- Αποφύγετε τις γενικεύσεις τύπου «πάντα» και «ποτέ» που εγκλωβίζουν το παιδί.
- Μην συγκρίνετε το παιδί με αδέλφια ή με τον εαυτό σας.
- Εστιάστε στη διόρθωση της συμπεριφοράς και όχι στην απαξίωση της προσωπικότητας.
- Επικυρώστε τα συναισθήματα του παιδιού αντί να τα χαρακτηρίζετε ως υπερβολικά.
- Διατηρήστε ενιαίο μέτωπο πειθαρχίας χωρίς να χρησιμοποιείτε τον άλλον γονέα ως απειλή.
Η επικοινωνία μεταξύ γονέων και παιδιών αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για τη διαμόρφωση μιας υγιούς προσωπικότητας. Σύμφωνα με τις αρχές της αναπτυξιακής ψυχολογίας, ορισμένες φράσεις που χρησιμοποιούνται συχνά σε στιγμές έντασης μπορούν να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά στην αυτοεκτίμηση του παιδιού. Είναι κρίσιμο οι γονείς να αναγνωρίζουν τη δύναμη των λέξεων και να επιλέγουν την καθοδήγηση αντί για τη συναισθηματική απαξίωση.
| Φράση προς Αποφυγή | Ψυχολογική Επίπτωση | Εναλλακτική Πρόταση |
|---|---|---|
Φράση προς Αποφυγή «Είσαι ίδιος ο πατέρας σου» | Ψυχολογική Επίπτωση Πίεση για συμμόρφωση, απώλεια ταυτότητας | Εναλλακτική Πρόταση «Εκτιμώ τον τρόπο που σκέφτεσαι» |
Φράση προς Αποφυγή «Υπερβάλλεις» | Ψυχολογική Επίπτωση Συναισθηματική καταπίεση, ανασφάλεια | Εναλλακτική Πρόταση «Καταλαβαίνω ότι αυτό σε στεναχώρησε» |
Φράση προς Αποφυγή «Στο είχα πει» | Ψυχολογική Επίπτωση Ταπείνωση, φόβος για ανάληψη ρίσκου | Εναλλακτική Πρόταση «Τι έμαθες από αυτό που συνέβη;» |
Φράση προς Αποφυγή «Περίμενε να έρθει ο μπαμπάς» | Ψυχολογική Επίπτωση Άγχος, υπονόμευση κύρους | Εναλλακτική Πρόταση «Αυτό που έκανες δεν είναι αποδεκτό τώρα» |
Αυτή η προσέγγιση στην επικοινωνία έρχεται ως συνέχεια της ανάγκης για κατανόηση του πώς οι πρώιμες εμπειρίες καθορίζουν την ενήλικη ζωή. Τεχνικά, η πρόκληση για κάθε γονέα έγκειται στην ισορροπία ανάμεσα στην πειθαρχία και την ενσυναίσθηση, καθώς ο παιδικός εγκέφαλος παραμένει εξαιρετικά εύπλαστος μέχρι τα μέσα της δεκαετίας των 20. Το παρασκήνιο της συναισθηματικής ανάπτυξης δείχνει ότι οι λέξεις που ακούμε στην παιδική ηλικία γίνονται συχνά η εσωτερική φωνή που μας συνοδεύει για πάντα.
Η δύναμη του λόγου στη διαμόρφωση του παιδικού ψυχισμού
Υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στο να λες στο παιδί σου τη σκληρή αλήθεια και στο να λες κάτι καταστροφικό. Αυτή η γραμμή καθορίζεται από τη διακριτικότητα. Η απότομη έκφραση μπορεί να κλονίσει την αυτοπεποίθηση ενός παιδιού, ενώ η προσεκτική διατύπωση μπορεί να το ενισχύσει. Ως γονείς, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τι να λέμε και πότε να το λέμε, με τρόπους που καθοδηγούν και δεν πληγώνουν.
Οι 7 απαγορευμένες φράσεις και οι επιπτώσεις τους
1. «Είσαι ακριβώς όπως ο/η [Γονέας]»: Όταν εγκλωβίζουμε τα παιδιά μας σε μια σύγκριση, διακινδυνεύουμε να κλείσουμε τις πόρτες στην προσωπική τους ανάπτυξη. Μπορεί να νιώσουν την πίεση να συμμορφωθούν με τα χαρακτηριστικά ή τα επιτεύγματα εκείνου του γονέα, κάτι που καταστέλλει τη δική τους μοναδικότητα.
