Ρωσία: Οι σκληρές απειλές της Μόσχας στην ΕΕ για τα παγωμένα assets και οι πιθανές αντιδράσεις

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε την άνευ προηγουμένου χρήση περίπου 210 δισεκατομμυρίων ευρώ παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Η Ρωσία, μέσω του Reuters, χαρακτήρισε την κίνηση ως «κλοπή» και προειδοποίησε για την «σκληρότερη αντίδραση», περιγράφοντας πιθανά αντίποινα που κυμαίνονται από νομικές ενέργειες έως δέσμευση ευρωπαϊκών περιουσιακών στοιχείων.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των εντατικών προσπαθειών της Ευρωπαϊκής Ένωσης να βρει τρόπους χρηματοδότησης της Ουκρανίας, εν μέσω της συνεχιζόμενης σύγκρουσης και της ανάγκης για σταθερή οικονομική στήριξη. Η πρόταση της Κομισιόν για την αξιοποίηση των δεσμευμένων ρωσικών κεφαλαίων αποτελεί μια τολμηρή κίνηση, η οποία όμως συνοδεύεται από σοβαρές προειδοποιήσεις από την πλευρά της Μόσχας, θέτοντας σε κίνδυνο τις ήδη τεταμένες σχέσεις.

Η πρόταση της ΕΕ και η άμεση ρωσική αντίδραση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέθεσε μια πρόταση για την αξιοποίηση περίπου 210 δισεκατομμυρίων ευρώ παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων, με σκοπό τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Αυτή η κίνηση, η οποία χαρακτηρίζεται ως άνευ προηγουμένου, έχει προκαλέσει την άμεση και έντονη αντίδραση της Ρωσίας. Η Μόσχα, η οποία δεν διαθέτει σημαντικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία οποιουδήποτε κράτους της ΕΕ εκτός από διπλωματικά ακίνητα, δήλωσε ότι μια τέτοια ενέργεια θα συνιστούσε «πράξη κλοπής» και προειδοποίησε για την «σκληρότερη αντίδραση».

Οι προσπάθειες της ΕΕ να συμφωνήσει σε ένα σχέδιο χρήσης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων έχουν ενταθεί, όπως αναφέρουν αξιωματούχοι της ΕΕ. Η κίνηση αυτή έρχεται σε μια περίοδο που η Ουκρανία βρίσκεται κοντά σε μια κρίση χρηματοδότησης στις αρχές του 2026, καθιστώντας την εξεύρεση πόρων επιτακτική ανάγκη. Η ΕΕ επιδιώκει να ξεκλειδώσει 210 δισ. ευρώ παγωμένα ρωσικά assets για την Ουκρανία, ωστόσο αντιμετωπίζει σημαντικά νομικά και πολιτικά εμπόδια, καθώς και φόβους για ρωσικά αντίποινα. Η ΕΕ επιταχύνει τις προσπάθειες για ρωσικά παγωμένα assets εν μέσω αμερικανικών αντιπροτάσεων, γεγονός που υπογραμμίζει την πολυπλοκότητα του ζητήματος.

Οι ρωσικοί «λογαριασμοί τύπου C» και οι ευρωπαϊκές επενδύσεις

Σύμφωνα με τον πρώην Πρόεδρο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, η Ρωσία διαθέτει περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια παγωμένων ξένων περιουσιακών στοιχείων σε λογαριασμούς που ονομάζονται «C-type». Αυτοί οι λογαριασμοί δημιουργήθηκαν τον Μάρτιο του 2022 ως απάντηση στις δυτικές κυρώσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία για το συνολικό ποσό που τηρείται σε αυτούς τους λογαριασμούς, οι οποίοι περιέχουν ρωσικούς τίτλους που ανήκουν σε επενδυτές από χώρες που η Ρωσία θεωρεί «μη φιλικές», όπως μετοχές σε ρωσικές εταιρείες, καθώς και εταιρικά και κρατικά ομόλογα.

