Βέλγος αγρότης μηνύει την TotalEnergies για κλιματικές ζημιές: Μια δίκη που μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα

Ένας Βέλγος αγρότης, ο Hugues Falys, μηνύει τη γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία TotalEnergies, ζητώντας αποζημίωση για τις καταστροφές που υπέστη η φάρμα του από ακραία καιρικά φαινόμενα, τα οποία αποδίδει στην κλιματική αλλαγή. Η υπόθεση, που εκδικάστηκε την περασμένη εβδομάδα στο Τουρνέ του Βελγίου, αποτελεί μια ιστορική προσπάθεια να καταλογιστεί ευθύνη σε έναν μεγάλο παραγωγό ορυκτών καυσίμων για τις επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη.

Η αγωγή του Βέλγου αγρότη Hugues Falys κατά της TotalEnergies σηματοδοτεί μια κρίσιμη στιγμή στη διεθνή κλιματική δικαιοσύνη. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας αυξανόμενης τάσης στρατηγικών αγωγών που στοχεύουν να καταστήσουν τις μεγάλες εταιρείες ορυκτών καυσίμων υπεύθυνες για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, δοκιμάζοντας τα όρια του νομικού συστήματος και την ικανότητά του να επιβάλει αλλαγές στον ενεργειακό κλάδο.

Η ιστορική δίκη στο Τουρνέ και οι κατηγορίες κατά της TotalEnergies

Την περασμένη εβδομάδα, σε ένα πλήρες δικαστήριο στο Τουρνέ του Βελγίου, ο αγρότης Hugues Falys, υποστηριζόμενος από ΜΚΟ όπως η Greenpeace Belgium και η Human Rights League, καθώς και μια ομάδα δικηγόρων, παρουσίασε την υπόθεσή του. Ο Falys υποστηρίζει ότι η TotalEnergies πρέπει να θεωρηθεί υπεύθυνη για τις κλιματικές καταστροφές που έχουν αποδεκατίσει τις σοδειές του, όπως η καταστροφή της καλλιέργειας φράουλας του 2016 από μια ακραία καταιγίδα και οι καύσωνες του 2018, 2020 και 2022 που επηρέασαν τις αποδόσεις του και τα ζώα του.

Οι δικηγόροι του Falys εστίασαν σε πέντε βασικές κατηγορίες κατά της γαλλικής εταιρείας, υποστηρίζοντας ότι συνέχισε την εκμετάλλευση ορυκτών καυσίμων παρά τη γνώση των επιπτώσεις, κατασκεύασε αμφιβολίες για τα επιστημονικά ευρήματα, άσκησε πίεση κατά αυστηρότερων μέτρων, υιοθέτησε μια στρατηγική μετάβασης που δεν ευθυγραμμίζεται με τη Συμφωνία του Παρισιού και προχώρησε σε πρακτικές greenwashing, παραπλανώντας τους πελάτες της στο Βέλγιο.

Ο Falys, κτηνοτρόφος για περισσότερα από 35 χρόνια, περιέγραψε πώς οι ακραίες καιρικές συνθήκες επηρέασαν όχι μόνο τα οικονομικά του, αλλά και την ψυχική του υγεία. Παρά τις προσπάθειές του να προσαρμοστεί, όπως η μετάβαση στην βιολογική γεωργία και η μείωση του μεγέθους του κοπαδιού του, νιώθει ότι οι προσπάθειές του υπονομεύονται από εταιρείες όπως η TotalEnergies που συνεχίζουν να αναζητούν νέα κοιτάσματα ορυκτών καυσίμων.

Η αγωγή ζητά τόσο αποζημίωση για τις ζημιές όσο και δικαστική εντολή προς την εταιρεία να σταματήσει τις επενδύσεις σε νέα έργα ορυκτών καυσίμων και να μειώσει δραστικά τις εκπομπές της.

Η απάντηση της TotalEnergies και το νομικό πλαίσιο

Από την πλευρά της, η γαλλική πετρελαϊκή εταιρεία απέρριψε την αγωγή του Falys, χαρακτηρίζοντάς την «μη νόμιμη» και «χωρίς νομική βάση». Σε δήλωσή της στο POLITICO, η TotalEnergies υποστήριξε ότι είναι «παράλογο» να θεωρείται ένας μεμονωμένος παραγωγός υπεύθυνος για τον συλλογικό αντίκτυπο της χρήσης ορυκτών καυσίμων επί έναν αιώνα.

