Οι 7 συμπεριφορές που υιοθετούν ως ενήλικες όσοι μεγάλωσαν ακούγοντας τη φράση «είσαι υπερβολικά ευαίσθητος»

Η φράση «είσαι υπερβολικά ευαίσθητος» λειτουργεί συχνά ως ένας μηχανισμός συναισθηματικής ακύρωσης, αναγκάζοντας το παιδί να αναπτύξει στρατηγικές επιβίωσης που το ακολουθούν στην ενήλικη ζωή. Σύμφωνα με την ψυχολογία της συμπεριφοράς, οι ενήλικες αυτοί τείνουν να απολογούνται διαρκώς και να αναπτύπτουν μια εξαντλητική υπερεπαγρύπνηση, προσπαθώντας να προβλέψουν τις συναισθηματικές αντιδράσεις των άλλων πριν καν εκδηλωθούν.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της έννοιας Συναισθηματική Ακύρωση — η διαδικασία κατά την οποία η έκφραση των συναισθημάτων ενός ατόμου απορρίπτεται, αγνοείται ή κρίνεται ως λανθασμένη — η οποία αναγκάζει το άτομο να αμφισβητεί την εσωτερική του πυξίδα. Όταν ένα παιδί δέχεται συστηματικά την παρατήρηση ότι οι αντιδράσεις του είναι «υπερβολικές», μαθαίνει να καταστέλλει τον αυθεντικό του εαυτό, δημιουργώντας ένα προσωπείο που στοχεύει αποκλειστικά στην αποφυγή της σύγκρουσης και την κοινωνική αποδοχή.

Η διαρκής ανάγκη για απολογία και η «σμίκρυνση» του εαυτού

Ένα από τα πιο εμφανή χαρακτηριστικά των ενηλίκων που μεγάλωσαν σε περιβάλλοντα όπου τα συναισθήματα ήταν «απαγορευμένα» είναι η αντανακλαστική απολογία. Ζητούν συγγνώμη για την ύπαρξή τους, για τη γνώμη τους ή ακόμα και για τον χώρο που καταλαμβάνουν. Αυτή η συμπεριφορά πηγάζει από τον φόβο ότι οι φυσικές τους ανάγκες θα θεωρηθούν βάρος για τους άλλους. Μαθαίνουν να γίνονται «μικρότεροι», στέλνοντας το μήνυμα ότι δεν αποτελούν απειλή ή ενόχληση, μια τακτική που κάποτε τους προσέφερε συναισθηματική ασφάλεια.

Υπερεπαγρύπνηση: Η ικανότητα να «διαβάζετε» τον χώρο

Πριν καν εισέλθουν σε ένα δωμάτιο, αυτοί οι άνθρωποι πραγματοποιούν μια ασυνείδητη σάρωση του περιβάλλοντος. Αναζητούν μικρο-εκφράσεις, αλλαγές στον τόνο της φωνής ή «ηλεκτρισμένες» σιωπές που υποδηλώνουν ένταση. Αυτή η Υπερεπαγρύπνηση — η κατάσταση αυξημένης εγρήγορσης για τον εντοπισμό πιθανών απειλών ή αλλαγών στο περιβάλλον — ξεκίνησε ως μηχανισμός προστασίας στην παιδική ηλικία. Σήμερα, λειτουργεί ως μια «υπερδύναμη» ενσυναίσθησης, η οποία όμως εξαντλεί το νευρικό σύστημα, καθώς το άτομο λειτουργεί διαρκώς ως «μετεωρολόγος» των συναισθημάτων των άλλων.

Η δυσκολία αναγνώρισης των προσωπικών αναγκών

Όταν η έκφραση προτιμήσεων οδηγούσε κάποτε σε απόρριψη, ο ενήλικας καταλήγει να αποσυνδέεται από τις επιθυμίες του. Συχνά δηλώνουν «δεν με πειράζει» ή «ό,τι θέλετε εσείς», όχι επειδή είναι πραγματικά ευέλικτοι, αλλά επειδή το να έχουν ανάγκες τους φαίνεται επικίνδυνο. Αυτό το μοτίβο μοιάζει με τις συμπεριφορές που υιοθετούν όσοι μεγάλωσαν με αναξιόπιστους γονείς, όπου η αυτοπαραμέληση γίνεται το τίμημα για τη διατήρηση της ηρεμίας.

Η έλξη προς ανθρώπους που χρειάζονται «διόρθωση»

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων ειδικών ψυχικής υγείας, οι «υπερευαίσθητοι» ενήλικες συχνά μετατρέπονται σε «συναισθηματικούς διασώστες». Ελκύουν άτομα που βρίσκονται σε κρίση, καθώς έχουν μάθει ότι η αξία τους εξαρτάται από την ικανότητά τους να απαλύνουν τον πόνο των άλλων. Αυτή η δυναμική δημιουργεί μια ανισορροπία στις σχέσεις, όπου το άτομο απορροφά τα προβλήματα του περιβάλλοντός του, παραμένοντας το ίδιο συναισθηματικά κενό.

Ελαχιστοποίηση της προσωπικής εμπειρίας και ενοχικά όρια

«Άλλοι περνούν χειρότερα» είναι η φράση-κλειδί που χρησιμοποιούν για να ακυρώσουν τον δικό τους πόνο. Επειδή τους είπαν ότι οι αντιδράσεις τους είναι «δραματικές», καταλήγουν να αμφισβητούν τη νομιμότητα των συναισθημάτων τους. Η δυσκολία αυτή επεκτείνεται και στα όρια. Το να πουν «όχι» τους προκαλεί σωματική δυσφορία, καθώς η υψηλή ευαισθησία τους κάνει να νιώθουν την απογοήτευση του άλλου σαν δική τους. Τα όρια γι’ αυτούς δεν είναι τείχη, αλλά απαραίτητος χώρος για να υπάρξουν χωρίς απολογίες.

Η επόμενη μέρα: Μετατρέποντας την ευαισθησία σε δύναμη

Η απεμπλοκή από αυτά τα μοτίβα απαιτεί τη συνειδητή αναγνώριση ότι η ευαισθησία δεν είναι ελάττωμα, αλλά ένας διαφορετικός τρόπος επεξεργασίας του κόσμου. Η επανεκπαίδευση του νευρικού συστήματος ξεκινά με μικρά βήματα: την παύση πριν από μια απάντηση, την αναγνώριση μιας ανάγκης χωρίς ενοχές και τη σταδιακή κατάργηση των περιττών απολογιών. Η επόμενη μέρα δεν αφορά το να γίνετε «λιγότερο ευαίσθητοι», αλλά το να τιμήσετε τη φύση σας, δημιουργώντας σχέσεις που βασίζονται στην αμοιβαιότητα και όχι στην επιβίωση.