Η ΕΕ επιδιώκει να ξεκλειδώσει 210 δισ. ευρώ παγωμένα ρωσικά assets για την Ουκρανία: Τα εμπόδια και οι κίνδυνοι

Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταβάλλει προσπάθειες να χορηγήσει στην Ουκρανία δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια, καθώς η στήριξη από την Ουάσιγκτον μειώνεται και το Κίεβο βρίσκεται κοντά σε μια κρίση χρηματοδότησης στις αρχές του 2026. Το σχέδιο περιλαμβάνει τον δανεισμό έναντι περίπου 210 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που βρίσκονται στην Ευρώπη, κυρίως στο Βέλγιο, ωστόσο αντιμετωπίζει σημαντικά νομικά και πολιτικά εμπόδια, καθώς και φόβους για ρωσικά αντίποινα.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των αυξανόμενων πιέσεων για την εξεύρεση βιώσιμων λύσεων χρηματοδότησης για την Ουκρανία, εν μέσω της παρατεταμένης σύγκρουσης και της μείωσης της διεθνούς βοήθειας. Το παρασκήνιο της υπόθεσης περιλαμβάνει την επιβολή κυρώσεων από την ΕΕ στη Ρωσία μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, οι οποίες οδήγησαν στο πάγωμα εκατοντάδων δισεκατομμυρίων ρωσικών assets, συμπεριλαμβανομένων μετρητών, μετοχών και ομολόγων, ως τη μεγαλύτερη μεμονωμένη κύρωση.

Το σχέδιο της ΕΕ για τα παγωμένα ρωσικά assets

Όπως μεταδίδει το Reuters, η Ευρωπαϊκή Ένωση συζητά τον δανεισμό έναντι των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη λόγω των κυρώσεων. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των assets, περίπου 210 δισ. ευρώ, είναι πλέον μετρητά και φυλάσσεται κυρίως στο Βέλγιο, στον οργανισμό εκκαθάρισης τίτλων Euroclear. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ανακοινώθηκε πρόσφατα, αφορά ένα «δάνειο αποζημιώσεων» προς την Ουκρανία, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί από αυτά τα παγωμένα κεφάλαια. Η συμφωνία προβλέπει ότι η Euroclear θα επενδύσει τα μετρητά σε ένα συμβόλαιο χρέους που έχει εκδοθεί από την ΕΕ, με την Ένωση να δανείζει τα χρήματα στην Ουκρανία. Η Ουκρανία θα αποπλήρωνε το ποσό μόνο αφού λάβει αποζημίωση από τη Ρωσία για τις ζημιές.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η πολυπλοκότητα των νομικών και πολιτικών πτυχών του σχεδίου. Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η επίσημη κατάσχεση των assets θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα επικίνδυνο προηγούμενο για το διεθνές δίκαιο και να οδηγήσει σε μακροχρόνιες δικαστικές διαμάχες. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί ότι η διαδικασία θα είναι χρονοβόρα, καθώς οι νομικές εγγυήσεις και οι πολιτικές συμφωνίες απαιτούν ομοφωνία ή ευρεία πλειοψηφία μεταξύ των κρατών μελών, κάτι που δεν είναι δεδομένο.

Τα οικονομικά δεδομένα και οι προκλήσεις

Η Euroclear διακρατεί το μεγαλύτερο μέρος του παγωμένου ρωσικού πλούτου στην Ευρώπη, περισσότερα από 180 δισ. ευρώ. Μέχρι στιγμής, η Δύση έχει χρησιμοποιήσει τους τόκους που προκύπτουν από αυτά τα παγωμένα μετρητά για να χρηματοδοτήσει την Ουκρανία, μια κίνηση που ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έχει καταγγείλει ως κλοπή. Ωστόσο, η Ουκρανία έχει σημαντικές ανάγκες χρηματοδότησης για το 2026 και το 2027, που ανέρχονται σε περίπου 135 δισ. ευρώ (52 δισ. για τη λειτουργία της χώρας και 83 δισ. για την άμυνα). Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδιώκει να εξασφαλίσει αυτά τα χρήματα έως το δεύτερο τρίμηνο του 2026, με περίπου 90 δισ. ευρώ να προορίζονται για διάθεση εντός δύο ετών.

