- Πάνω από 800 νεκροί από φονικές πλημμύρες σε Ινδονησία, Μαλαισία, Ταϊλάνδη, με τη Σουμάτρα να μετρά πάνω από 700 θύματα.
- Κάτοικοι και ειδικοί κατηγορούν την αποψίλωση των δασών για την κλιμάκωση της καταστροφής.
- Η Βόρεια Σουμάτρα έχασε 1,6 εκατομμύρια εκτάρια δασικής κάλυψης από το 2001 έως το 2024.
- Το γραφείο του γενικού εισαγγελέα ερευνά οκτώ εταιρείες για παράνομες δραστηριότητες.
- Περιβαλλοντικές οργανώσεις συνδέουν την καταστροφή με την κατασκευή υδροηλεκτρικού εργοστασίου.
Σοβαρές κατηγορίες για την εκτεταμένη αποψίλωση των δασών διατυπώνονται στην Ινδονησία, καθώς οι κάτοικοι και οι τοπικοί ηγέτες αποδίδουν σε αυτήν την ευθύνη για τις καταστροφικές πλημμύρες και κατολισθήσεις που έπληξαν τη νήσο Σουμάτρα, αφήνοντας πίσω τους πάνω από 700 νεκρούς. Το φονικό τροπικό φαινόμενο, που έπληξε την ευρύτερη περιοχή του Στενού της Μαλάκα, προκάλεσε συνολικά περισσότερους από 800 θανάτους σε Ινδονησία, Μαλαισία και Ταϊλάνδη την περασμένη εβδομάδα, σύμφωνα με το Reuters.
Η πρόσφατη καταστροφή στην Ινδονησία, με τις φονικές πλημμύρες και κατολισθήσεις στη Σουμάτρα, έρχεται να προστεθεί σε ένα αυξανόμενο μοτίβο ακραίων καιρικών φαινομένων παγκοσμίως, τα οποία εντείνονται από την κλιματική αλλαγή. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή, η ανθρώπινη παρέμβαση μέσω της εκτεταμένης αποψίλωσης των δασών φαίνεται να έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην κλιμάκωση της τραγωδίας, μετατρέποντας μια φυσική καταιγίδα σε μια άνευ προηγουμένου καταστροφή.
Οι καταστροφικές πλημμύρες στη Σουμάτρα και ο απολογισμός
Οι τροπικές καταιγίδες που έπληξαν το Στενό της Μαλάκα την περασμένη εβδομάδα προκάλεσαν εκτεταμένες πλημμύρες και κατολισθήσεις στην Ινδονησία, τη Μαλαισία και την Ταϊλάνδη, με τον συνολικό απολογισμό των νεκρών να ξεπερνά τους 800 ανθρώπους. Ειδικότερα, στη νήσο Σουμάτρα της Ινδονησίας, οι νεκροί ανέρχονται σε περισσότερους από 700, καθιστώντας το το φονικότερο περιστατικό μετά το κατακλυσμικό τσουνάμι του 2004. Οι κατολισθήσεις όχι μόνο έθαψαν σπίτια, αλλά και παρέλυσαν τις προσπάθειες διάσωσης και παροχής βοήθειας, ενώ τα ορμητικά νερά παρέσυραν δεκάδες κορμούς δέντρων στις ακτές.
Οι ‘άτακτα χέρια’ και η ευθύνη της αποψίλωσης
Η 62χρονη κάτοικος της περιοχής, Reliwati Siregar, εξέφρασε την οργή της, δηλώνοντας ότι «άτακτα χέρια έκοψαν δέντρα… δεν νοιάζονται για τα δάση, και τώρα πληρώνουμε το τίμημα». Τόνισε πως, αν και η βροχή προκάλεσε την πλημμύρα, είναι «αδύνατο να παρασύρει τόσο πολύ ξύλο», υποδεικνύοντας την ανθρώπινη παρέμβαση. Ο Gus Irawan Pasaribu, τοπικός κυβερνητικός ηγέτης στην Tapanuli, την περιοχή που επλήγη περισσότερο, επιβεβαίωσε στο Reuters ότι «αν τα δάση μας ήταν καλά διατηρημένα… δεν θα ήταν τόσο φρικτό», παρά τους κυκλωνικούς παράγοντες. Η αποψίλωση των δασών στη Σουμάτρα οδήγησε σε έναν δυσανάλογα μεγάλο αριθμό θυμάτων.
Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν την ανησυχητική τάση. Η ομάδα παρακολούθησης Global Forest Watch αναφέρει ότι η Βόρεια Σουμάτρα έχασε 1,6 εκατομμύρια εκτάρια δασικής κάλυψης μεταξύ 2001 και 2024, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 28% της συνολικής της δασικής έκτασης. Ο David Gaveau, ιδρυτής του Nusantara Atlas, προσθέτει ότι η Σουμάτρα συνολικά έχει χάσει 4,4 εκατομμύρια εκτάρια δάσους, μια έκταση μεγαλύτερη από την Ελβετία, καθιστώντας την το νησί της Ινδονησίας με τη μεγαλύτερη αποψίλωση. Παρόλο που η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας στις φονικές πλημμύρες, η αποψίλωση διαδραματίζει έναν δευτερεύοντα αλλά κρίσιμο ρόλο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει το παγκόσμιο πρόβλημα, είχε ψηφίσει τον νόμο κατά της αποψίλωσης, ωστόσο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε πρόσφατα την αναβολή της εφαρμογής του για ένα έτος. Η απόφαση αυτή δίνει στις επιχειρήσεις περισσότερο χρόνο να συμμορφωθούν με τους νέους κανόνες, οι οποίοι απαγορεύουν τις εισαγωγές προϊόντων που συνδέονται με την καταστροφή των δασών.
Η έρευνα των αρχών και οι εμπλεκόμενες εταιρείες
Σε απάντηση στην καταστροφή, το γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Ινδονησίας ηγείται μιας ειδικής ομάδας εργασίας για να ελέγξει αν παράνομες δραστηριότητες συνέβαλαν στην καταστροφή. Το υπουργείο Περιβάλλοντος αναμένεται να ανακρίνει οκτώ εταιρείες που δραστηριοποιούνται σε κλάδους όπως η υλοτομία, η εξόρυξη και οι φυτείες φοινικέλαιου, μετά την εύρεση κορμών δέντρων που ξεβράστηκαν σε ορισμένες περιοχές της Σουμάτρας. Αν και οι εταιρείες δεν έχουν κατονομαστεί, ο Masinton Pasaribu, άλλος ένας τοπικός αξιωματούχος, κατηγόρησε την εκκαθάριση φυσικών δασών για τη δημιουργία φυτειών φοινικέλαιου, ενός από τα κύρια εξαγωγικά προϊόντα της Ινδονησίας. Οι αρχές της χώρας, παρόλο που επιδιώκουν να αναστρέψουν μέρος της καταστροφής, εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους τεράστιους φυσικούς της πόρους για την οικονομική ανάπτυξη.
Οι φονικές πλημμύρες έχουν προκαλέσει ήδη τη δημιουργία μαζικών τάφων για τα θύματα, καθώς οι κοινότητες προσπαθούν να διαχειριστούν την τραγωδία. Σύμφωνα με προηγούμενες αναφορές, ο απολογισμός των νεκρών από τις καταστροφικές πλημμύρες σε Ινδονησία και Ταϊλάνδη είχε ανέλθει στους 465 ανθρώπους, πριν φτάσει στα σημερινά επίπεδα.
