- Το ΕΛΚ συνεργάζεται με την άκρα δεξιά στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για την έγκριση νομοθεσίας.
- Οι κεντρώες ομάδες νιώθουν προδομένες, αλλά παραμένουν δεσμευμένες στη συνεργασία από ευθύνη για την ΕΕ.
- Η συνεργασία οδήγησε σε περικοπές πράσινων κανόνων και αποδυνάμωση νομοθεσίας για την αποψίλωση.
- Η δομή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου περιορίζει την αντιπολιτευτική δράση των κεντρώων ομάδων.
- Η άκρα δεξιά ζητά μεγαλύτερη αναγνώριση της αυξανόμενης επιρροής της στο ευρωπαϊκό πολιτικό σκηνικό.
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, οι κεντροαριστερές και φιλελεύθερες ομάδες βρίσκονται σε δύσκολη θέση, καθώς το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) έχει συνεργαστεί με την άκρα δεξιά για την έγκριση νομοθετικών περικοπών, ιδίως σε πράσινους κανόνες. Παρά την έντονη δυσαρέσκεια, οι ομάδες αυτές δηλώνουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή από το να συνεχίσουν τη συνεργασία, χαρακτηρίζοντας την κατάσταση ως έναν «καταχρηστικό γάμο», όπως αναφέρει το POLITICO.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των σημαντικών κερδών της άκρας δεξιάς στις περσινές ευρωεκλογές, οι οποίες άλλαξαν δραματικά το πολιτικό τοπίο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η μετατόπιση προς τα δεξιά έχει αναγκάσει το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) να αναζητήσει νέες συμμαχίες, δημιουργώντας ένα πρωτοφανές κλίμα έντασης μεταξύ των παραδοσιακών κεντρώων εταίρων του.
Η «νέα κανονικότητα» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
Οι ηγέτες των κεντροαριστερών και φιλελεύθερων ομάδων στην Ευρώπη εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για τη συνεργασία του ΕΛΚ με την άκρα δεξιά, τονίζοντας ότι η κατάσταση έχει φτάσει στα άκρα. Παρά την έντονη δυσαρέσκεια και τα τελεσίγραφα που συνόδευσαν την αλλαγή στάσης του ΕΛΚ, οι κεντρώες ομάδες, όπως οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), οι φιλελεύθεροι του Renew Europe και οι Πράσινοι, επιλέγουν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους. Η στάση αυτή έρχεται μετά την υποστήριξη της άκρας δεξιάς από το κεντροδεξιό ΕΛΚ – τη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – για την έγκριση περικοπών σε πράσινους κανόνες και την αποδυνάμωση νομοθεσίας για την αποψίλωση. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά το POLITICO, ένας βουλευτής των S&D περιέγραψε τη σχέση ως έναν «καταχρηστικό γάμο», δηλώνοντας: «Μας προδίδουν, αλλά συνεχίζουμε να επιστρέφουμε σε αυτούς».
Οι κρίσιμες ψηφοφορίες και οι «προδοσίες»
Τις τελευταίες ημέρες, αρκετά νομοθετήματα – συμπεριλαμβανομένης μιας μη δεσμευτικής έκθεσης για την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ και της αποδυνάμωσης ενός νομοσχεδίου για την αποψίλωση – αναμένεται να περάσουν από την ολομέλεια με δεξιά πλειοψηφία. Η Iratxe García, πρόεδρος της ομάδας S&D, δήλωσε την Τρίτη ότι «θα συνεχίσουμε να δίνουμε το χέρι στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα, και το κάνουμε από υπευθυνότητα για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Η Valérie Hayer, πρόεδρος της ομάδας Renew Europe, χαρακτήρισε την ψηφοφορία ως «σοβαρό προηγούμενο, και πρέπει να βγάλουμε συμπεράσματα από αυτό… θα θέλαμε να διατηρήσουμε τη μορφή ζωντανή, γιατί αυτός είναι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσουμε τις μεγάλες προκλήσεις για την Ευρώπη και τους Ευρωπαίους». Η συμπρόεδρος των Πρασίνων, Terry Reintke, υποστήριξε ότι οι Σοσιαλιστές, οι Φιλελεύθεροι και οι Πράσινοι θα πρέπει να επικεντρωθούν σε θέματα όπου έχουν μεγαλύτερη «μόχλευση» και να συντονιστούν καλύτερα πριν από αμφιλεγόμενες ψηφοφορίες. Μάλιστα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα μια αποδυναμωμένη εκδοχή του κλιματικού στόχου για το 2040, ενώ η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, παρουσίασε νέα σχέδια ψηφιακής απορρύθμισης που διχάζουν το Κοινοβούλιο, με το ΕΛΚ να συμμαχεί και πάλι με την άκρα δεξιά.
