- Η Σλοβακία εγκρίνει την κατάργηση του Γραφείου Προστασίας Πληροφοριοδοτών.
- Η κυβέρνηση Φίτσο υποστηρίζει πολιτική κατάχρηση, ενώ οι επικριτές μιλούν για υπονόμευση της διαφθοράς.
- Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και διεθνείς οργανώσεις εκφράζουν σοβαρές ανησυχίες για την κίνηση.
- Η κατάργηση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο μεταρρυθμίσεων που έχουν προκαλέσει τριβές με τις Βρυξέλλες.
- Η αντιπολίτευση σχεδιάζει να προσβάλει τον νόμο στο Συνταγματικό Δικαστήριο.
Η κυβέρνηση της Σλοβακίας, υπό τον πρωθυπουργό Ρόμπερτ Φίτσο, έλαβε την αρχική έγκριση του κοινοβουλίου την Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2025, για την κατάργηση του Γραφείου Προστασίας Πληροφοριοδοτών (UOO). Η κίνηση αυτή, η οποία προβλέπει την αντικατάστασή του με νέο φορέα, έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις από την αντιπολίτευση και τις Βρυξέλλες, οι οποίες κάνουν λόγο για υπονόμευση των εγγυήσεων κατά της διαφθοράς.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε συνέχεια μιας σειράς κινήσεων της κυβέρνησης Φίτσο, η οποία ανέλαβε καθήκοντα το 2023, με στόχο την αναμόρφωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου της χώρας, προκαλώντας ήδη τριβές με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και εγείροντας ερωτήματα για την ανεξαρτησία των αρχών.
Η απόφαση για την κατάργηση και οι κυβερνητικοί λόγοι
Το νομοσχέδιο, που προωθήθηκε με ταχείες διαδικασίες από την αριστεροεθνικιστική κυβέρνηση του πρωθυπουργού Ρόμπερτ Φίτσο, προβλέπει την κατάργηση του Γραφείου Προστασίας Πληροφοριοδοτών (UOO). Στη θέση του, θα δημιουργηθεί ένα νέο σώμα, το «Γραφείο Προστασίας Θυμάτων Εγκλήματος και Πληροφοριοδοτών». Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το UOO έχει πολιτικοποιηθεί και καταχραστεί, ενώ ο νέος φορέας θα εξυπηρετεί καλύτερα όσους «δικαίως χρειάζονται προστασία».
Ο υπουργός Εσωτερικών, Μάτους Σουτάι Έστοκ, δήλωσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ότι οι αλλαγές είναι απαραίτητες για την αντιμετώπιση μιας «άμεσης απειλής για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα» των θυμάτων εγκλήματος και των πληροφοριοδοτών. Επίσης, τόνισε ότι οι εργοδότες στερούνταν δικαιωμάτων στο πλαίσιο του τρέχοντος συστήματος, δικαιολογώντας περαιτέρω την ανάγκη για ριζικές μεταρρυθμίσεις.
Οι αντιδράσεις και οι προειδοποιήσεις από την ΕΕ
Οι αντιπολιτευόμενα κόμματα και οι οργανώσεις κατά της διαφθοράς χαρακτηρίζουν την αναδιάρθρωση ως καθαρή πολιτική παρέμβαση. Προειδοποιούν ότι θα αφαιρέσει προστασίες από πολλούς πληροφοριοδότες, συμπεριλαμβανομένων των δημοσίων υπαλλήλων, και θα επιτρέψει στην κυβέρνηση να διορίσει την ηγεσία του νέου γραφείου. Η θητεία της νυν προέδρου του UOO, Ζουζάνα Ντλουγκοσόβα, θα τερματιστεί πρόωρα με τη μετάβαση.
Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) προειδοποίησε την περασμένη εβδομάδα ότι η αποδυνάμωση των προστασιών «περιορίζει σοβαρά τον εντοπισμό, την αναφορά και τη διερεύνηση, ιδίως της διαφθοράς». Οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Transparency International και το Whistleblowing International Network, εξέφρασαν σε κοινή επιστολή τους «βαθιές ανησυχίες για αθέμιτη πολιτική παρέμβαση» και την «άλωση μιας ανεξάρτητης αρχής».
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές και τους διεθνείς παρατηρητές είναι η συστηματική προσπάθεια αποδυνάμωσης των θεσμών που διασφαλίζουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Η αγορά, μέσω της Ένωσης Βιομηχανικών και Μεταφορικών Συνδικάτων, εξέφρασε την ανησυχία της ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να πλήξει την εμπιστοσύνη των επενδυτών, στέλνοντας ένα αρνητικό μήνυμα για το επιχειρηματικό περιβάλλον στη Σλοβακία.
Το ευρύτερο πλαίσιο των μεταρρυθμίσεων Φίτσο
Η πρόταση για την κατάργηση του UOO ήρθε λίγες εβδομάδες αφότου το ίδιο το Γραφείο επέβαλε πρόστιμα στο Υπουργείο Εσωτερικών σε τρεις υποθέσεις που αφορούσαν αστυνομικούς οι οποίοι είχαν μετατεθεί κατά τη διάρκεια ερευνών διαφθοράς, χωρίς τη συγκατάθεση του γραφείου. Αυτό υπογραμμίζει την ένταση μεταξύ της κυβέρνησης και του ανεξάρτητου φορέα.
Η κυβέρνηση Φίτσο, από την ανάληψη των καθηκόντων της το 2023, έχει ήδη προχωρήσει σε αποδυνάμωση των ποινικών κωδίκων για οικονομικά εγκλήματα, έχει αναμορφώσει τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα και έχει προωθήσει συνταγματικές αλλαγές που διεκδικούν εθνική κυριαρχία έναντι ορισμένων νόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κινήσεις αυτές έχουν ήδη οδηγήσει τις Βρυξέλλες στην έναρξη διαδικασιών κατά της Σλοβακίας.
Η επόμενη μέρα και οι πιθανές εξελίξεις
Οι νομοθέτες ενέκριναν το νομοσχέδιο σε πρώτη ανάγνωση την Τρίτη, μετά την απρόσμενη εισαγωγή του από την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια μιας σπάνιας συνεδρίασης του υπουργικού συμβουλίου τον περασμένο μήνα. Μια τελική ψηφοφορία θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί ακόμη και αυτή την εβδομάδα, επισπεύδοντας τις διαδικασίες. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, η Προοδευτική Σλοβακία, έχει ήδη δηλώσει ότι σχεδιάζει να προσβάλει τον νόμο στο Συνταγματικό Δικαστήριο, σηματοδοτώντας μια πιθανή μακρά νομική μάχη.