Το παρασκήνιο της υδροηλεκτρικής μονάδας και οι νομικές διαμάχες
Η περιβαλλοντική ομάδα JATAM υποστηρίζει ότι η κατασκευή του υδροηλεκτρικού εργοστασίου Batang Toru ισχύος 510MW, το οποίο χρηματοδοτείται από την Κίνα και αναμένεται να λειτουργήσει το 2026, συνέβαλε στην καταστροφή. Η JATAM δήλωσε ότι αυτή η κατάσταση «δεν μπορεί πλέον να εξηγηθεί απλώς από την αφήγηση του ‘ακραίου καιρού’, αλλά πρέπει να γίνει κατανοητή ως άμεση συνέπεια της καταστροφής του οικοσυστήματος και των λεκανών απορροής από τις εξορυκτικές βιομηχανίες». Η North Sumatra Hydro Energy, που διαχειρίζεται το εργοστάσιο, δεν ήταν διαθέσιμη για σχολιασμό, ούτε η μητρική της, China’s SDIC Power Holdings. Μια άλλη περιβαλλοντική ΜΚΟ, η Walhi, είχε ζητήσει την ανάκληση των κυβερνητικών αδειών για το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο με αγωγή το 2018, αλλά το δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή το 2019. Η Walhi δήλωσε ότι «αυτή η καταστροφή προκλήθηκε όχι μόνο από φυσικούς παράγοντες αλλά και από οικολογικούς παράγοντες, δηλαδή την κακή διαχείριση των φυσικών πόρων από την κυβέρνηση».
Η JATAM πρόσθεσε ότι οι νόμιμες άδειες για τη μετατροπή δασών σε ζώνες εξόρυξης καλύπτουν περίπου 54.000 εκτάρια, με την πλειοψηφία να αφορά την εξόρυξη. Μεταξύ των κατόχων αδειών είναι η PT Agincourt Resources, η οποία λειτουργεί το χρυσωρυχείο Martabe στο οικοσύστημα Batang Toru. Η εταιρεία δήλωσε στο Reuters ότι η άμεση σύνδεση των πλημμυρών με τις δραστηριότητες του ορυχείου είναι «πρόωρο και ανακριβές συμπέρασμα», αποδίδοντας την καταστροφή σε ακραία καιρικά φαινόμενα, την υπερχείλιση του ποταμού και ένα μπλοκάρισμα κορμών στην πορεία του.
Αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα τους περιβαλλοντικούς αναλυτές και τους τοπικούς ηγέτες είναι η συνέργεια της κλιματικής αλλαγής με την αποψίλωση. Ενώ οι τροπικές καταιγίδες εντείνονται λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, η απουσία υγιών δασικών οικοσυστημάτων, που λειτουργούν ως φυσικοί ρυθμιστές, πολλαπλασιάζει την καταστροφική τους δύναμη. Η αγορά και οι επενδυτές, αν και συχνά εστιάζουν στην οικονομική ανάπτυξη, αρχίζουν να αναγνωρίζουν τον μακροπρόθεσμο κίνδυνο που συνεπάγεται η ανεξέλεγκτη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, καθώς οι περιβαλλοντικές καταστροφές επιφέρουν τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό κόστος.
Η επόμενη μέρα και οι προκλήσεις
Οι κάτοικοι της Σουμάτρας βιώνουν μια πρωτοφανή κατάσταση, με τη Yusneli, μια 43χρονη κάτοικο του Padang, να περιγράφει τον συναγερμό που προκαλεί ο μεγάλος αριθμός κορμών που ξεβράζονται στις ακτές – «συνήθως λίγοι… αλλά τώρα, περισσότεροι από ποτέ». Η Ινδονησία βρίσκεται αντιμέτωπη με τη δύσκολη ισορροπία μεταξύ της οικονομικής ανάπτυξης, που βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στους φυσικούς της πόρους, και της προστασίας του περιβάλλοντος. Η αποτυχία της COP30 να συμφωνήσει σε ένα δεσμευτικό σχέδιο για τον τερματισμό της αποψίλωσης, βασιζόμενη σε έναν εθελοντικό οδικό χάρτη, υπογραμμίζει τις παγκόσμιες προκλήσεις που αντιμετωπίζονται στην αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων. Η πίεση για την προστασία των δασών παραμένει κρίσιμη, καθώς οι συνέπειες της ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης γίνονται ολοένα και πιο ορατές και καταστροφικές.
