Δίκη εργαζομένων σε ανθρωπιστικές οργανώσεις στην Ελλάδα για διακίνηση μεταναστών

Δύο δωδεκάδες εργαζόμενοι σε ανθρωπιστικές οργανώσεις παραπέμφθηκαν σε δίκη στην Ελλάδα την Πέμπτη, αντιμετωπίζοντας κατηγορίες που περιλαμβάνουν τη διακίνηση μεταναστών. Η υπόθεση αυτή, την οποία οι οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν απορρίψει ως αβάσιμη, θεωρείται μια προσπάθεια ποινικοποίησης της βοήθειας προς τους πρόσφυγες που κατευθύνονται στην Ευρώπη.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης τάσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου οι χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, εντείνουν τους κανόνες για τη μετανάστευση. Το παρασκήνιο της υπόθεσης είναι ιδιαίτερα φορτισμένο, καθώς η Ελλάδα δέχθηκε πάνω από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες κατά την προσφυγική κρίση του 2015-2016, ενώ παράλληλα δεξιές πολιτικές δυνάμεις κερδίζουν έδαφος σε όλο το μπλοκ.

Οι κατηγορίες και οι κατηγορούμενοι

Η δίκη, η οποία διεξάγεται στο νησί της Λέσβου, αφορά 24 κατηγορούμενους που συνδέονται με την Emergency Response Center International (ERCI), μια μη κερδοσκοπική ομάδα έρευνας και διάσωσης που δραστηριοποιήθηκε στη Λέσβο από το 2016 έως το 2018. Οι κατηγορούμενοι αντιμετωπίζουν ποινές φυλάκισης πολλών ετών, με τις κατηγορίες να περιλαμβάνουν συμμετοχή σε εγκληματική ομάδα που διευκολύνει την παράνομη είσοδο μεταναστών και ξέπλυμα χρήματος που συνδέεται με τη χρηματοδότηση της ομάδας.

Μεταξύ των κατηγορουμένων είναι η Σάρα Μαρντίνι, μία από τις δύο Σύριες αδελφές των οποίων η ιστορία ενέπνευσε την ταινία του Netflix «The Swimmers» το 2022, και ο Σον Μπίντερ, Γερμανός υπήκοος που ξεκίνησε να προσφέρει εθελοντικά στην ERCI το 2017. Οι δύο τους συνελήφθησαν το 2018 και πέρασαν πάνω από 100 ημέρες σε προσωρινή κράτηση προτού αφεθούν ελεύθεροι εν αναμονή της δίκης. Η υπόθεση του Σον Μπίντερ έχει προκαλέσει διεθνείς αντιδράσεις, με την Ευρώπη να κατηγορείται για ποινικοποίηση της αλληλεγγύης στους πρόσφυγες, όπως αναφέρεται σε σχετικό άρθρο για τη δίκη του Σον Μπίντερ.

Οι αντιδράσεις και η κριτική

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τις οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η νομική ερμηνεία της ανθρωπιστικής βοήθειας. Οι οργανώσεις αυτές έχουν χαρακτηρίσει την υπόθεση ως αβάσιμη και χωρίς επαρκή στοιχεία. Όπως μεταδίδει το Reuters, ο συνήγορος υπεράσπισης, Ζαχαρίας Κέσσες, δήλωσε ότι «το αποτέλεσμα της δίκης θα καθορίσει εάν η ανθρωπιστική βοήθεια θα προστατευθεί δικαστικά από παράλογες κατηγορίες ή εάν θα αφεθεί στη δίνη αυθαίρετων αφηγήσεων από τις διωκτικές αρχές».

Η Human Rights Watch, σε δήλωσή της, υπογραμμίζει ότι «η υπόθεση βασίζεται σε βαθιά ελαττωματική λογική». Συγκεκριμένα, η οργάνωση επισημαίνει ότι «η διάσωση ζωών στη θάλασσα χαρακτηρίζεται λανθασμένα ως διακίνηση μεταναστών, οπότε η ομάδα έρευνας και διάσωσης είναι εγκληματική οργάνωση, και επομένως, η νόμιμη συγκέντρωση χρημάτων της ομάδας είναι ξέπλυμα χρήματος». Το 2023, ελληνικό δικαστήριο απέρριψε τις κατηγορίες κατασκοπείας εναντίον των κατηγορουμένων, γεγονός που ενισχύει την κριτική των οργανώσεων.

Η επόμενη μέρα για την ανθρωπιστική βοήθεια

Η Ελλάδα έχει σκληρύνει τη στάση της απέναντι στους μετανάστες. Από το 2019, η κεντροδεξιά κυβέρνηση έχει ενισχύσει τους συνοριακούς ελέγχους με φράχτες και θαλάσσιες περιπολίες. Τον Ιούλιο, ανέστειλε προσωρινά την επεξεργασία αιτήσεων ασύλου για μετανάστες που φτάνουν από τη Βόρεια Αφρική. Σύμφωνα με νόμο του 2021, όποιος συλλαμβάνεται να βοηθά μετανάστες να φτάσουν στην ακτή μπορεί να αντιμετωπίσει κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της διευκόλυνσης παράνομης εισόδου στην Ελλάδα ή της βοήθειας σε εγκληματική επιχείρηση, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προσπαθειών για την αντιμετώπιση της μαζικής μετανάστευσης από τη Μέση Ανατολή και την Ασία.

Το αποτέλεσμα αυτής της δίκης αναμένεται να έχει σημαντικές επιπτώσεις όχι μόνο για τους 24 κατηγορούμενους, αλλά και για το μέλλον της ανθρωπιστικής βοήθειας και της αλληλεγγύης στην Ελλάδα και ευρύτερα στην Ευρώπη. Η απόφαση θα στείλει ένα ισχυρό μήνυμα σχετικά με το πώς αντιμετωπίζονται οι προσπάθειες διάσωσης ζωών εν μέσω της αυξανόμενης πίεσης για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών.