- Ο ΟΗΕ ζητά κατάργηση κανόνα που επιβάλλει επιστροφή 300 εκατ. δολαρίων στα κράτη.
- Ο Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποιεί για άμεσο κίνδυνο χρεοκοπίας του οργανισμού.
- Οι οφειλές των ΗΠΑ και η στάση του προέδρου Τραμπ εντείνουν την οικονομική πίεση.
- Η Γενική Συνέλευση θα αποφασίσει για τη μεταρρύθμιση πριν το τέλος του 2025.
Σε μια κρίσιμη προσπάθεια να αποφύγει την οικονομική κατάρρευση, ο ΟΗΕ επιδιώκει την αναθεώρηση ενός δημοσιονομικού κανόνα που τον υποχρεώνει να επιστρέφει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στα κράτη-μέλη, παρά τη σοβαρή κρίση ρευστότητας που αντιμετωπίζει. Όπως μεταδίδει το Reuters, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποιεί ότι η διατήρηση αυτής της πρακτικής ισοδυναμεί με «κούρσα προς τη χρεοκοπία».
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας παρατεταμένης περιόδου οικονομικής αβεβαιότητας για τον διεθνή οργανισμό, ο οποίος συμπληρώνει 80 χρόνια ζωής εν μέσω πρωτοφανών προκλήσεων. Το παρασκήνιο της υπόθεσης αποκαλύπτει ότι οι υφιστάμενοι κανονισμοί, που σχεδιάστηκαν σε μια εποχή συνεπούς αποπληρωμής των εισφορών, πλέον λειτουργούν ανασταλτικά, καθώς οι καθυστερήσεις πληρωμών από μεγάλους δωρητές έχουν δημιουργήσει μια μαύρη τρύπα στα ταμεία.
Η «παράδοξη» επιστροφή χρημάτων και ο κίνδυνος κατάρρευσης
Σύμφωνα με τους ισχύοντες δημοσιονομικούς κανονισμούς του Οργανισμού, οποιοδήποτε ποσό παραμένει αδιάθετο στο τέλος της χρήσης —συχνά επειδή τα κράτη πλήρωσαν καθυστερημένα— αφαιρείται αυτόματα από τις μελλοντικές οφειλές τους. Αυτό σημαίνει ότι ο ΟΗΕ θα πρέπει να πιστώσει στα μέλη του σχεδόν 300 εκατομμύρια δολάρια το επόμενο έτος, μειώνοντας κατά 10% τον προγραμματισμένο προϋπολογισμό των 3,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Τατιάνα Βαλοβάγια, γενική διευθύντρια του ΟΗΕ στη Γενεύη, χαρακτήρισε τον κανόνα «παράλογο», επισημαίνοντας ότι η οργάνωση καλείται να επιστρέψει χρήματα που στην πραγματικότητα δεν έχει λάβει ακόμη πλήρως.
Η κατάσταση αυτή επιδεινώνει το ήδη επιβαρυμένο κλίμα, καθώς ο οργανισμός έχει ήδη δρομολογήσει περικοπή προϋπολογισμού και θέσεων εργασίας για να ανταπεξέλθει στις πιέσεις. Οι αναλυτές επισημαίνουν ότι η έλλειψη ρευστότητας επηρεάζει άμεσα τις ανθρωπιστικές αποστολές και τις ειρηνευτικές επιχειρήσεις παγκοσμίως, καθιστώντας την αναθεώρηση του κανόνα ζήτημα επιβίωσης.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η στάση του Ντόναλντ Τραμπ
Προτεινόμενο ΟΠΕΚΕΠΕ: Στο δικαστήριο η υπόθεση Τυχεροπούλου, διεκδικεί αποζημίωση και επανατοποθέτηση
Η κρίση τροφοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τις ληξιπρόθεσμες οφειλές των Ηνωμένων Πολιτειών, οι οποίες αποτελούν τον μεγαλύτερο χρηματοδότη του οργανισμού. Υπάρχει έντονη ανησυχία στους διπλωματικούς κύκλους ότι ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, ενδέχεται να μην προχωρήσει στην αποπληρωμή των εκκρεμών τελών, δεδομένης της έντονης κριτικής που έχει ασκήσει στο παρελθόν προς τον ΟΗΕ. Η αβεβαιότητα αυτή αναγκάζει τον οργανισμό να προχωρήσει σε δραστική μείωση των εκκλήσεων για βοήθεια, προσαρμοζόμενος στα νέα, περιορισμένα οικονομικά δεδομένα.
Οι προτάσεις Γκουτέρες για τη σωτηρία του προϋπολογισμού
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι η οικονομική αιμορραγία αναμένεται να κλιμακωθεί. Ο Αντόνιο Γκουτέρες εκτιμά ότι το ποσό που θα πρέπει να επιστραφεί στα κράτη θα εκτοξευθεί στα 600 εκατομμύρια δολάρια το 2027, εάν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση. Ο Γενικός Γραμματέας ζητά την προσωρινή αναστολή της επιστροφής των πιστώσεων ως μέρος του δημοσιονομικού πακέτου για το 2026. Ο εμπειρογνώμονας σε θέματα οικονομικών του ΟΗΕ, Ronny Patz, περιέγραψε την κατάσταση ως μια «ανεξέλεγκτη κρίση», προειδοποιώντας ότι ο οργανισμός φτάνει σε ένα σημείο όπου βασικές λειτουργίες δεν θα μπορούν πλέον να εκτελεστούν.
Η επόμενη μέρα και οι κρίσιμες αποφάσεις
Η τελική απόφαση για τη μεταρρύθμιση του κανόνα αναμένεται να ληφθεί από τη Γενική Συνέλευση πριν από το τέλος του τρέχοντος έτους. Οι διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό του 2026 βρίσκονται σε εξέλιξη, με τα κράτη-μέλη να καλούνται να επιλέξουν ανάμεσα στη διατήρηση των κεκτημένων τους και τη διασφάλιση της βιωσιμότητας του διεθνούς οργανισμού. Η έκβαση αυτής της ψηφοφορίας θα καθορίσει αν ο ΟΗΕ θα μπορέσει να συνεχίσει να επιτελεί τον ρόλο του ως θεματοφύλακας της παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας ή αν θα οδηγηθεί σε μια μη αναστρέψιμη θεσμική παρακμή.
Πώς επηρεάζει η κρίση του ΟΗΕ τη διεθνή κοινότητα
- Η μείωση της χρηματοδότησης οδηγεί σε περιορισμό των ανθρωπιστικών αποστολών σε ζώνες συγκρούσεων.
- Οι καθυστερήσεις στις πληρωμές εισφορών υπονομεύουν την αξιοπιστία των κρατών-μελών στον διεθνή στίβο.
- Η αναθεώρηση των δημοσιονομικών κανόνων είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της λειτουργικής ικανότητας του οργανισμού.
- Οι πολίτες μπορούν να ενημερώνονται για τη διαφάνεια των δαπανών μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του ΟΗΕ.
