Κογκό: Οι αντάρτες M23 εδραιώνουν τον έλεγχο της Ουβίρα, απειλώντας τις ειρηνευτικές συνομιλίες

Η ανταρτική ομάδα M23 εδραίωσε τον έλεγχο της στρατηγικής πόλης Ουβίρα στο ανατολικό Κογκό την Πέμπτη, σύμφωνα με κατοίκους, μια εξέλιξη που, όπως προειδοποίησε η Κινσάσα, μπορεί να εκτροχιάσει τις προσπάθειες ειρήνευσης του Προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στην περιοχή. Αυτή η προέλαση, που φέρεται να υποστηρίζεται από τη Ρουάντα, φέρνει τη σύγκρουση στο κατώφλι του γειτονικού Μπουρούντι, εντείνοντας τους φόβους για περαιτέρω περιφερειακή εξάπλωση των μαχών.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς γεγονότων που έχουν κλιμακώσει την ένταση στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό, παρά τις πρόσφατες διπλωματικές προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης. Η στρατηγική σημασία της Ουβίρα, ως κέντρο διοίκησης και στρατιωτική βάση, καθιστά την κατάληψή της ένα σημαντικό πλήγμα για την κυβέρνηση της Κινσάσα και τις διεθνείς προσπάθειες σταθεροποίησης.

Η εδραίωση του ελέγχου στην Ουβίρα και οι επιπτώσεις

Την Πέμπτη, οι αντάρτες M23 εδραίωσαν πλήρως τον έλεγχο της Ουβίρα, μιας πόλης που μέχρι αυτή την εβδομάδα λειτουργούσε ως έδρα της επαρχιακής κυβέρνησης του Νότιου Κίβου, μετά την πτώση της πρωτεύουσας Μπουκάβου τον Φεβρουάριο. Η κατάληψη της Ουβίρα, η οποία βρίσκεται στις όχθες της λίμνης Τανγκανίκα και μόλις 30 χιλιόμετρα από την Μπουζουμπούρα, τη μεγαλύτερη πόλη του Μπουρούντι, δημιουργεί νέους κινδύνους για τοπική ανάφλεξη. Όπως μεταδίδει το Reuters, κάτοικοι ανέφεραν σποραδικούς πυροβολισμούς στα περίχωρα της πόλης το πρωί της Πέμπτης, αν και κάποιοι βγήκαν για να αναζητήσουν τροφή μετά από μια ημέρα κρυψίματος.

Ο Γκοντεφρουά Σενγκέζι, ένας τοπικός δάσκαλος, εξέφρασε την απογοήτευσή του δηλώνοντας: «Η κυβέρνηση μας είπε ότι η Ουβίρα δεν θα έπεφτε ποτέ και ότι η κατάσταση ήταν υπό τον έλεγχό τους. Η πραγματικότητα σήμερα είναι εντελώς αντίθετη». Η κατάσταση έχει οδηγήσει σε μαζικές μετακινήσεις πληθυσμού, με χιλιάδες ανθρώπους να αναζητούν ασφάλεια στα γειτονικά κράτη.

Οι ανθρωπιστικές συνέπειες και οι διεθνείς αντιδράσεις

Η προέλαση των M23 έχει προκαλέσει σοβαρές ανθρωπιστικές συνέπειες. Ο αναπληρωτής εκπρόσωπος του ΟΗΕ, Φάρχαν Χακ, δήλωσε ότι περίπου 200.000 άνθρωποι έχουν εγκαταλείψει τα σπίτια τους τις τελευταίες ημέρες και δεκάδες άμαχοι έχουν σκοτωθεί. Μεταξύ 5 και 8 Δεκεμβρίου, σχεδόν 25.000 άνθρωποι πέρασαν από το Κογκό στο Μπουρούντι, αναζητώντας καταφύγιο. Ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, καταδίκασε την επίθεση στο Νότιο Κίβου, τονίζοντας ότι η κλιμάκωση «αυξάνει τον κίνδυνο μιας ευρύτερης περιφερειακής ανάφλεξης» και ζήτησε άμεση και άνευ όρων παύση των εχθροπραξιών.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές, όπως ο Τζέρβιν Ναϊντού της Oxford Economics, είναι ότι η ειρηνευτική συμφωνία που μεσολάβησαν οι ΗΠΑ μεταξύ ΛΔΚ και Ρουάντας «αποτυγχάνει να αντιμετωπίσει τους δομικούς παράγοντες της σύγκρουσης και κυρίως αποκλείει τους M23, υπογραμμίζοντας ένα θεμελιώδες ελάττωμα: διαρκής ειρήνη δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμμετοχή της ένοπλης ομάδας στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».

Οι διπλωματικές προσπάθειες και οι προκλήσεις

Η τελευταία προέλαση των M23 έρχεται μόλις μία εβδομάδα αφότου ο Πρόεδρος του Κογκό, Φέλιξ Τσισεκέντι, και ο ομόλογός του από τη Ρουάντα, Πολ Καγκάμε, συναντήθηκαν με τον Πρόεδρο Τραμπ στην Ουάσιγκτον και επιβεβαίωσαν τη δέσμευσή τους σε μια ειρηνευτική συμφωνία με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ. Ωστόσο, η κυβέρνηση του Κογκό, σε δήλωσή της την Τετάρτη, κάλεσε τη διεθνή κοινότητα να λάβει «επείγοντα μέτρα» για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τη συμφωνία, υποστηρίζοντας ότι η «Ρουανδική επιθετικότητα» την υπονομεύει. Η υπουργός Εξωτερικών του Κογκό, Τερέζ Καγικουάμπα Βάγκνερ, δήλωσε στο Reuters ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο επέκτασης των κυρώσεων σε Ρουανδέζους αξιωματούχους και τον στρατό.

Η Ρουάντα, από την πλευρά της, αρνείται ότι υποστηρίζει τους M23 και κατηγορεί τις δυνάμεις του Κογκό και του Μπουρούντι για την αναζωπύρωση των μαχών. Οι M23 δεν συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις που μεσολαβούν οι ΗΠΑ, αλλά συμμετέχουν σε ξεχωριστές, παράλληλες συνομιλίες με την κυβέρνηση του Κογκό, οι οποίες φιλοξενούνται από το Κατάρ.

Η επόμενη μέρα και οι προοπτικές ειρήνης

Η κατάσταση στην ανατολική Λαϊκή Δημοκρατία του Κογκό παραμένει εξαιρετικά ρευστή και επικίνδυνη. Η πτώση της Ουβίρα στους M23 υπογραμμίζει ότι η διαρκής ειρήνη στην περιοχή, η οποία μαστίζεται από συγκρούσεις εδώ και δεκαετίες, απέχει ακόμη πολύ. Η παρουσία στρατευμάτων του Μπουρούντι στην περιοχή, αρχικά για την καταδίωξη ανταρτών του Μπουρούντι και πιο πρόσφατα για την καταπολέμηση των M23, περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση. Οι M23 ισχυρίζονται ότι οι εναπομείνασες δυνάμεις του Μπουρούντι έχουν οχυρωθεί στην ορεινή περιοχή Hauts Plateaux και χρησιμοποιούν βαριά όπλα που σκοτώνουν αμάχους, ένας ισχυρισμός που το Reuters δεν μπόρεσε να επαληθεύσει άμεσα. Οι διπλωματικές προσπάθειες θα συνεχιστούν, αλλά η απουσία των M23 από τις βασικές διαπραγματεύσεις αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο για την επίτευξη μιας βιώσιμης λύσης.