- Η συμφωνία ΕΕ-Mercosur προβλέπει σημαντικές μειώσεις δασμών και αυξημένες ποσοστώσεις σε αγροτικά προϊόντα.
- Στοχεύει στη διαφοροποίηση των εμπορικών σχέσεων της ΕΕ και στη μείωση της εξάρτησης από την Κίνα.
- Αντιμετωπίζει έντονες αντιδράσεις από αγρότες και περιβαλλοντικές οργανώσεις, καθώς και από Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Ουγγαρία.
- Περιλαμβάνει διασφαλίσεις για τους αγρότες και δεσμεύσεις για την αποτροπή αποψίλωσης των δασών μετά το 2030.
- Η επικύρωση της συμφωνίας είναι αβέβαιη λόγω των συνεχιζόμενων αντιρρήσεων και της ανάγκης για ευρεία στήριξη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση βρίσκεται αντιμέτωπη με σημαντικές προκλήσεις για την επικύρωση της εμπορικής συμφωνίας με το μπλοκ της Mercosur, καθώς η Ιταλία, η Γαλλία, η Πολωνία και η Ουγγαρία εκφράζουν έντονες αντιρρήσεις. Η συμφωνία, η οποία προβλέπει σημαντικές μειώσεις δασμών σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων, συμπεριλαμβανομένων των γεωργικών, πρέπει να υπογραφεί μέχρι το τέλος του έτους. Όπως μεταδίδει το Reuters, η Κομισιόν καταβάλλει προσπάθειες να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη.
Η εμπορική συμφωνία μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του μπλοκ της Mercosur αποτελεί το αποτέλεσμα διαπραγματεύσεων δεκαετιών, με στόχο τη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερων συναλλαγών παγκοσμίως. Η παρούσα συγκυρία, εν μέσω γεωπολιτικών ανακατατάξεων και της ανάγκης για διαφοροποίηση των εμπορικών σχέσεων, καθιστά την επικύρωσή της ιδιαίτερα κρίσιμη, παρά τις ισχυρές εσωτερικές αντιδράσεις που απειλούν την υπογραφή της πριν το τέλος του έτους.
Οι βασικές ρυθμίσεις της συμφωνίας
Η συμφωνία προβλέπει την κατάργηση δασμών σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων και από τις δύο πλευρές. Συγκεκριμένα, η Mercosur θα άρει τους δασμούς στο 91% των εξαγωγών της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων των αυτοκινήτων, από το τρέχον 35% εντός 15 ετών. Αντίστοιχα, η ΕΕ θα καταργήσει σταδιακά τους δασμούς στο 92% των εξαγωγών της Mercosur σε διάστημα έως 10 ετών. Οι δασμοί θα καταργηθούν επίσης για γεωργικά προϊόντα της ΕΕ, όπως το 17% στα κρασιά και το 20-35% στα οινοπνευματώδη.
Για πιο ευαίσθητα αγροτικά προϊόντα, η ΕΕ θα προσφέρει αυξημένες ποσοστώσεις, συμπεριλαμβανομένων 99.000 επιπλέον μετρικών τόνων βοείου κρέατος, ενώ η Mercosur θα παραχωρήσει στην ΕΕ μια ποσόστωση 30.000 τόνων ατελώς για τυριά. Υπάρχουν επίσης ποσοστώσεις της ΕΕ για πουλερικά, χοιρινό, ζάχαρη, αιθανόλη, ρύζι, μέλι, καλαμπόκι και γλυκό καλαμπόκι, καθώς και για τη Mercosur σε σκόνες γάλακτος και βρεφικές φόρμουλες. Το επιπλέον βόειο κρέας αντιπροσωπεύει το 1,6% της κατανάλωσης βοείου κρέατος της ΕΕ και το 1,4% για τα πουλερικά. Οι υποστηρικτές της συμφωνίας επισημαίνουν τις υπάρχουσες εισαγωγές ως απόδειξη ότι η Mercosur πληροί τα πρότυπα της ΕΕ.
Επιπλέον, η συμφωνία αναγνωρίζει 350 γεωγραφικές ενδείξεις, προκειμένου να αποτραπεί η απομίμηση παραδοσιακών τροφίμων της ΕΕ, όπως το τυρί Parmigiano Reggiano. Αυτό το μέτρο στοχεύει στην προστασία της αυθεντικότητας και της εμπορικής αξίας των ευρωπαϊκών προϊόντων.
Στρατηγικοί στόχοι και οικονομικά οφέλη
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι υποστηρικτές της συμφωνίας, όπως η Γερμανία και η Ισπανία, δηλώνουν ότι αυτή προσφέρει μια οδό απομάκρυνσης από την εξάρτηση από την Κίνα, ειδικά για κρίσιμα ορυκτά, όπως το λίθιο για μπαταρίες. Η συμφωνία θα διασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχουν φόροι στην εξαγωγή των περισσότερων τέτοιων υλικών. Οι υποστηρικτές αναφέρουν επίσης ότι προσφέρει ανακούφιση από τον αντίκτυπο των δασμών που επιβλήθηκαν από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.
Η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι η συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών είναι η μεγαλύτερη που έχει συνάψει ποτέ όσον αφορά τις μειώσεις δασμών, καταργώντας πάνω από 4 δισεκατομμύρια ευρώ (4,7 δισεκατομμύρια δολάρια) σε δασμούς στις εξαγωγές της ΕΕ ετησίως. Θεωρείται απαραίτητο μέρος της προσπάθειας της ΕΕ να διαφοροποιήσει τους εμπορικούς της δεσμούς. Επιπρόσθετα, δεδομένου του περιορισμένου αριθμού εμπορικών συμφωνιών της Mercosur, η ΕΕ θα έχει ένα πλεονέκτημα πρώιμης εισόδου στην αγορά. Οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούν να υποβάλλουν προσφορές για δημόσιες συμβάσεις στη Mercosur με τους ίδιους όρους με τους τοπικούς προμηθευτές, κάτι που η Mercosur δεν είχε προσφέρει στο παρελθόν σε εμπορικές συμφωνίες.