Προτεινόμενο 7 θέματα που δεν πρέπει ποτέ να συζητάτε στη δουλειά για να διατηρήσετε τον επαγγελματισμό σας
2. «Γιατί δεν μπορείς να είσαι σαν τον αδερφό/την αδερφή σου;»: Οι συγκρίσεις μεταξύ αδελφών προωθούν τον ανταγωνισμό και τη δυσαρέσκεια. Κάθε παιδί πρέπει να εκτιμάται για τις δικές του ποιότητες χωρίς να τίθεται σε διαδικασία σύγκρισης, η οποία μπορεί να τραυματίσει τις ενδοοικογενειακές σχέσεις για χρόνια.
3. «Πάντα κάνεις…» ή «Ποτέ δεν…»: Αυτές οι γενικεύσεις λειτουργούν ως ετικέτες. Επειδή ο εγκέφαλος των παιδιών είναι εύπλαστος, τέτοιες δηλώσεις μπορεί να τα παγιδεύσουν σε αρνητικές συμπεριφορές, περιορίζοντας τις δυνατότητές τους για πραγματική αλλαγή.
4. «Με απογοήτευσες»: Η φράση αυτή υποδηλώνει μια αίσθηση αποτυχίας και μπορεί να κάνει το παιδί να πιστέψει ότι πρόδωσε έναν από τους πιο σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του. Είναι προτιμότερο να εστιάζετε στη συγκεκριμένη συμπεριφορά και όχι στο άτομο.
Η ψυχολογική πίεση και η ανάγκη για συναισθηματική ασφάλεια
5. «Περίμενε μέχρι να γυρίσει ο πατέρας σου»: Αυτή η τακτική όχι μόνο αναθέτει την πειθαρχία σε τρίτους, αλλά καλλιεργεί άγχος και φόβο. Μετατρέπει τον άλλον γονέα σε «μπαμπούλα» και υπονομεύει τη θέση του γονέα που την εκστομίζει. Η έλλειψη σταθερότητας μπορεί να προκαλέσει άγχος λόγω παιδικής αστάθειας στο μέλλον.
6. «Στο είχα πει»: Αν και μπορεί να λέγεται με σκοπό τη διδαχή, ακούγεται υπεροπτικό και ειρωνικό. Δεν προάγει τη μάθηση από τα λάθη, αλλά γεννά αισθήματα ταπείνωσης και μεταμέλειας. Αντίθετα, εστιάστε στο μάθημα που προέκυψε από το σφάλμα.
7. «Υπερβάλλεις»: Η απόρριψη των συναισθημάτων ενός παιδιού είναι επιζήμια για τη συναισθηματική του ωριμότητα. Όταν ακυρώνουμε τα συναισθήματα, διδάσκουμε στα παιδιά να τα καταπιέζουν, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε κακή ψυχική υγεία στο μέλλον.
«Οι γονείς πρέπει να γεμίζουν το κουβά της αυτοεκτίμησης ενός παιδιού τόσο ψηλά, ώστε ο υπόλοιπος κόσμος να μην μπορεί να ανοίξει αρκετές τρύπες για να τον αδειάσει.» — Alvin Price
Σημεία κλειδιά για την επόμενη μέρα
Σύμφωνα με ειδικούς στην ψυχολογία των σχέσεων, η επικοινωνία αποτελεί το DNA των δεσμών μας. Οι λέξεις που επιλέγουμε σήμερα γίνονται τα δομικά υλικά για το φρούριο της αυτοεκτίμησης των παιδιών μας αύριο. Κάθε λέξη διαμορφώνει την αντίληψη για τον εαυτό τους και τις ικανότητές τους.
Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ακόμα και αν έχουμε κάνει λάθη στο παρελθόν, υπάρχουν σημάδια ότι είστε εξαιρετικοί γονείς αρκεί να υπάρχει η διάθεση για βελτίωση και αυθεντική σύνδεση. Ας διασφαλίσουμε ότι ο λόγος μας πηγάζει πάντα από την αγάπη, την κατανόηση και τον σεβασμό, καθώς στη μικρή τους καρδιά, η φωνή μας έχει το βάρος όλου του κόσμου.
Πώς να επικοινωνείτε αποτελεσματικά
- Χρησιμοποιήστε περιγραφική γλώσσα για το τι είδατε, αντί για κριτική.
- Περιμένετε να ηρεμήσετε πριν συζητήσετε ένα λάθος του παιδιού.
- Ακούστε ενεργά χωρίς να διακόπτετε για να διορθώσετε τα συναισθήματά του.
- Αντικαταστήστε το «Στο είχα πει» με το «Τι μπορούμε να κάνουμε διαφορετικά την επόμενη φορά;».
- Επιβραβεύστε την προσπάθεια και τη διαδικασία, όχι μόνο το αποτέλεσμα.