Νομικοί και πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι η αδυναμία των κεντρώων ομάδων να διαμορφώσουν μια συνεκτική αντιπολίτευση οφείλεται εν μέρει στην ιδιαίτερη δομή του ευρωπαϊκού πολιτικού συστήματος. Η απουσία της δυνατότητας για πρόωρες εκλογές και η ανάγκη προστασίας των εκπροσώπων τους στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή περιορίζουν σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών τους, καθιστώντας την πρόταση μομφής ένα υψηλού κινδύνου εγχείρημα. Η κατάσταση αυτή, όπου το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προέβη σε παραχωρήσεις στο ζήτημα του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού, αναδεικνύει την ένταση στις ευρωπαϊκές συμμαχίες.
Το αδιέξοδο των κεντρώων και οι απαιτήσεις της άκρας δεξιάς
Το περιορισμένο περιθώριο ελιγμών των κεντρώων ομάδων πηγάζει εν μέρει από την άβολη πραγματικότητα του τρόπου λειτουργίας του πολιτικού συστήματος της ΕΕ. Επειδή οι ευρωβουλευτές δεν έχουν τη δυνατότητα να προκαλέσουν πρόωρες εκλογές, η κατανομή της εξουσίας στο Κοινοβούλιο παραμένει παγωμένη, ανεξάρτητα από το επίπεδο της εχθρότητας και της απογοήτευσης. Οι ομάδες έχουν επίσης ένα εγγενές συμφέρον να προστατεύσουν τους εκπροσώπους τους στην εκτελεστική εξουσία της ΕΕ, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διορίζεται από τα κράτη μέλη, αντί από πολιτικά κόμματα που εκλέγονται απευθείας από τους πολίτες. Αυτό καθιστά αδύνατο γι’ αυτές να διαδραματίσουν το ρόλο μιας πραγματικής αντιπολίτευσης και αφήνει την «πυρηνική επιλογή» – μια πρόταση μομφής κατά της Επιτροπής – ένα εγχείρημα υψηλού κινδύνου. Ερωτηθείσα αν οι Σοσιαλιστές θα εξέταζαν μια τέτοια κίνηση μακροπρόθεσμα, η García γέλασε και απέφυγε την ερώτηση. Εν τω μεταξύ, οι ακροδεξιές ομάδες έχουν σηματοδοτήσει ότι θέλουν μεγαλύτερη αναγνώριση για την αυξανόμενη επιρροή τους. Ο επικεφαλής της ομάδας Patriots, Anders Vistisen, δήλωσε ότι αναμένουν να συνυπογράψουν τροπολογίες με το ΕΛΚ στο νομοσχέδιο για τις απελάσεις που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση.
Η επόμενη μέρα για τις ευρωπαϊκές συμμαχίες
Τα σχόλια των κεντρώων ηγετών σηματοδοτούν μια αποδοχή της νέας τάξης πραγμάτων: ότι το κεντροδεξιό κόμμα είναι πρόθυμο να συμμαχήσει με τη δεξιά πτέρυγα όταν αυτό είναι πολιτικά βολικό – και ο παλιός συνασπισμός απλά πρέπει να το αποδεχτεί. Η στρατηγική των κεντρώων ομάδων είναι να συνεχίσουν να προσπαθούν να διατηρήσουν τη σχέση, παρά την αίσθηση της «προδοσίας». Η García προειδοποίησε ότι «αν αυτό γίνει, όπως λέω, η νέα κανονικότητα, νομίζω ότι όλοι γνωρίζουμε ποιος θέτει σε κίνδυνο την Ευρωπαϊκή Ένωση».