Η εταιρεία τονίζει ότι η κλιματική αλλαγή είναι ένα παγκόσμιο ζήτημα με πολλούς συντελεστές και ότι οι δραστηριότητές της είναι «απολύτως νόμιμες» και συμμορφώνονται αυστηρά με τους εθνικούς και ευρωπαϊκούς κανονισμούς. Επιπλέον, η TotalEnergies αναφέρει ότι μειώνει τις εκπομπές της και επενδύει σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, προτείνοντας ότι οι στοχευμένες, τομεακές ρυθμίσεις θα ήταν πιο αποτελεσματικές από τις δικαστικές ενέργειες για την προώθηση της ενεργειακής μετάβασης.

Η υπεράσπιση της εταιρείας αναμένεται να παρουσιάσει τα επιχειρήματά της σε δεύτερο γύρο ακροάσεων στις 26 Νοεμβρίου στο Τουρνέ, όπου θα έχει στη διάθεσή της έξι ώρες. Η υπόθεση αυτή αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου κινήματος κλιματικών αγωγών, με περισσότερες από 2.900 υποθέσεις να έχουν κατατεθεί παγκοσμίως μέχρι σήμερα, αν και οι περισσότερες προηγούμενες προσπάθειες να αποδοθεί η ευθύνη σε έναν μόνο εκπομπό έχουν αποτύχει.

Ο αντίκτυπος και το ενδεχόμενο νομικό προηγούμενο

Οι διακυβεύσεις στην υπόθεση Falys είναι αναμφισβήτητα υψηλές. Εάν ο Βέλγος αγρότης επιτύχει, θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα τεράστιο νομικό προηγούμενο, ανοίγοντας τον δρόμο για παρόμοιες αγωγές κατά άλλων εταιρειών ορυκτών καυσίμων σε όλη την Ευρώπη και πέραν αυτής.

Ο Joeri Thijs, εκπρόσωπος της Greenpeace Belgium, τόνισε ότι είναι η πρώτη φορά στο Βέλγιο που ένα δικαστήριο μπορεί να αναγνωρίσει τη νομική ευθύνη ενός «ρυπαντή άνθρακα» για τις κλιματικές ζημιές που υφίρονται οι πολίτες. Η αγωγή του Falys βασίζεται σε πρόσφατες επιτυχίες και προσπαθεί να πάει «ένα βήμα παραπέρα», ζητώντας όχι μόνο οικονομική αποζημίωση αλλά και την αλλαγή των επενδυτικών πολιτικών των εταιρειών ώστε να ευθυγραμμιστούν με τον στόχο των μηδενικών εκπομπών έως το 2050.

Νομικοί κύκλοι και περιβαλλοντικές οργανώσεις επισημαίνουν ότι το διεθνές νομικό πλαίσιο έχει αλλάξει σημαντικά τα τελευταία χρόνια, με την πρόσφατη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου να καθορίζει τις υποχρεώσεις των χωρών στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής.

Αυτές οι εξελίξεις, μαζί με άλλες γνωμοδοτήσεις που αποδίδουν ευθύνη σε εταιρείες και κυβερνήσεις, ενισχύουν την ελπίδα ότι οι δικαστές θα λάβουν υπόψη τους το ευρύτερο πλαίσιο κατά την έκδοση της απόφασής τους. Η σημασία τέτοιων αγωγών έγκειται στην πίεση που ασκούν για μετασχηματισμό του επενδυτικού μοντέλου των εταιρειών, πέρα από την απλή αποζημίωση των θυμάτων.

Τι αναμένεται στη συνέχεια

Η απόφαση του δικαστηρίου αναμένεται να εκδοθεί το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους. Η έκβαση της υπόθεσης Falys κατά της TotalEnergies θα έχει βαθιές επιπτώσεις, όχι μόνο για τον Βέλγο αγρότη και την ίδια την εταιρεία, αλλά και για το μέλλον της κλιματικής δικαιοσύνης παγκοσμίως.

Μια θετική απόφαση θα μπορούσε να ενθαρρύνει χιλιάδες άλλες παρόμοιες αγωγές, αναγκάζοντας τις πολυεθνικές να αναθεωρήσουν τις πρακτικές τους και να αναλάβουν την πλήρη ευθύνη για τον ρόλο τους στην κλιματική κρίση.