Ζελένσκι: Το δίλημμα της ειρηνευτικής συμφωνίας του Τραμπ ή η αβέβαιη ευρωπαϊκή στήριξη

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, βρίσκεται αντιμέτωπος με ένα σκληρό δίλημμα: να αποδεχθεί μια πιθανή ειρηνευτική συμφωνία που θα επιβάλουν ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Βλαντιμίρ Πούτιν, η οποία θα περιλαμβάνει σημαντικές εδαφικές παραχωρήσεις και περιορισμούς, ή να συνεχίσει να επαφίεται στην αβέβαιη στήριξη των Ευρωπαίων συμμάχων.

Παρά τις πρόσφατες διαβεβαιώσεις για «καλή πρόοδο» στις συνομιλίες της Γενεύης, η Ευρώπη εμφανίζεται αδύναμη και διστακτική να προσφέρει την απαιτούμενη βοήθεια, ιδίως όσον αφορά τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων και την αποστολή στρατευμάτων.

Η παρούσα εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των εντατικών διπλωματικών προσπαθειών που κορυφώθηκαν στις συνομιλίες της Γενεύης, όπου Ευρωπαίοι αξιωματούχοι εξέφρασαν ικανοποίηση για την πρόθεση του Ντόναλντ Τραμπ να λάβει υπόψη τις ανησυχίες τους σχετικά με μια πιθανή δυσμενή ειρηνευτική συμφωνία για την Ουκρανία.

Ωστόσο, η αρχική αισιοδοξία γρήγορα υποχώρησε, καθώς η Ρωσία απέρριψε το αναθεωρημένο κείμενο της συμφωνίας, το οποίο είχε συνταχθεί με τη συμβολή της Ουκρανίας και των συμμάχων της.

Το δίλημμα του Ζελένσκι και η ευρωπαϊκή αδυναμία

Ο κίνδυνος για την Ουκρανία είναι πλέον ο Βλαντιμίρ Πούτιν να επαναφέρει τον Αμερικανό πρόεδρο στην αρχική του θέση: μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός 28 σημείων, η οποία είχε προκαλέσει αναστάτωση στις Βρυξέλλες. Αυτή η συμφωνία θα ανάγκαζε το Κίεβο να παραχωρήσει μεγάλες εκτάσεις γης στη Μόσχα, να εγκαταλείψει την ελπίδα ένταξης στο ΝΑΤΟ και να μειώσει το μέγεθος του στρατού του από σχεδόν 1 εκατομμύριο σε 600.000 στρατιώτες.

Εάν συμβεί αυτό, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα βρεθεί μπροστά σε μια δύσκολη επιλογή: είτε να αποδεχθεί την προσφορά που έχουν διαμορφώσει ο Τραμπ και ο Πούτιν, είτε να διακινδυνεύσει το μέλλον της χώρας του ελπίζοντας σε επαρκή βοήθεια από τους Ευρωπαίους συμμάχους του.

Αυτοί είναι οι ίδιοι σύμμαχοι που, μετά από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου, αρνούνται να στείλουν στρατεύματα, τα όπλα που ζητά ή ακόμα και να χρησιμοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για να τον βοηθήσουν να αγοράσει προμήθειες.

Το αδιέξοδο με τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια στις σχέσεις Ουκρανίας-Ευρώπης είναι η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Πριν από περίπου ένα μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώθηκαν σε μια σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, εκφράζοντας αισιοδοξία ότι θα εξασφάλιζαν μια ιστορική συμφωνία για τη χρήση 140 δισεκατομμυρίων ευρώ από αυτά τα κεφάλαια ως «δάνειο αποζημίωσης» για να θέσουν το Κίεβο σε ασφαλή οικονομική βάση για τουλάχιστον τα επόμενα δύο χρόνια.

Ωστόσο, όπως μεταδίδει το POLITICO, το σχέδιο αυτό κατέρρευσε εν μέσω απροσδόκητων αντιρρήσεων από το Βέλγιο. Η αποτυχία αυτή θεωρήθηκε ως μια σημαντική διπλωματική και πολιτική αστοχία, πλήττοντας την αξιοπιστία των ευρωπαίων ηγετών.

Οι συνομιλίες εντείνονται τώρα μεταξύ των αξιωματούχων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων της ΕΕ, ιδίως των Βέλγων, αλλά δεν έχει επιτευχθεί ακόμα καμία σημαντική πρόοδος. Το Βέλγιο, μαζί με άλλες χώρες όπως η Σλοβακία, εκφράζει ανησυχίες για νομικούς και οικονομικούς κινδύνους που συνδέονται με τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.

Ορισμένοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι η πίεση από τον Τραμπ θα αναγκάσει το Βέλγιο και τις άλλες χώρες με επιφυλάξεις να συνταχθούν με το σχέδιο. Μια ιδέα που δεν έχει αποκλειστεί είναι η χρήση ορισμένων περιουσιακών στοιχείων μαζί με κοινά ομόλογα της ΕΕ ή πιθανές άμεσες οικονομικές συνεισφορές από τις κυβερνήσεις της ΕΕ.

Ωστόσο, υπάρχει ο φόβος ότι η όλη ιδέα ενός δανείου αποζημίωσης θα καταρρεύσει εάν το τελικό σχέδιο ειρήνης περιέχει αναφορά στη χρήση αυτών των ίδιων κεφαλαίων. Το αρχικό σχέδιο των ΗΠΑ πρότεινε τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων σε μια επενδυτική εκστρατεία στην Ουκρανία, με το ήμισυ των εσόδων να πηγαίνει στις ΗΠΑ, μια ιδέα που οι Ευρωπαίοι απέρριψαν ως «σκανδαλώδη». Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι μόλις αρθεί το εμπάργκο στη Ρωσία, η Euroclear, ο χρηματοπιστωτικός οργανισμός με έδρα το Βέλγιο που διακρατεί τα δεσμευμένα περιουσιακά στοιχεία, θα μπορούσε να αναγκαστεί να επιστρέψει τα χρήματα στη Μόσχα, αφήνοντας τους φορολογούμενους της ΕΕ να πληρώσουν το τίμημα.

Οι δισταγμοί της Ευρώπης για στρατιωτική εμπλοκή

Για ορισμένους Ρεπουμπλικάνους των ΗΠΑ, οι Ευρωπαίοι που αντιτίθενται στη συμφωνία του Τραμπ και στους συμβιβασμούς που θα απαιτήσει, αυταπατώνται. «Ποια είναι η εναλλακτική;» ρώτησε ο Γκρεγκ Σουένσον, πρόεδρος των Ρεπουμπλικανών του Εξωτερικού στο Ηνωμένο Βασίλειο.

«Μπορείτε να κάνετε όμορφες συζητήσεις, να παρακολουθήσετε όλες αυτές τις διπλωματικές συναντήσεις και να στείλετε τους καλύτερους ανθρώπους σας στη Γενεύη, αλλά ο μόνος τρόπος να νικήσετε τον Πούτιν είναι να πολεμήσετε – και κανείς από αυτούς δεν είναι πρόθυμος να το κάνει», δήλωσε ο Σουένσον.

«Είναι όλα λόγια. Όλα ακούγονται υπέροχα όταν μιλάτε για δημοκρατία και υπεράσπιση της Ουκρανίας, αλλά απλώς δεν είναι πρόθυμοι να το κάνουν». Ευρωπαίοι πολιτικοί και αξιωματούχοι διαφωνούν, επισημαίνοντας τα τεράστια ποσά χρημάτων και όπλων που έχουν στείλει οι κυβερνήσεις τους στο Κίεβο από την έναρξη του πολέμου πριν από σχεδόν τέσσερα χρόνια, καθώς και την οικονομική πρόκληση της μείωσης του εμπορίου με τη Ρωσία, ειδικά των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων.

Μετά την απόσυρση της αμερικανικής στήριξης, η Ευρώπη έχει συστηματικά προσπαθήσει να καλύψει το κενό.

Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι η αρχική πρόταση του Τραμπ πανικόβαλε τους αξιωματούχους και τους διπλωμάτες στις Βρυξέλλες και πέρα από αυτές, επειδή γνώριζαν ότι ο Ζελένσκι δεν μπορούσε να βασιστεί στην Ευρώπη για να βοηθήσει επαρκώς την Ουκρανία μόνη της.

Νωρίτερα φέτος, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ ηγήθηκαν προσπαθειών για τη συγκρότηση υποστήριξης για μια διεθνή ειρηνευτική δύναμη από εθελοντικές χώρες που θα σχημάτιζαν έναν «συνασπισμό των προθύμων». Ένα χρόνο νωρίτερα, ο Μακρόν είχε μάλιστα διατυπώσει την ιδέα για «στρατιωτική παρουσία στο πεδίο» πριν τελειώσει η σύγκρουση, αλλά πλέον δεν μιλάει έτσι.

Σε ένδειξη του πόσο δύσκολη θα ήταν οποιαδήποτε συζήτηση για την αποστολή στρατευμάτων στην Ουκρανία στη Γαλλία, μια έντονη έκκληση την περασμένη εβδομάδα από τον νέο κορυφαίο στρατηγό της Γαλλίας, Φαμπιέν Μαντόν, προς τους δημάρχους να προετοιμάσουν τους πολίτες για έναν πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία, προκάλεσε αναστάτωση και καταδικάστηκε από μεγάλα πολιτικά κόμματα.

Στη Γερμανία, ο υπουργός Εξωτερικών Γιόχαν Βάντεφουλ δήλωσε ότι το Βερολίνο «ήδη προσφέρει μια ειδική συμβολή στην ανατολική πτέρυγα» με τη στάθμευση μιας μάχιμης ταξιαρχίας στη Λιθουανία, θεωρώντας την «επαρκή και εκτεταμένη υποστήριξη για την Ουκρανία».

Οι Ουκρανοί θα ήθελαν μια βαθύτερη δέσμευση στο έδαφός τους, αλλά οι Δυτικοευρωπαίοι είναι επιφυλακτικοί ως προς το ενδεχόμενο υψηλών απωλειών από την αποστολή στρατιωτών στην πρώτη γραμμή.

Η επόμενη μέρα για την Ουκρανία

Η Ουκρανία βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, με το μέλλον της να εξαρτάται από τις διπλωματικές εξελίξεις και την ικανότητα των Ευρωπαίων συμμάχων να ξεπεράσουν τις εσωτερικές τους διαφωνίες. Η πίεση για την εξεύρεση λύσης στο ζήτημα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι τεράστια, καθώς το Κίεβο αντιμετωπίζει σημαντικά χρηματοδοτικά κενά.

Παράλληλα, η απροθυμία των ευρωπαϊκών χωρών να αναλάβουν άμεση στρατιωτική εμπλοκή, αφήνει τον Ζελένσκι με περιορισμένες επιλογές. Η επόμενη περίοδος θα είναι καθοριστική για την πορεία του πολέμου και την τύχη της Ουκρανίας, καθώς οι αποφάσεις που θα ληφθούν θα διαμορφώσουν το γεωπολιτικό τοπίο για τα επόμενα χρόνια.