Παρά τις προσπάθειες, το σχέδιο αντιμετωπίζει πολλά εμπόδια. Οι φόβοι για ρωσικά αντίποινα, ιδίως στο Βέλγιο όπου αποθηκεύεται το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων, έχουν επιβραδύνει τις συζητήσεις. Η Επιτροπή επιμένει ότι μπορεί να προχωρήσει εάν 15 από τα 27 κράτη μέλη, που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του πληθυσμού της Ένωσης, ψηφίσουν υπέρ. Επίσης, η ΕΕ επιδιώκει να διασφαλίσει ότι τα ρωσικά assets θα παραμείνουν παγωμένα, χρησιμοποιώντας έναν έκτακτο νόμο για να παρακάμψει την ικανότητα μεμονωμένων χωρών να μπλοκάρουν το σχέδιο.

Οι κίνδυνοι και οι αντιδράσεις

Το Βέλγιο έχει εντείνει την αντίθεσή του στο σχέδιο, απαιτώντας από τους εταίρους της ΕΕ να μοιραστούν την ευθύνη σε περίπτωση νομικών προσφυγών από τη Ρωσία. Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, αναπληρωτής πρόεδρος του Συμβουλίου Ασφαλείας της Ρωσίας, έχει προειδοποιήσει ότι η κατάσχεση των παγωμένων assets μπορεί να θεωρηθεί από τη Μόσχα ως πράξη που δικαιολογεί τον πόλεμο. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος επιπτώσεων για τους Δυτικούς επενδυτές, οι οποίοι εξακολουθούν να κατέχουν δεκάδες δισεκατομμύρια assets παγιδευμένα στη Ρωσία, από εργοστάσια μέχρι μετρητά. Η Ρωσία έχει ήδη προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε «παράνομη ενέργεια» θα προκαλέσει τη «σκληρότερη απάντηση».

Για να κατευνάσει τις ανησυχίες του Βελγίου, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσφέρει εγγυήσεις για την προστασία του από ενδεχόμενες αγωγές. Ωστόσο, η χώρα δεν έχει αποσύρει την αντίθεσή της, καθιστώντας πολιτικά δύσκολη την επίτευξη μιας τελικής συμφωνίας. Η Κομισιόν έχει προτείνει μια νομική λύση για να εξασφαλίσει τη βελγική στήριξη, αλλά οι χώρες της ΕΕ απορρίπτουν την «λευκή επιταγή» του Βελγίου για χρηματοοικονομικές εγγυήσεις. Η Γερμανία έχει μάλιστα υπονοήσει ότι οι πρόσφατες θεάσεις drones πάνω από βελγικά αεροδρόμια και στρατιωτικές βάσεις ήταν ένα μήνυμα να μην αγγιχτούν τα παγωμένα assets, αν και η Μόσχα αρνείται οποιαδήποτε τέτοια σύνδεση.

Η επόμενη μέρα και οι εναλλακτικές

Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένεται να συναντηθούν αυτόν τον μήνα για να λάβουν αποφάσεις, αλλά οι συνεχιζόμενες αντιρρήσεις του Βελγίου περιπλέκουν τις προσπάθειες. Εάν οι προσπάθειες χρήσης των ρωσικών assets αποτύχουν, υπάρχει μια εναλλακτική: ο δανεισμός, χρησιμοποιώντας το περιθώριο στον κοινό προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό, ωστόσο, θα ωθούσε την Ευρώπη, η οποία είναι ήδη βαριά χρεωμένη, περαιτέρω στο κόκκινο. Απαιτείται ομόφωνη συμφωνία της ΕΕ, και ο Ούγγρος Πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει απορρίψει την ιδέα, καλώντας τις Βρυξέλλες να σταματήσουν να χρηματοδοτούν έναν πόλεμο που δεν μπορεί να κερδηθεί. Η ΕΕ επιταχύνει τις προσπάθειες για ρωσικά παγωμένα assets εν μέσω αμερικανικών αντιπροτάσεων, αναζητώντας λύσεις για την κάλυψη των αναγκών της Ουκρανίας.