Υπουργείο Πολιτισμού: Διεθνής διαγωνισμός για 24 κτίρια στο Τατόι

Το Υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του Υπερταμείου, προκήρυξε δημόσιο διεθνή διαγωνισμό για τη μακροχρόνια μίσθωση 24 κτιρίων του πρώην βασιλικού Κτήματος Τατοΐου. Η κίνηση σηματοδοτεί αλλαγή πλεύσης στην αξιοποίηση του ιστορικού χώρου, καθώς μεγάλο μέρος του θα παραχωρηθεί σε ιδιώτη για μετατροπή σε ξενώνες, εστιατόρια και χώρους εκδηλώσεων.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου συζητήσεων και διαφορετικών σχεδιασμών για την αξιοποίηση του Κτήματος Τατοΐου, σηματοδοτώντας μια σαφή ανατροπή σε σχέση με όσα είχαν μέχρι τώρα δημοσιοποιηθεί. Ενώ αρχικά γινόταν λόγος για διαχείριση από κρατικό φορέα και μεμονωμένες μισθώσεις, η κυβέρνηση αποφάσισε την μακρόχρονη παραχώρηση μεγάλου μέρους του ιστορικού κτιριακού αποθέματος σε ιδιώτη, με στόχο την ταχύτερη αναβίωση και ανάδειξη του κτήματος.

Η αλλαγή στρατηγικής και η παραχώρηση

Η απόφαση για τη μακροχρόνια μίσθωση μέσω σύμβασης παραχώρησης 24 κτιρίων του Κτήματος Τατοΐου σε ιδιώτη, εξαιρουμένων των μουσείων, αποτελεί ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία του. Η ρύθμιση κατατέθηκε στη Βουλή με σχέδιο νόμου του Υπουργείου Οικονομικών, με τα Υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος να παραχωρούν άνευ ανταλλάγματος στο Υπουργείο Πολιτισμού τα ιδιοκτησιακά τους τμήματα του κτήματος, συνολικής έκτασης 17.700 στρεμμάτων από τα περίπου 42.000 στρέμματα. Η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών και Περιουσίας Α.Ε. (Υπερταμείο) προκήρυξε τον δημόσιο διεθνή διαγωνισμό, με αναθέτουσα αρχή το Υπουργείο Πολιτισμού.

Η αλλαγή αυτή στην προσέγγιση έχει προκαλέσει συζητήσεις, καθώς, όπως επισημαίνουν νομικοί και αναλυτές, η μακροχρόνια ιδιωτική εκμετάλλευση ενός τόσο σημαντικού δημόσιου αγαθού απαιτεί διαφανείς διαδικασίες και αυστηρούς όρους για τη διασφάλιση του δημόσιου χαρακτήρα του. Η προηγούμενη πρόθεση για κρατικό φορέα διαχείρισης, ο οποίος θα μίσθωνε τα κτίρια μεμονωμένα, φαίνεται να εγκαταλείπεται, ενώ η νέα προσέγγιση στοχεύει σε μια συνολική αξιοποίηση από έναν ιδιώτη επενδυτή. Αυτή η στροφή στην πολιτική, αν και φιλόδοξη, εγείρει ερωτήματα σχετικά με το πώς θα διατηρηθεί η ισορροπία μεταξύ της οικονομικής βιωσιμότητας και της προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.

