- Μπαλόνια λαθρεμπορίου από τη Λευκορωσία προκαλούν συχνές διακοπές στο αεροδρόμιο του Βίλνιους.
- Η Λιθουανία χαρακτηρίζει την κατάσταση «υβριδική επίθεση» και κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
- Τα μπαλόνια μεταφέρουν λαθραία τσιγάρα, πετώντας σε ύψος που απειλεί την πολιτική αεροπορία.
- Οι σχέσεις μεταξύ Λιθουανίας και Λευκορωσίας είναι τεταμένες, με αμοιβαίες κατηγορίες.
- Οι λιθουανικές αρχές αναζητούν ακόμα αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης των μπαλονιών.
Μπαλόνια λαθρεμπορίου που πετούν πάνω από τα σύνορα της Λευκορωσίας έχουν προκαλέσει επανειλημμένες διακοπές λειτουργίας στο αεροδρόμιο του Βίλνιους, της πρωτεύουσας της Λιθουανίας, σε αυτό που οι αρχές χαρακτηρίζουν ως «υβριδική επίθεση» από τη Λευκορωσία, σύμμαχο του Κρεμλίνου. Από τον Οκτώβριο, το αεροδρόμιο έχει κλείσει περισσότερες από δώδεκα φορές, επηρεάζοντας εκατοντάδες πτήσεις και χιλιάδες επιβάτες, ενώ σήμερα, Τρίτη 9 Δεκεμβρίου, η Λιθουανία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των αυξημένων εντάσεων μεταξύ Λιθουανίας και Λευκορωσίας, ειδικά μετά την κρίση μεταναστών του 2021, η οποία οδήγησε σε αυστηρότερους συνοριακούς ελέγχους και, ακούσια, στην επαναχρησιμοποίηση αυτών των μετεωρολογικών συσκευών για παράνομο εμπόριο. Το ζήτημα των μπαλονιών λαθρεμπορίου, αν και δεν είναι νέο, έχει ενταθεί σημαντικά, μετατρεπόμενο από απλή εγκληματική δραστηριότητα σε μια αντιληπτή γεωπολιτική τακτική, όπως αναφέρει το Reuters.
Τι είναι τα μπαλόνια λαθρεμπορίου και πώς λειτουργούν
Τα μπαλόνια αυτά, που πετούν σε μεγάλο υψόμετρο, είναι γεμάτα με ήλιο ή υδρογόνο και κινούνται με τον άνεμο, αλλά το υψόμετρό τους μπορεί να ελεγχθεί εξ αποστάσεως από το έδαφος. Ενώ αρχικά χρησιμοποιούνταν από μετεωρολόγους για την ανίχνευση των συνθηκών στη στρατόσφαιρα, σε ύψος άνω των 15 χιλιομέτρων, έχουν πλέον επαναχρησιμοποιηθεί για λαθρεμπόριο φθηνών λευκορωσικών τσιγάρων στη Λιθουανία. Η πρακτική αυτή εντάθηκε μετά την επιβολή αυστηρότερων συνοριακών ελέγχων κατά την κρίση μεταναστών του 2021.
Εντοπίστηκαν για πρώτη φορά το 2023, ενώ το 2024 τα μπαλόνια έγιναν ευρέως διαδεδομένα, με αρκετές εκατοντάδες καταγεγραμμένα περιστατικά. Διασχίζουν τα σύνορα σε υψόμετρο περίπου 3-4 χιλιομέτρων, επιτρέποντας στους λαθρέμπορους στη Λιθουανία να επικοινωνούν με το μπαλόνι για να εντοπίσουν τη θέση του και να το κατευθύνουν στην προσγείωση. Ένα μπαλόνι συνήθως μεταφέρει 500 έως 1.500 πακέτα τσιγάρων, με το κόστος του πακέτου να είναι λιγότερο από ένα ευρώ, έναντι 4,5 ευρώ για παρόμοια μάρκα στη Λιθουανία.
Φωτογραφίες της συνοριακής φρουράς δείχνουν μεγάλα, δακρυόσχημα μπαλόνια από λεπτό, λατέξ υλικό, ημιδιαφανή ή λευκά, δεμένα σε ένα ορθογώνιο κιβώτιο που πιθανόν περιέχει λαθραία εμπορεύματα και έναν ιχνηλάτη GPS. Τα λιθουανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι έχουν μέγεθος περίπου τριών μέτρων όταν είναι φουσκωμένα, αν και αυτό δεν έχει επαληθευτεί από το Reuters.
Οι επιπτώσεις στην εναέρια κυκλοφορία και η «υβριδική επίθεση»
Οι αρχές επισημαίνουν ότι τα μπαλόνια πετούν σε παρόμοιο ύψος με τα αεροσκάφη που πλησιάζουν ένα αεροδρόμιο, αυξάνοντας τον κίνδυνο συγκρούσεων. Οι τοπικοί κανόνες για το τι συνιστά κίνδυνο στον αέρα έχουν πρόσφατα αναβαθμιστεί, και τα μπαλόνια πλέον συχνά εμπίπτουν σε αυτή την κατηγορία. Οι λιθουανικές αρχές έχουν βελτιώσει τα συστήματα ανίχνευσής τους και είναι σε θέση να εντοπίζουν καλύτερα εάν οι πορείες των αναγνωρισμένων μπαλονιών αποτελούν απειλή για την πολιτική αεροπορία.
Από τον Οκτώβριο, το αεροδρόμιο του Βίλνιους έχει κλείσει για περισσότερες από 60 ώρες λόγω της απειλής που θέτουν τα μπαλόνια λαθρεμπορίου, επηρεάζοντας περισσότερες από 350 πτήσεις και περίπου 51.000 επιβάτες, σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών. Σήμερα, Τρίτη 9 Δεκεμβρίου, η Λιθουανία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, υπογραμμίζοντας τις κλιμακούμενες εντάσεις μεταξύ των δύο γειτόνων. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η κλιμάκωση της κατάστασης, καθώς η χρήση αυτών των μπαλονιών από τη Λευκορωσία θεωρείται πλέον ως μια σκόπιμη πρόκληση που υπερβαίνει το απλό λαθρεμπόριο, θέτοντας ζητήματα εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας.
Γεωπολιτικές εντάσεις και αμοιβαίες κατηγορίες
Η Λιθουανία αναφέρει ότι τα λαθραία τσιγάρα συνήθως παράγονται στη Λευκορωσία και πολλά καταναλώνονται στη Λιθουανία. Η λιθουανική συνοριακή φρουρά κατάσχεσε 1,4 εκατομμύρια πακέτα παράνομων τσιγάρων το 2024, εκ των οποίων τα 1,2 εκατομμύρια πακέτα προορίζονταν για πώληση στη Λευκορωσία. Ο πρόεδρος της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο, δηλώνει ότι η Λιθουανία υπερβάλλει στα περιστατικά με τα μπαλόνια λαθρεμπορίου, αλλά ότι το Μινσκ δεν επιθυμεί πόλεμο με τους γείτονές του.
Ο Λουκασένκο χαρακτήρισε το προηγούμενο κλείσιμο των συνόρων από τη Λιθουανία, το οποίο διήρκεσε αρκετές εβδομάδες, ως «τρελή απάτη» και, με τη σειρά του, κατηγόρησε τη Δύση ότι διεξάγει υβριδικό πόλεμο κατά της Λευκορωσίας και της Ρωσίας. Η Λευκορωσία, η οποία επέτρεψε τη χρήση του εδάφους της για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, κατηγόρησε επίσης τη Λιθουανία ότι αναπτύσσει ένα drone για να την κατασκοπεύει και να ρίχνει «εξτρεμιστικό υλικό». Το Βίλνιους απέρριψε αυτή την κατηγορία. Η Λευκορωσία κατηγορεί τη Λιθουανία για κατασκοπεία με drone.
Η πρόκληση της αντιμετώπισης των μπαλονιών
Η λιθουανική κυβέρνηση αρχικά δήλωσε ότι τα μπαλόνια δεν καταρρίπτονταν λόγω του κινδύνου για ανθρώπινες ζωές ή περιουσίες που έθεταν τα βαριά φορτία τους. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι έχουν έκτοτε εγκρίνει τη χρήση «κινητικών μέτρων». Παρόλα αυτά, ο αρχηγός της άμυνας της Λιθουανίας ανέφερε ότι ο στρατός δεν έχει ακόμη βρει οικονομικά αποδοτικές μεθόδους για τον εντοπισμό και την κατάρριψη των μπαλονιών, αφήνοντας το πρόβλημα σε εξέλιξη.