Οι απλοί λογαριασμοί «C-type» συσσωρεύουν μετρητά και έσοδα από αυτούς τους τίτλους, όπως μερίσματα και πληρωμές κουπονιών. Η ρωσική Sberbank εκτίμησε ότι το 25% των 787 δισεκατομμυρίων ρουβλίων (9,9 δισεκατομμύρια δολάρια) μερισμάτων της για το 2024, που ανήκουν σε ξένους, καταβλήθηκε σε λογαριασμούς «C-type». Επιπλέον, ευρωπαίοι ιδιώτες επενδυτές διατηρούν σημαντικά περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τις τοπικές ρωσικές τράπεζες που ανήκουν στην αυστριακή Raiffeisen και την ιταλική UniCredit. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία συχνά παράγουν σημαντικά κέρδη σε ρούβλια από τοπικές δραστηριότητες, τα οποία οι ιδιοκτήτες δεν μπορούν να επαναπατρίσουν. Η Raiffeisen, για παράδειγμα, ανέφερε 83,9 δισεκατομμύρια ρούβλια (1 δισεκατομμύριο δολάρια) καθαρά κέρδη από τη ρωσική της μονάδα το πρώτο εξάμηνο του 2025.

Πιθανά ρωσικά αντίποινα και νομικές απειλές

Ορισμένοι Ρώσοι αξιωματούχοι και επιχειρηματίες έχουν προειδοποιήσει ότι μια ρωσική ενέργεια σε αυτόν τον τομέα θα μπορούσε να προκαλέσει έναν νέο γύρο κατασχέσεων, με τις χώρες της ΕΕ να στοχεύουν την ιδιωτική περιουσία Ρώσων πολιτών στην Ευρώπη. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η κλιμάκωση της κατάστασης και η πιθανότητα να πληγούν ιδιώτες επενδυτές και από τις δύο πλευρές. Το Βέλγιο, όπου βρίσκεται η Euroclear, φοβάται ότι θα κληθεί να αποπληρώσει το πλήρες ποσό σε περίπτωση ρωσικών αντιποίνων, ζητώντας επιπλέον χρηματικό απόθεμα ασφαλείας. Το Βέλγιο ζητά επιπλέον χρηματικό απόθεμα για το δάνειο στην Ουκρανία από ρωσικά assets, υπογραμμίζοντας τους κινδύνους που ελλοχεύουν για τους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς.

Ο διευθύνων σύμβουλος της δεύτερης μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας VTB, Αντρέι Κόστιν, δήλωσε σε συνέντευξή του στο Reuters ότι η Μόσχα θα μπορούσε να εξαπολύσει μισό αιώνα δικαστικών αγώνων αν η ΕΕ προχωρήσει με τα σχέδιά της. Είπε ότι η Ρωσία θα μπορούσε να μηνύσει την ΕΕ, το Βέλγιο και τον χρηματοπιστωτικό οργανισμό Euroclear, που εδρεύει στις Βρυξέλλες, για τα περιουσιακά στοιχεία σε ρωσικά και διεθνή δικαστήρια. Ο Κόστιν πρότεινε επίσης μια αγωγή στο δικαστήριο των Ηνωμένων Εθνών. Ο Ρώσος τραπεζίτης προειδοποιεί την ΕΕ για 50 χρόνια δικαστικών αγώνων, επισημαίνοντας τις σοβαρές νομικές επιπτώσεις. Ρώσοι δικηγόροι ανέφεραν στο Reuters ότι τέτοιες αγωγές θα μπορούσαν να συμπληρωθούν από πολλαπλές νομικές ενέργειες από ιδιώτες κατά ευρωπαϊκών κρατών και οντοτήτων.

Η επόμενη μέρα και οι νομικές προκλήσεις

Η συνολική αξία των άμεσων ξένων επενδύσεων από την ΕΕ στη Ρωσία ανερχόταν σε 364 δισεκατομμύρια δολάρια στις αρχές του 2022. Έκτοτε, πολλές εταιρείες της ΕΕ έχουν αποχωρήσει από τη Ρωσία ή έχουν δει τα περιουσιακά τους στοιχεία να κατάσχονται από την κυβέρνηση και να παραδίδονται σε νέους ιδιοκτήτες. Ωστόσο, Ρώσοι δικηγόροι δήλωσαν στο Reuters ότι η κατάσχεση φυσικών περιουσιακών στοιχείων είναι πολύ πιο περίπλοκη από την στόχευση περιουσιακών στοιχείων σε λογαριασμούς «C-type». Η πιθανότητα ενός παρατεταμένου νομικού πολέμου και η αβεβαιότητα για τις επιπτώσεις τόσο στις ευρωπαϊκές όσο και στις ρωσικές οικονομίες παραμένουν υψηλές, καθώς η ΕΕ προχωρά με την πρότασή της.