- Τα «εμβληματικά» αμυντικά σχέδια της ΕΕ κινδυνεύουν να μην εγκριθούν στη σύνοδο κορυφής.
- Υπάρχει διαμάχη εξουσίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εθνικών κυβερνήσεων για την αρμοδιότητα των αμυντικών έργων.
- Χώρες όπως Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία προτιμούν εθνικούς συνασπισμούς για την ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων.
- Το σχέδιο για το «τείχος drones» είχε αναθεωρηθεί σε πανευρωπαϊκό δίκτυο, αλλά ο σκεπτικισμός παραμένει.
- Η Επιτροπή επιμένει στην ανάγκη των σχεδίων για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης έως το 2030.
Το μέλλον των προτεινόμενων «εμβληματικών» αμυντικών έργων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος αντιμετώπισης drones που αρχικά ονομάστηκε «τείχος drones», βρίσκεται σε αμφιβολία. Οι ηγέτες της ΕΕ σχεδιάζουν να απορρίψουν την έγκρισή τους σε επικείμενη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, σύμφωνα με το Reuters. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί μια διαμάχη εξουσίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ορισμένων εθνικών κυβερνήσεων.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια των αυξανόμενων ανησυχιών για την ασφάλεια στην Ευρώπη, ιδίως μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022 και τις αμφιβολίες σχετικά με τις δεσμεύσεις των ΗΠΑ για την ευρωπαϊκή ασφάλεια υπό τον νυν πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει αυτά τα σχέδια ως μέρος ενός «οδικού χάρτη» για την αμυντική ετοιμότητα της Ευρώπης έως το 2030, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για ενισχυμένη αυτονομία και προστασία.
Η διαμάχη εξουσίας και τα σχέδια-ναυαρχίδες
Οι προτάσεις της Επιτροπής βρίσκονται στο επίκεντρο μιας διαμάχης εξουσίας με ορισμένες εθνικές κυβερνήσεις. Οι κυβερνήσεις αυτές υποστηρίζουν ότι τα μεγάλα αμυντικά έργα αποτελούν πρωτίστως δική τους αρμοδιότητα και του ΝΑΤΟ, και όχι του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ. Ισχυρές χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, με μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες, έχουν καταστήσει σαφές ότι προτιμούν να συνεργάζονται σε συνασπισμούς για την ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων, αντί να συμμετέχουν σε έργα που προτείνει η Επιτροπή.
Όπως επισημαίνουν διπλωματικοί κύκλοι, υπάρχει «σαφής σκεπτικισμός» σχετικά με την ιδέα των «εμβληματικών» έργων, αν και είναι ακόμη νωρίς να ειπωθεί αν θα επιβιώσουν. Αυτή η αίσθηση αντικατοπτρίζεται και στα προσχέδια των συμπερασμάτων για την επικείμενη σύνοδο κορυφής της ΕΕ την ερχόμενη Πέμπτη, τα οποία, σύμφωνα με το Reuters, δεν περιλαμβάνουν καμία αναφορά ή έγκριση για τα εν λόγω σχέδια. Για να συμπεριληφθεί ένα θέμα στα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής, απαιτείται ομόφωνη έγκριση και των 27 ηγετών της ΕΕ, κάτι που φαντάζει απίθανο αυτή τη στιγμή.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει τέσσερα «εμβληματικά» έργα τον Οκτώβριο: την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Άμυνας Drones (αρχικά «τείχος drones»), την Παρακολούθηση της Ανατολικής Πτέρυγας για την ενίσχυση των ανατολικών συνόρων, μια Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αέρος και μια Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα. Η πρόταση για το «τείχος drones» είχε προσελκύσει ευρεία προσοχή μετά την εισβολή περίπου 20 ρωσικών drones στην Πολωνία τον Σεπτέμβριο και άλλα περιστατικά σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Δανία και η Γερμανία. Το έργο θα αποτελούνταν από δίκτυο αισθητήρων, συστημάτων παρεμβολών και όπλων για την εξουδετέρωση drones.
Προτεινόμενο Η ΕΕ προχωρά σε πρόταση για απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του 2027
Οι αντιδράσεις των κρατών μελών και οι εναλλακτικές
Οι χώρες της Βόρειας και Ανατολικής Ευρώπης στοχεύουν να διατηρήσουν ζωντανά τα έργα, εκφράζοντας την υποστήριξή τους σε συνάντηση ηγετών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Τρίτη στο Ελσίνκι, δύο ημέρες πριν από τη σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών. Ωστόσο, η αρχική πρόταση για το «τείχος drones» συνάντησε αντίσταση από χώρες της Νότιας και Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες θεώρησαν ότι ήταν υπερβολικά επικεντρωμένη στην Ανατολική Ευρώπη, ενώ τα drones αποτελούν πρόκληση ασφάλειας σε ολόκληρη την ήπειρο. Παρόλο που η Επιτροπή αναθεώρησε το σχέδιο σε ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο, ορισμένες κυβερνήσεις παραμένουν δύσπιστες ως προς την ανάληψη μιας τέτοιας πρωτοβουλίας από την ΕΕ.
Ως εναλλακτικό μοντέλο, τα κράτη μέλη σχηματίζουν ήδη συνασπισμούς χωρών για να καλύψουν κενά στις αμυντικές δυνατότητες της Ευρώπης, ανεξάρτητα από τις «εμβληματικές» προτάσεις. Σύμφωνα με αυτό το μοντέλο, οι χώρες της ΕΕ θα αναπτύσσουν και θα προμηθεύονται από κοινού συστήματα αντι-drones, αντί να εργάζονται σε ένα «εμβληματικό» έργο που προτείνει η Επιτροπή. «Η πραγματική δουλειά θα γίνει από τα κράτη μέλη», προέβλεψε ένας δεύτερος αξιωματούχος της ΕΕ, υπογραμμίζοντας την προτίμηση για εθνική πρωτοβουλία.
Ο αντίκτυπος στην ευρωπαϊκή άμυνα και η επόμενη μέρα
Η μη έγκριση των «εμβληματικών» έργων στη σύνοδο κορυφής θα τα αφήσει σε εκκρεμότητα, χωρίς να έχουν ούτε εγκριθεί ούτε απορριφθεί επίσημα από τους ηγέτες. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι θα «συνεχίσει να συνεργάζεται με τα κράτη μέλη για να μετατρέψει τα Ευρωπαϊκά Σχέδια-Ναυαρχίδες σε πραγματικότητα, επειδή είναι απαραίτητα για την ετοιμότητα της Ευρώπης έως το 2030». Η Επιτροπή είχε προτείνει ότι αυτά τα έργα θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «Ευρωπαϊκά Αμυντικά Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος», καθιστώντας τα επιλέξιμα για χρηματοδότηση από την ΕΕ. Ωστόσο, οι συνασπισμοί χωρών μπορούν επίσης να προτείνουν έργα κοινού ενδιαφέροντος, με τις κυβερνήσεις της ΕΕ να αποφασίζουν τελικά για τη χρηματοδότηση.
