FCAS: Το πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών κρίνεται πλέον «πολύ απίθανο»

Μια συνάντηση μεταξύ των υπουργών Άμυνας της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας την περασμένη εβδομάδα απέτυχε να οδηγήσει σε λύση για το προβληματικό πρόγραμμα μαχητικών αεροσκαφών FCAS, σύμφωνα με τρεις πηγές που είναι ενήμερες για το θέμα και επικαλείται το Reuters. Το φιλόδοξο έργο, ύψους 100 δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο προέβλεπε την κοινή κατασκευή ενός μαχητικού πέμπτης γενιάς, θεωρείται πλέον «πολύ απίθανο» να προχωρήσει.

Η εξέλιξη αυτή έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου εντάσεων και διαφωνιών γύρω από το πρόγραμμα FCAS, το οποίο από την αρχή του αντιμετώπιζε σημαντικές προκλήσεις τόσο σε βιομηχανικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. Το φιλόδοξο σχέδιο για την ανάπτυξη ενός μαχητικού αεροσκάφους πέμπτης γενιάς, που θα αντικαθιστούσε τα υφιστάμενα μοντέλα των τριών χωρών, είχε ήδη χαρακτηριστεί ως «προβληματικό» λόγω των διαρκών καθυστερήσεων και των διαφωνιών μεταξύ των εμπλεκόμενων εταιρειών, όπως έχει αναφερθεί και σε προηγούμενα ρεπορτάζ.

Το ευρωπαϊκό πρόγραμμα μαχητικών FCAS βρίσκεται εδώ και καιρό στο χείλος της κατάρρευσης, με τις εμπλεκόμενες χώρες να ασκούν έντονη πίεση στις αμυντικές τους βιομηχανίες.

Το αδιέξοδο στις συνομιλίες και η αναβολή

Οι υπουργοί Άμυνας της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ισπανίας συναντήθηκαν την περασμένη εβδομάδα, σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν το αδιέξοδο στο πρόγραμμα FCAS. Ωστόσο, η συνάντηση αυτή δεν απέδωσε τα αναμενόμενα αποτελέσματα, οδηγώντας στην εκτίμηση ότι το έργο είναι πλέον «πολύ απίθανο» να υλοποιηθεί. Η Γερμανία ήλπιζε να οριστικοποιήσει μια απόφαση μέχρι το τέλος του 2025, αλλά η Γαλλία επιδιώκει την αναβολή της απόφασης για το επόμενο έτος.

Μάλιστα, μια ανακοίνωση για την προώθηση του έργου στην επόμενη φάση είχε αρχικά προγραμματιστεί για τη συνάντηση των αρχηγών κυβερνήσεων της ΕΕ στις Βρυξέλλες αυτή την εβδομάδα. Ωστόσο, δύο επιπλέον πηγές από τη βιομηχανία δήλωσαν ότι αναμένουν οι συνομιλίες για την επόμενη φάση του προγράμματος να μετατεθούν για το 2026, καθώς δεν υπάρχει λόγος για δημόσια διαμάχη αυτή τη στιγμή. Το αδιέξοδο στις συνομιλίες των υπουργών αναζητά πλέον λύση σε επίπεδο ηγετών.

Οι λόγοι της διαφωνίας και οι διαφορετικές ανάγκες

Στον πυρήνα της διαφωνίας βρίσκεται η επιθυμία της γαλλικής στρατιωτικής εταιρείας Dassault να αναλάβει ηγετικό ρόλο στο έργο, έναντι της Airbus, του γερμανικού εταίρου. Αυτή η θέση θεωρείται από τη Γερμανία ως μη βιώσιμη. Επιπλέον, οι τρεις χώρες δυσκολεύτηκαν να καταλήξουν σε συμφωνία για το «combat cloud» και τα συστήματα drone που προβλέπονται ως μέρος του προγράμματος FCAS, το οποίο είχε σκοπό να αντικαταστήσει τα υφιστάμενα μαχητικά τέταρτης γενιάς έως το 2040.

Μία ακόμη δυσκολία είναι ότι οι δύο χώρες χρειάζονται τα πολεμικά αεροσκάφη για διαφορετικούς ρόλους. Η Γαλλία απαιτεί αεροσκάφη ικανά να φέρουν πυρηνικές κεφαλές και να συνεργάζονται με το αεροπλανοφόρο της, ενώ η Γερμανία, η οποία δεν διαθέτει αεροπλανοφόρα, έχει ήδη συμφωνήσει να αγοράσει αμερικανικά μαχητικά F-35 για τη μεταφορά των πυρηνικών κεφαλών του ΝΑΤΟ. Αυτές οι διαφορετικές ανάγκες και οι προτάσεις για κοινό σύστημα έχουν αποτελέσει κεντρικό σημείο τριβής.

Η αντίδραση της αγοράς και οι επόμενες κινήσεις

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι η αδυναμία των ευρωπαϊκών χωρών να συντονιστούν σε ένα τόσο κρίσιμο αμυντικό πρόγραμμα, ειδικά σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές εντάσεις αυξάνονται. Η αγορά φαίνεται να προεξοφλεί πλέον την αναβολή, καθώς δύο επιπλέον πηγές από τη βιομηχανία δήλωσαν ότι αναμένουν οι συνομιλίες για την επόμενη φάση του προγράμματος να μετατεθούν για το 2026, καθώς δεν υπάρχει λόγος για δημόσια διαμάχη αυτή τη στιγμή.

Νωρίτερα αυτή την Τρίτη, ο επικεφαλής της Dassault εξέφρασε αμφιβολίες για το μέλλον του προγράμματος, δηλώνοντας ότι εξαρτάται από το αν η Γερμανία είναι πρόθυμη να επανεξετάσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές όπλων των ΗΠΑ. Αυτή η δήλωση υπογραμμίζει τις βαθύτερες στρατηγικές διαφορές που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή αμυντική συνεργασία.

Το μέλλον του ευρωπαϊκού μαχητικού

Η αποτυχία των συνομιλιών για το FCAS θέτει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την ικανότητα της Ευρώπης να αναπτύξει αυτόνομα προηγμένα αμυντικά συστήματα. Καθώς η Γερμανία έχει ήδη προχωρήσει στην αγορά F-35, η περαιτέρω καθυστέρηση ή ακύρωση του FCAS θα μπορούσε να οδηγήσει σε μεγαλύτερη εξάρτηση από μη ευρωπαϊκούς προμηθευτές. Η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για το πρόγραμμα μαχητικών GCAP, στο οποίο ενδέχεται να ενταχθούν και άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, εάν το FCAS ναυαγήσει οριστικά. Το πρόγραμμα GCAP αποτελεί μια εναλλακτική για την επόμενη γενιά μαχητικών.