Υπουργείο Πολιτισμού: Σκληρές ποινές και καταστροφή πλαστών έργων τέχνης με το νέο νομοσχέδιο

Το Υπουργείο Πολιτισμού θέτει σε δημόσια διαβούλευση το νομοσχέδιο για την καταπολέμηση της πλαστογραφίας, προβλέποντας κάθειρξη έως 10 έτη και την υποχρεωτική καταστροφή των ψευδεπίγραφων έργων. Η νέα νομοθετική πρωτοβουλία εισάγει ένα αυστηρό πλαίσιο κυρώσεων και τη σύσταση μητρώου ορκωτών πραγματογνωμόνων για τη θωράκιση της αγοράς τέχνης, με στόχο την πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος στον τομέα του πολιτισμού.

Αυτή η νομοθετική παρέμβαση έρχεται σε μια περίοδο που η εγχώρια αγορά τέχνης αντιμετωπίζει αυξημένες προκλήσεις, με τις αρχές να εξιχνιάζουν πρόσφατα μεγάλες υποθέσεις πλαστογραφίας που πλήττουν την αξιοπιστία του κλάδου. Η ανάγκη για ένα εκσυγχρονισμένο θεσμικό πλαίσιο κρίθηκε επιτακτική, καθώς οι υπάρχουσες διατάξεις συχνά αποδεικνύονταν ανεπαρκείς για την αντιμετώπιση της επαγγελματικής διακίνησης ψευδεπίγραφων αντικειμένων, η οποία συχνά συνδέεται με ευρύτερες εγκληματικές δραστηριότητες.

Οι αυστηρές ποινές και το όριο των 120.000 ευρώ

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Καθημερινής, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι όποιος κατασκευάζει, παραποιεί ή διακινεί έργα τέχνης με σκοπό την παραπλάνηση, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον έξι μηνών και χρηματική ποινή 5.000 ευρώ. Ωστόσο, το πλαίσιο γίνεται εξαιρετικά αυστηρό όταν συντρέχουν επιβαρυντικές περιστάσεις, όπως η κατ’ επάγγελμα δράση ή η συμμετοχή σε εγκληματική οργάνωση.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται στην αξία του έργου, καθώς αν αυτή υπερβαίνει τις 120.000 ευρώ, η πράξη αναβαθμίζεται και επισύρει ποινές που μπορούν να φτάσουν τα δέκα έτη κάθειρξης. Η διάταξη αυτή στοχεύει στην αποτροπή μεγάλων οικονομικών απατών που λυμαίνονται τον χώρο των συλλεκτών και των επενδύσεων στην τέχνη.

Η υποχρεωτική καταστροφή των πλαστών έργων

Μια από τις πλέον ρηξικέλευθες προβλέψεις του νομοσχεδίου είναι η διαταγή καταστροφής του αντικειμένου από το αρμόδιο δικαστήριο. Εφόσον διαπιστωθεί ότι ένα έργο έχει κατασκευαστεί εξαρχής με σκοπό την παραπλάνηση, θα καταστρέφεται ενώπιον τριμελούς επιτροπής. Το μέτρο αυτό θα εφαρμόζεται ακόμη και σε περίπτωση αθώωσης του κατηγορουμένου, εάν αποδειχθεί η πλαστότητα αλλά δεν στοιχειοθετηθεί δόλος.

Η διαδικασία αυτή αποσκοπεί στο να μην επιστρέφουν τα πλαστά έργα στην κυκλοφορία, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο εξαπάτησης. Παράλληλα, το Υπουργείο Πολιτισμού ενισχύει τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της αρχαιοκαπηλίας και της παράνομης διακίνησης, εντάσσοντας την τέχνη σε ένα συνολικό πλέγμα προστασίας.

Το νέο Μητρώο Ορκωτών Πραγματογνωμόνων

Για τη διασφάλιση της εγκυρότητας των εκτιμήσεων, θεσπίζεται μητρώο ορκωτών πραγματογνωμόνων. Οι ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να διαθέτουν πτυχίο Ιστορίας της Τέχνης ή Συντήρησης και δεκαετή αποδεδειγμένη εμπειρία στον χώρο. Η εγγραφή θα γίνεται κατόπιν εξετάσεων από πενταμελή επιτροπή ειδικών, ενώ θα ακολουθούν υποχρεωτικά επιμορφωτικά προγράμματα σε συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη.

Όπως επισημαίνουν αναλυτές της αγοράς τέχνης, η θεσμική αναγνώριση του ζητήματος είναι θετική, ωστόσο εκφράζονται επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα της πρόληψης. Η τρέχουσα προσέγγιση θεωρείται κυρίως κατασταλτική, καθώς η παρέμβαση του κράτους ενεργοποιείται αφού έχει ήδη συντελεστεί η οικονομική ζημία για τον αγοραστή.

Η επόμενη μέρα και η δημόσια διαβούλευση

Η δημόσια διαβούλευση για το νομοσχέδιο θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι τις 8 Ιανουαρίου 2026. Οι ενδιαφερόμενοι φορείς και οι πολίτες καλούνται να καταθέσουν τις προτάσεις τους, ειδικά σε θέματα που αφορούν τη ρύθμιση της αγοράς και τις υποχρεώσεις δέουσας επιμέλειας από γκαλερί και οίκους δημοπρασιών.

Η πρόσφατη εξιχνίαση υπόθεσης με 480 κατασχεμένους πίνακες, ορισμένοι εκ των οποίων αποδίδονταν ψευδώς στον Παρθένη, υπογραμμίζει την κρισιμότητα των νέων μέτρων. Η αυστηροποίηση του πλαισίου αναμένεται να λειτουργήσει ως ισχυρό αποτρεπτικό μέσο για τους επίδοξους παραχαράκτες της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.