- Ο ΓΓ του ΟΗΕ προτείνει περικοπές 577 εκατ. δολαρίων και 18% θέσεων εργασίας για το 2026.
- Η κίνηση οφείλεται σε οξεία ταμειακή κρίση, με τις καθυστερούμενες οφειλές να φτάνουν τα 1,586 δισ. δολάρια.
- Οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος οφειλέτης, με τον Ντόναλντ Τραμπ να ζητά μείωση της χρηματοδότησης.
- Οι περικοπές επηρεάζουν ήδη τις ειρηνευτικές αποστολές και στοχεύουν σε βελτίωση της αποτελεσματικότητας.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, πρότεινε χθες, Δευτέρα, μείωση του βασικού προϋπολογισμού του οργανισμού για το 2026 κατά 577 εκατομμύρια δολάρια και περικοπή άνω του 18% των θέσεων εργασίας. Η κίνηση αυτή έρχεται εν μέσω μιας οξείας ταμειακής κρίσης, η οποία επιδεινώνεται από τις καθυστερούμενες πληρωμές, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Αυτή η δραστική πρόταση του Γενικού Γραμματέα Αντόνιο Γκουτέρες έρχεται σε μια περίοδο που ο οργανισμός συμπληρώνει 80 χρόνια λειτουργίας, αντιμετωπίζοντας παράλληλα μια χρόνια ταμειακή κρίση που υπονομεύει την ικανότητά του να ανταποκριθεί στις παγκόσμιες προκλήσεις. Το παρασκήνιο της υπόθεσης αποκαλύπτει μια βαθιά ανησυχία για τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων του ΟΗΕ, καθώς οι καθυστερούμενες συνεισφορές έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ.
Η πρόταση Γκουτέρες και το πλαίσιο των περικοπών
Όπως μεταδίδει το Reuters, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, υπέβαλε χθες, Δευτέρα, επίσημη πρόταση για τη μείωση του βασικού προϋπολογισμού του ΟΗΕ για το 2026. Η πρόταση προβλέπει περικοπή ύψους 577 εκατομμυρίων δολαρίων και την κατάργηση άνω του 18% των θέσεων εργασίας. Συγκεκριμένα, ο Γκουτέρες πρότεινε έναν βασικό προϋπολογισμό ύψους 3,238 δισεκατομμυρίων δολαρίων για το 2026, ποσό που αντιστοιχεί σε μείωση 15% σε σύγκριση με το τρέχον έτος.
Ο προτεινόμενος προϋπολογισμός καλύπτει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπως πολιτικές, ανθρωπιστικές, οικονομικές και κοινωνικές υποθέσεις, καθώς και εργασίες που αφορούν τον αφοπλισμό και την επικοινωνία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι οι συνεισφορές στα περισσότερα όργανα, ταμεία και προγράμματα του ΟΗΕ, όπως το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Επισιτισμού και η UNICEF, είναι εθελοντικές και δεν περιλαμβάνονται στον βασικό προϋπολογισμό.
Η ταμειακή κρίση και οι καθυστερούμενες πληρωμές
Η ανάγκη για αυτές τις δραστικές περικοπές πηγάζει από μια οξεία ταμειακή κρίση που αντιμετωπίζει ο διεθνής οργανισμός, η οποία επιδεινώνεται σημαντικά από τις καθυστερούμενες οφειλές των κρατών-μελών. Ο Γκουτέρες ενημέρωσε την επιτροπή προϋπολογισμού της Γενικής Συνέλευσης των 193 μελών ότι ο ΟΗΕ «έκλεισε το 2024 με 760 εκατομμύρια δολάρια σε καθυστερούμενες οφειλές, εκ των οποίων τα 709 εκατομμύρια παραμένουν ανεξόφλητα από το 2024».
Επιπλέον, ο οργανισμός δεν έχει λάβει 877 εκατομμύρια δολάρια από τις οφειλές του 2025, με αποτέλεσμα οι συνολικές καθυστερούμενες οφειλές να ανέρχονται πλέον στο ιλιγγιώδες ποσό των 1,586 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους διπλωματικούς κύκλους είναι ότι η ρευστότητα του ΟΗΕ παραμένει εύθραυστη και η πρόκληση αυτή θα εξακολουθήσει να υφίσταται, ανεξάρτητα από τον τελικό προϋπολογισμό που θα εγκριθεί από τη Γενική Συνέλευση, δεδομένου του απαράδεκτου όγκου των καθυστερούμενων οφειλών. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα κλίμα αβεβαιότητας για την αποτελεσματικότητα του οργανισμού σε κρίσιμες αποστολές.
Οι επιπτώσεις στις ειρηνευτικές αποστολές και οι μεταρρυθμίσεις
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο κορυφαίος συνεισφέρων στον βασικό προϋπολογισμό του ΟΗΕ, καταβάλλοντας το μέγιστο 22% σύμφωνα με τις αξιολογήσεις που έχουν συμφωνηθεί από τη Γενική Συνέλευση. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, έχει χαρακτηρίσει τον ΟΗΕ ως έναν οργανισμό με «μεγάλες δυνατότητες» αλλά έχει δηλώσει ότι «δεν τις εκπληρώνει». Για τον λόγο αυτό, επιθυμεί να μειώσει τη χρηματοδότηση των ΗΠΑ.
Η ταμειακή δυσχέρεια έχει ήδη επηρεάσει τις ειρηνευτικές αποστολές του ΟΗΕ, οι οποίες διαθέτουν ξεχωριστό προϋπολογισμό. Τον περασμένο Οκτώβριο, ανώτεροι αξιωματούχοι του ΟΗΕ δήλωσαν ότι το ένα τέταρτο των ειρηνευτικών δυνάμεων σε εννέα επιχειρήσεις παγκοσμίως θα περικοπεί λόγω έλλειψης χρημάτων και της αβεβαιότητας για τη μελλοντική χρηματοδότηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Γκουτέρες, σε μια προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας και μείωσης του κόστους, ξεκίνησε τον Μάρτιο μια ομάδα εργασίας για τη μεταρρύθμιση, γνωστή ως UN80.
Η επόμενη μέρα για τον ΟΗΕ
Οι προτεινόμενες περικοπές σηματοδοτούν μια κρίσιμη καμπή για τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς ο οργανισμός προσπαθεί να προσαρμοστεί σε ένα διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό και οικονομικό τοπίο. Η μείωση του προϋπολογισμού και των θέσεων εργασίας αναμένεται να θέσει σημαντικές προκλήσεις στην ικανότητα του ΟΗΕ να ανταποκριθεί στις αυξανόμενες παγκόσμιες ανάγκες, από την κλιματική αλλαγή έως τις ανθρωπιστικές κρίσεις. Η απόφαση της Γενικής Συνέλευσης για τον τελικό προϋπολογισμό του 2026 θα είναι καθοριστική για την πορεία και την αποτελεσματικότητα του οργανισμού τα επόμενα χρόνια.