Οι αντιδράσεις και οι περιβαλλοντικές ανησυχίες
Παρά τα διαφαινόμενα οφέλη, η συμφωνία αντιμετωπίζει έντονες αντιδράσεις. Οι Ευρωπαίοι αγρότες διαμαρτύρονται ότι μια συμφωνία θα οδηγήσει σε φθηνές εισαγωγές προϊόντων από τη Νότια Αμερική, κυρίως βοείου κρέατος, τα οποία δεν πληρούν τα πράσινα πρότυπα και τα πρότυπα ασφάλειας τροφίμων της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διαβεβαιώνει ότι τα πρότυπα της ΕΕ δεν θα χαλαρώσουν. Η συμφωνία περιλαμβάνει δεσμεύσεις για το περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένης της αποτροπής περαιτέρω αποψίλωσης των δασών μετά το 2030. Ωστότε, οι πράσινες οργανώσεις, όπως οι Friends of the Earth, χαρακτηρίζουν τη συμφωνία ως «καταστροφική για το κλίμα» και υποστηρίζουν ότι θα οδηγήσει σε αυξημένη αποψίλωσης, καθώς οι χώρες της Mercosur θα πωλούν περισσότερα αγροτικά προϊόντα και πρώτες ύλες, συχνά προερχόμενα από δασικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένου του Αμαζονίου.
Η Γαλλία, ο μεγαλύτερος παραγωγός βοείου κρέατος της ΕΕ, έχει δηλώσει ότι θα υπογράψει τη συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών μόνο εάν «διασφαλίζει τα συμφέροντα» της γαλλικής και ευρωπαϊκής γεωργίας. Η Ιταλία, η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν επίσης εκφράσει την αντίθεσή τους. Μαζί, οι τέσσερις χώρες θα μπορούσαν να μπλοκάρουν τη συμφωνία. Η Γαλλία ζήτησε πρόσφατα την αναβολή της κρίσιμης ψηφοφορίας, μια κίνηση που εντείνει τις πιέσεις.
Για την αντιμετώπιση αυτών των ανησυχιών, όταν η Κομισιόν υπέβαλε τη συμφωνία για έγκριση τον Σεπτέμβριο, καθόρισε έναν μηχανισμό με τον οποίο η προτιμησιακή πρόσβαση της Mercosur για ευαίσθητα αγροτικά προϊόντα, όπως το βόειο κρέας, θα μπορούσε να ανασταλεί. Το έναυσμα για την Κομισιόν να αξιολογήσει την ανάγκη για τέτοιες διασφαλίσεις θα ήταν εάν οι όγκοι εισαγωγών αυξάνονταν κατά περισσότερο από 10% ή οι τιμές μειώνονταν κατά το ίδιο ποσό σε μία ή περισσότερες χώρες της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Τρίτη, υποστήριξε ένα χαμηλότερο όριο ενεργοποίησης 5%. Το Κοινοβούλιο απειλεί μάλιστα να καθυστερήσει την επικύρωση μέχρι το 2028, ζητώντας γνωμοδότηση από το ΔΕΕ.
Νομικοί κύκλοι επισημαίνουν ότι η πολυπλοκότητα των διασφαλίσεων και η ανάγκη για ευρεία πολιτική συναίνεση καθιστούν την οριστικοποίηση της συμφωνίας ένα πραγματικό τεστ αντοχής για την ενότητα της ΕΕ. Η Κομισιόν δήλωσε ότι θα μελετήσει την πιθανή εναρμόνιση των προτύπων παραγωγής μεταξύ εγχώριων και εισαγόμενων προϊόντων, ιδίως όσον αφορά τα φυτοφάρμακα και την καλή διαβίωση των ζώων. Επίσης, θα ενισχύσει τους συνοριακούς ελέγχους στα προϊόντα τροφίμων, ζώων και φυτών που εισέρχονται στην ΕΕ, αυξάνοντας τον αριθμό των ελέγχων σε τρίτες χώρες. Τέλος, ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ θα προσφέρει ένα ταμείο κρίσης 6,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για τους αγρότες της ΕΕ, το οποίο θα μπορούσε να καλύψει την «απίθανη περίπτωση» που η συμφωνία βλάψει τις γεωργικές αγορές της ΕΕ.
Η επόμενη μέρα για τη συμφωνία ΕΕ-Mercosur
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή συνεχίζει τις προσπάθειές της για να εξασφαλίσει την απαραίτητη στήριξη από τα κράτη μέλη, καθώς η προθεσμία για την υπογραφή της συμφωνίας μέχρι το τέλος του έτους πλησιάζει. Η κρίσιμη ψηφοφορία αναμένεται να πραγματοποιηθεί τις επόμενες ημέρες, με την έκβαση να παραμένει αβέβαιη λόγω των ισχυρών αντιρρήσεων από βασικές χώρες. Η τελική απόφαση θα επηρεάσει όχι μόνο τις εμπορικές σχέσεις της ΕΕ, αλλά και την εσωτερική της συνοχή και την ικανότητά της να συνάπτει μεγάλες διεθνείς συμφωνίες στο μέλλον.