Τα κτίρια και οι νέες χρήσεις τους

Ο σκοπός της σύμβασης παραχώρησης είναι η «αξιοποίηση, επανάχρηση, ανάδειξη, στερέωση, ήπια ανάπτυξη και συντήρηση κτιρίων και χώρων» εντός του κτήματος. Τα 24 ακίνητα που θα παραχωρηθούν, από τα συνολικά 56 του κτήματος, έχουν εμβαδόν που κυμαίνεται από 30 τ.μ. έως 930 τ.μ. και βρίσκονται κυρίως στον ιστορικό πυρήνα, κοντά στο ανάκτορο. Οι νέες χρήσεις, οι οποίες έχουν ήδη εγκριθεί με αποφάσεις της υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη το 2022 και τροποποιήθηκαν το 2025, περιλαμβάνουν:

• Ξενώνες: Κτίριο προσωπικού (600 τ.μ.), διευθυντήριο (416 τ.μ.), δασονομείο (100 τ.μ.), οικία αξιωματικών (190 τ.μ.), σταθμός χωροφυλακής (100 τ.μ.), τρεις κατοικίες εργατών (288 τ.μ., 182 τ.μ., 80 τ.μ.), αποθήκη (30 τ.μ.), εργαστήριο εργατών (90 τ.μ.).
• Εστιατόρια/Αναψυκτήρια: Στρατώνες (930 τ.μ. – επίσης χώρος κοινωνικών εκδηλώσεων, κατάστημα πώλησης), γαλακτοκομείο (580 τ.μ.), στάβλος Πλάτανου (180 τ.μ.), τέσσερα κτίρια Μάνδρας (επίσης διάθεση αγροτικών προϊόντων).
• Επισκέψιμα: Οινοποιείο, εμφιαλωτήριο (720 τ.μ. και 185 τ.μ.), ελαιοτριβείο (282 τ.μ. και 22 τ.μ.).
• Ξενοδοχείο: Ξενοδοχείο Τατόιον (376 τ.μ.).

Επιπτώσεις και μελλοντικοί σχεδιασμοί

Η δημιουργία κεντρικών υποδομών, όπως ύδρευση και αποχέτευση, καθώς και η μετατροπή του κεντρικού ανακτόρου και άλλων κτιρίων σε μουσεία, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο, χρηματοδοτούμενη από κοινοτικούς πόρους μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Ωστόσο, η προκήρυξη του διαγωνισμού για την μακροχρόνια μίσθωση κτιρίων σε ιδιώτη αποτελεί μια ριζική αλλαγή. Το Υπουργείο Πολιτισμού είχε ξεκινήσει την εκπόνηση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου (ΕΠΣ), το οποίο προέβλεπε αρχικά και την ανέγερση μεγάλου συνεδριακού κέντρου 1.200 τ.μ. στον ιστορικό πυρήνα. Μετά από αντιδράσεις που υπήρξαν, το σχέδιο για το συνεδριακό κέντρο αποσύρθηκε διακριτικά.

Στη δεύτερη φάση του διαγωνισμού, δύναται να συμπεριληφθούν και άλλα αντικείμενα, όπως η παραχώρηση περίπου 1.200 στρεμμάτων στον ιστορικό πυρήνα για την αναβίωση του αγροτικού χαρακτήρα του κτήματος, καθώς και η δημιουργία χώρου στάθμευσης 600 θέσεων κοντά στο δυτικό όριο, με σύνδεση με τον ιστορικό πυρήνα μέσω εσωτερικού λεωφορείου.

Η επόμενη μέρα για το Τατόι

Η διαδικασία έγκρισης του Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, το οποίο εγκρίθηκε με απόφαση της κυρίας Μενδώνη τον Απρίλιο του 2025, βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Η κυβέρνηση προσβλέπει στην ταχεία αξιοποίηση του κτήματος μέσω της ιδιωτικής πρωτοβουλίας, διατηρώντας παράλληλα τον ιστορικό και πολιτιστικό του χαρακτήρα. Η επιτυχία του εγχειρήματος θα κριθεί από την ικανότητα του ιδιώτη επενδυτή να ενσωματώσει τις νέες χρήσεις στα υφιστάμενα κτίρια χωρίς αλλοιώσεις, αλλά με τις ενδεδειγμένες προσαρμογές, και πάντα με την έγκριση των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού, διασφαλίζοντας την αειφόρο ανάπτυξη και την προσβασιμότητα του κοινού.