριο για να δοθεί χρόνος προσαρμογής στην αγορά. Η αυτόματη απόδοση δεν αποτελεί απλώς ένα εισπρακτικό μέτρο, αλλά μια δομική αλλαγή στον τρόπο που λειτουργεί η ελληνική οικονομία. Οι επιχειρήσεις που είναι ήδη συνεπείς και χρησιμοποιούν ψηφιακά εργαλεία για την έκδοση παραστατικών θα αντιμετωπίσουν λιγότερες δυσκολίες, ενώ εκείνες που βασίζονταν στην καθυστέρηση απόδοσης του φόρου θα βρεθούν μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα.