- Η UNESCO αναγνώρισε την ιταλική κουζίνα ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά την Τετάρτη.
- Η διάκριση θεωρείται νίκη πολιτιστικής διπλωματίας και αναμένεται να ενισχύσει τον τουρισμό.
- Κριτικοί εκφράζουν φόβους για υπερτουρισμό και αλλοίωση της αυθεντικότητας των πιάτων.
- Ανησυχίες για γαστρονομικό εξευγενισμό και μετατροπή σε «εργοστάσιο τροφίμων».
Οι Ιταλοί πανηγύρισαν την αναγνώριση της κουζίνας τους από την UNESCO την Τετάρτη, θεωρώντας την νίκη της πολιτιστικής διπλωματίας. Ωστόσο, κριτικοί προειδοποιούν ότι η διάκριση θα μπορούσε να έχει αντίθετα αποτελέσματα, μετατρέποντας τα παραδοσιακά πιάτα σε άγευστα τουριστικά προϊόντα και οδηγώντας σε υπερτουρισμό.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς προσπάθειας της Ιταλίας να προστατεύσει και να προβάλει την γαστρονομική της κληρονομιά, με προηγούμενες επιτυχίες όπως η ένταξη της ναπολιτάνικης πίτσας το 2017 και της καλλιέργειας αμπελιών στην Παντελλερία, που είχαν σημαντική οικονομική ώθηση. Η αναμονή για την αναγνώριση ήταν μεγάλη, με την Ιταλία να προβάλλει τη γαστρονομία της όχι απλώς ως σύνολο συνταγών, αλλά ως ζωντανή κληρονομιά.
Η αναγνώριση της UNESCO και η πολιτιστική διπλωματία
Όπως μεταδίδει το Reuters, οι Ιταλοί υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό την απόφαση της UNESCO την Τετάρτη, χαρακτηρίζοντάς την νίκη για την πολιτιστική διπλωματία. Η αναγνώριση αυτή δεν αφορά απλώς μια συλλογή συνταγών, αλλά μια ζωντανή κληρονομιά που βασίζεται στην εποχικότητα, την κοινότητα και τα κοινά τελετουργικά. Η Πρωθυπουργός της Ιταλίας, Τζόρτζια Μελόνι, δήλωσε σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα ότι «η ιταλική κουζίνα είναι ο πιο τρομερός πρεσβευτής μας».
Για τον εορτασμό της επιτυχίας, πραγματοποιήθηκε ένα σόου ήχου και φωτός στο Κολοσσαίο της Ρώμης το βράδυ της Τετάρτης. Η υποψηφιότητα της Ιταλίας είχε ως στόχο να αναδείξει την παγκόσμια αξία της γαστρονομίας της, η οποία αποτελεί έναν σημαντικό πυλώνα της εθνικής ταυτότητας και της οικονομίας της χώρας.
Οικονομικά οφέλη και φόβοι υπερτουρισμού
Η ένταξη της ιταλικής κουζίνας στη λίστα της UNESCO αναμένεται να προσφέρει περαιτέρω οικονομικά οφέλη σε μια χώρα ήδη φημισμένη για τη μαγειρική της, όπου η αλυσίδα εφοδιασμού αγροδιατροφικών προϊόντων αντιπροσωπεύει περίπου το 15% του εθνικού ΑΕΠ. Αυτό θα μπορούσε να φέρει ανακούφιση στα παραδοσιακά οικογενειακά εστιατόρια, τα οποία αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ιταλικής γαστρονομίας, αντιμετωπίζοντας ένα δύσκολο οικονομικό κλίμα σε μια αγορά που πολώνεται μεταξύ premium και budget επιλογών.
Προηγούμενες αναγνωρίσεις από την UNESCO είχαν απτά αποτελέσματα: η ένταξη της ναπολιτάνικης πίτσας το 2017 οδήγησε σε αύξηση 284% στα επαγγελματικά μαθήματα, ενώ ο αγροτουρισμός στην Παντελλερία αυξήθηκε κατά 500% μέσα σε μια δεκαετία. Ωστόσο, οι ερευνητές προειδοποιούν ότι τέτοια κέρδη συχνά συνοδεύονται από πιέσεις υπερτουρισμού, όπως παρατηρήθηκε στη Βενετία και στους λόφους του Prosecco, όπου το καθεστώς της UNESCO προσέλκυσε πλήθη πέρα από την τοπική χωρητικότητα.
Νομικοί και οικονομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η πρόκληση έγκειται στην ισορροπία μεταξύ της προώθησης του τουρισμού και της διαφύλαξης της αυθεντικότητας. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί μια αύξηση στον τουρισμό, αλλά η μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα εξαρτάται από τις πολιτικές που θα εφαρμοστούν για την προστασία των τοπικών κοινοτήτων και των παραδοσιακών πρακτικών.
Κριτικές και η απειλή της «γαστρονομικής Disneyland»
Τα ιστορικά κέντρα των ιταλικών πόλεων κινδυνεύουν όλο και περισσότερο να μετατραπούν σε αυτό που οι κριτικοί αποκαλούν «γαστρονομικά θεματικά πάρκα». Ο Αλμπέρτο Γκράντι, ιστορικός τροφίμων και συγγραφέας, δήλωσε ότι «η Μπολόνια έχει γίνει ένα ‘mangificio’ (εργοστάσιο τροφίμων). Καρό τραπεζομάνιλα και ψάθινες καρέκλες είναι παντού, σε μια επινόηση της παράδοσης προς όφελος των εξωτερικών καταναλωτών».
Σε συνέντευξή του στο Reuters, εξέφρασε την ανησυχία του για τον κίνδυνο της γαστρονομικής εξευγενισμού, μιας διαδικασίας όπου παραδοσιακά, προσιτά και πολιτιστικά ριζωμένα τρόφιμα μετατρέπονται σε ακριβές, μοντέρνες και συχνά δαπανηρές εκδοχές. «Αν ο στόχος είναι να σωθεί η ιταλική γαστρονομική κουλτούρα, θα συμβεί το ακριβώς αντίθετο», τόνισε.
Η Μανουέλα Μενεγκόνι, ιδιοκτήτρια εστιατορίων στη Ρώμη, τόνισε ότι η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι η διάκριση θα ενισχύσει τις καθημερινές πρακτικές και όχι τον μαζικό τουρισμό χαμηλού προϋπολογισμού, όπως τα σάντουιτς και οι φέτες πίτσας που θα πολλαπλασιαστούν κατά το Ιωβηλαίο του 2025. «Οι καλύτεροι ξένοι πελάτες μας μάς είπαν, ‘Θα τα πούμε του χρόνου’, επειδή αποφεύγουν τα πλήθη και προτιμούν αποκλειστικές εμπειρίες που μόνο ποιοτικοί χώροι μπορούν να προσφέρουν», πρόσθεσε.
Η επόμενη μέρα για την ιταλική κουζίνα
Η αναγνώριση της ιταλικής κουζίνας από την UNESCO αποτελεί ένα δίκοπο μαχαίρι. Ενώ προσφέρει ανεκτίμητη προβολή και πιθανά οικονομικά οφέλη, απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό για να αποφευχθούν οι παγίδες του υπερτουρισμού και της αλλοίωσης της αυθεντικότητας. Η Ιταλία καλείται να διαχειριστεί αυτή τη διάκριση με σύνεση, διασφαλίζοντας ότι η μοναδική γαστρονομική της κληρονομιά θα παραμείνει ζωντανή και πιστή στις ρίζες της, προσφέροντας παράλληλα υψηλής ποιότητας εμπειρίες στους επισκέπτες.
Πώς να απολαύσετε την αυθεντική ιταλική κουζίνα
- Επιλέξτε οικογενειακά εστιατόρια μακριά από τουριστικές παγίδες.
- Αναζητήστε πιάτα με βάση την εποχικότητα και τα τοπικά προϊόντα.
- Μην διστάσετε να ρωτήσετε τους ντόπιους για τις αγαπημένες τους γευστικές επιλογές.
- Αποφύγετε μέρη που προσφέρουν ένα 'τυποποιημένο' μενού για τουρίστες.
- Δοκιμάστε τοπικές σπεσιαλιτέ που δεν είναι ευρέως γνωστές.
