- Η Λιθουανία κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω μπαλονιών λαθρεμπορίου από τη Λευκορωσία.
- Τα μπαλόνια διακόπτουν επανειλημμένα τις λειτουργίες του αεροδρομίου του Βίλνιους.
- Η ΕΕ χαρακτηρίζει τις ενέργειες της Λευκορωσίας ως «υβριδική επίθεση».
- Η κήρυξη δίνει αυξημένη επιχειρησιακή ελευθερία στον στρατό της Λιθουανίας.
- Οι δύο χώρες ανταλλάσσουν κατηγορίες για προκλήσεις στα σύνορα.
Η Λιθουανία κήρυξε την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου κατάσταση έκτακτης ανάγκης, επικαλούμενη απειλές για τη δημόσια ασφάλεια από μπαλόνια λαθρεμπορίου που προέρχονται από τη Λευκορωσία, όπως ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Το Βίλνιους κατηγορεί τη Λευκορωσία ότι επιτρέπει τη χρήση μετεωρολογικών μπαλονιών για τη μεταφορά λαθραίων τσιγάρων, γεγονός που έχει αναγκάσει επανειλημμένα το αεροδρόμιο της πρωτεύουσας να αναστείλει τις λειτουργίες του, διαταράσσοντας την εναέρια κυκλοφορία, σύμφωνα με το Reuters.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς επεισοδίων που έχουν εντείνει τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ Λιθουανίας και Λευκορωσίας, με το Βίλνιους να έχει αντιμετωπίσει παρόμοιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης στο παρελθόν, τόσο λόγω μεταναστευτικών ροών όσο και λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Η χρήση μπαλονιών για λαθρεμπόριο έχει εξελιχθεί σε ένα περίπλοκο ζήτημα εθνικής ασφάλειας, πέρα από τις απλές διαταραχές στην πολιτική αεροπορία.
Η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης και οι λόγοι
Η κυβέρνηση της Λιθουανίας προχώρησε στην κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου, τονίζοντας ότι η απόφαση δεν οφείλεται μόνο στις διαταραχές της πολιτικής αεροπορίας αλλά και σε ζητήματα εθνικής ασφάλειας. Ο Υπουργός Εσωτερικών, Βλάντισλαβ Κοντράτοβιτς, δήλωσε σε ζωντανή μετάδοση κυβερνητικής συνεδρίασης ότι η κήρυξη αυτή παρέχει αυξημένη επιχειρησιακή ελευθερία στον στρατό, επιτρέποντάς του να ενεργεί σε συντονισμό με την αστυνομία ή και ανεξάρτητα. Η ακριβής διάρκεια των έκτακτων μέτρων δεν έχει ακόμη διευκρινιστεί.
Τα μπαλόνια, τα οποία φέρεται να χρησιμοποιούνται για λαθρεμπόριο τσιγάρων, έχουν προκαλέσει επανειλημμένες διακοπές στις λειτουργίες του αεροδρομίου του Βίλνιους. Μόλις τον Νοέμβριο, το αεροδρόμιο του Βίλνιους έκλεισε ξανά λόγω υποψίας για μπαλόνια, ενώ παρόμοια περιστατικά σημειώθηκαν και νωρίτερα, όπως στις 23 Νοεμβρίου και στις 3 Δεκεμβρίου, αναγκάζοντας τις αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα.
Οι κατηγορίες και οι αντικατηγορίες
Η Λιθουανία κατηγορεί τη Λευκορωσία ότι επιτρέπει στους λαθρεμπόρους να χρησιμοποιούν μετεωρολογικά μπαλόνια για τη μεταφορά λαθραίων τσιγάρων πέρα από τα σύνορα. Από την πλευρά της, η Λευκορωσία, η οποία επέτρεψε τη χρήση του εδάφους της για τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, αρνείται την ευθύνη για τα μπαλόνια. Αντιθέτως, κατηγορεί τη Λιθουανία για προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της φερόμενης αποστολής drone για τη ρίψη «εξτρεμιστικού υλικού» στο έδαφός της, μια κατηγορία που το Βίλνιους έχει απορρίψει ως ψευδή. Η Λευκορωσία είχε κατηγορήσει τη Λιθουανία για κατασκοπεία με drone και ρίψη εξτρεμιστικού υλικού στις αρχές Δεκεμβρίου.
Προτεινόμενο Το αεροδρόμιο του Βίλνιους ανέστειλε ξανά τις λειτουργίες του λόγω υποψίας για μπαλόνια
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους αναλυτές διεθνών σχέσεων είναι η κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των δύο χωρών, καθώς η Λευκορωσία, σύμμαχος της Ρωσίας, φαίνεται να χρησιμοποιεί μη συμβατικές μεθόδους για να προκαλέσει αποσταθεροποίηση στη Λιθουανία, μέλος του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Η κατάσταση αυτή εκλαμβάνεται ως μέρος μιας ευρύτερης υβριδικής στρατηγικής στην περιοχή.
Ιστορικό εντάσεων και προηγούμενες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης
Η Λιθουανία, ως μέλος του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης και πρώην τμήμα της Σοβιετικής Ένωσης, έχει ιστορικό κήρυξης καταστάσεων έκτακτης ανάγκης. Το 2021, είχε επιβάλει κατάσταση έκτακτης ανάγκης στην συνοριακή περιοχή με τη Λευκορωσία λόγω αυτού που χαρακτήρισε παράνομη μετανάστευση προς τη βαλτική χώρα, περιορίζοντας την πρόσβαση στην περιοχή για μη κατοίκους. Το επόμενο έτος, το Βίλνιους ανακοίνωσε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, λόγω φόβων ότι η Λιθουανία θα μπορούσε επίσης να γίνει στόχος, επιβάλλοντας περιορισμούς στην ελευθερία του λόγου για να αναχαιτίσει την πιθανή ρωσική προπαγάνδα.
Η επόμενη μέρα και οι διεθνείς αντιδράσεις
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει ήδη από την 1η Δεκεμβρίου ότι η κατάσταση στα σύνορα «επιδεινώνεται» και χαρακτήρισε τις εισβολές μπαλονιών ως «υβριδική επίθεση» από τη Λευκορωσία, την οποία χαρακτήρισε «εντελώς απαράδεκτη». Η κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης από τη Λιθουανία υπογραμμίζει την σοβαρότητα της απειλής που αντιμετωπίζει η χώρα και την ανάγκη για ενισχυμένα μέτρα ασφάλειας. Η διεθνής κοινότητα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, καθώς η αστάθεια στα σύνορα της ΕΕ και του ΝΑΤΟ αποτελεί πηγή ανησυχίας.
