Βαρδούσια: Το χρονικό της τραγωδίας – Ο μηχανισμός της φονικής χιονοστιβάδας πλάκας

Η πολύνεκρη τραγωδία στα Βαρδούσια Όρη, που στοίχισε τη ζωή σε τέσσερις έμπειρους ορειβάτες σε υψόμετρο 2.200 μέτρων, αναδεικνύει τους θανάσιμους κινδύνους της «χιονοστιβάδας πλάκας». Η επιχείρηση εντοπισμού από την ΕΜΑΚ και εθελοντές ολοκληρώθηκε υπό αντίξοες συνθήκες, αποκαλύπτοντας τον αιφνιδιαστικό χαρακτήρα του φαινομένου που παγίδευσε τα θύματα κάτω από τόνους χιονιού.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας σειράς από ορειβατικά δυστυχήματα που έχουν συγκλονίσει την κοινότητα, θυμίζοντας την τραγωδία στον Χελμό το 2022, όπου επίσης έμπειροι αναρριχητές έχασαν τη ζωή τους από παρόμοια αίτια. Το παρασκήνιο της υπόθεσης στα Βαρδούσια αποκαλύπτει ότι η στρωμάτωση του χιονιού και οι καιρικές συνθήκες των προηγούμενων ημερών είχαν δημιουργήσει ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο ενεργοποιήθηκε πιθανότατα από το ίδιο το πέρασμα της ομάδας.

Η επιχείρηση εντοπισμού και η συνδρομή των εθελοντών

Η επιχείρηση αναζήτησης ξεκίνησε όταν τρεις άνδρες και μία γυναίκα δεν έδωσαν σημεία ζωής κατά την απόπειρά τους να προσεγγίσουν την κορυφή του Κόρακα. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Κ, μια ομάδα έξι εθελοντών, με επικεφαλής τον οδηγό βουνού Γιάννη Κωνσταντάκη, έφτασε στο σημείο το απόγευμα της 26ης Δεκεμβρίου για να συνδράμει τις δυνάμεις της ΕΜΑΚ. Οι διασώστες ακολούθησαν τα ίχνη των ορειβατών μέχρι το σημείο όπου η χιονοστιβάδα είχε σαρώσει τα πάντα στο πέρασμά της.

Χρησιμοποιώντας ράβδους ανίχνευσης — τρίμετρα κοντάρια που εισχωρούν στο χιόνι για τον εντοπισμό αντικειμένων ή σωμάτων — οι εθελοντές κατάφεραν μέσα σε 20 λεπτά να εντοπίσουν τα θύματα. Δύο από τους αγνοουμένους ήταν θαμμένοι κάτω από ένα μέτρο χιόνι, ενώ ο τρίτος βρέθηκε σε βάθος 60 εκατοστών. Λίγο αργότερα, οι έρευνες αποκάλυψαν και την τέταρτη σορό, επιβεβαιώνοντας τον τραγικό απολογισμό σε υψόμετρο 2.200 μέτρων, σε μια περιοχή όπου η χιονοστιβάδα οδήγησε στην πλήρη παγίδευση της ομάδας.

Ο μηχανισμός της «χιονοστιβάδας πλάκας» στα Βαρδούσια

Η ανάλυση των ειδικών εστιάζει στον τύπο της χιονοστιβάδας που σημειώθηκε. Πρόκειται για την έννοια χιονοστιβάδα πλάκας — η οποία περιγράφει την ολίσθηση ενός συμπαγούς όγκου χιονιού πάνω σε ένα σαθρό ή παγωμένο υπόστρωμα — και θεωρείται η πλέον επικίνδυνη για τους ορειβάτες. Στην περίπτωση των Βαρδουσίων, είχε δημιουργηθεί ένα συνεκτικό στρώμα χιονιού πάνω σε ένα λεπτό, αδύναμο στρώμα, το οποίο κατέρρευσε υπό το βάρος των τεσσάρων ατόμων.

Επισημαίνεται από παράγοντες της ορειβατικής κοινότητας ότι το συγκεκριμένο σημείο έχει οριακή κλίση για την πρόκληση τόσο μεγάλης χιονοστιβάδας, γεγονός που καθιστούσε τον κίνδυνο δυσδιάκριτο ακόμη και για έμπειρα μάτια. Ολοκληρώθηκε η ανάσυρση των σορών την επόμενη ημέρα με τη χρήση ελικοπτέρου των Ενόπλων Δυνάμεων, το οποίο επιχείρησε σε αιώρηση λόγω του δυσπρόσιτου εδάφους.

Τα ιατροδικαστικά ευρήματα και η αιτία θανάτου

Σύμφωνα με τα πρώτα ιατροδικαστικά στοιχεία, ο θάνατος των τεσσάρων ορειβατών επήλθε από ασφυξία. Η πίεση από τους τόνους χιονιού και η έλλειψη οξυγόνου δεν άφησαν περιθώρια επιβίωσης, παρά το γεγονός ότι τα θύματα δεν έφεραν θανατηφόρες κακώσεις από την πτώση. Αυτό το εύρημα διαφοροποιεί το δυστύχημα από εκείνο του Χελμού, όπου η αιτία θανάτου ήταν οι πολλαπλές κακώσεις λόγω της κρημνώδους περιοχής.

Η επόμενη μέρα για την ασφάλεια στα ελληνικά βουνά

Η τραγωδία επαναφέρει στο προσκήνιο την ανάγκη για εκπαίδευση στην ασφάλεια χιονιού και τη χρήση σύγχρονου εξοπλισμού διάσωσης. Εν αναμονή των τελικών πορισμάτων, έμπειροι οδηγοί βουνού τονίζουν ότι η ορειβατική εμπειρία, αν και απαραίτητη, δεν αποτελεί πάντα εγγύηση ασφάλειας απέναντι στα απρόβλεπτα φαινόμενα της φύσης. Η κλιματική αστάθεια και οι έντονες εναλλαγές θερμοκρασίας καθιστούν το χιόνι στα ελληνικά βουνά ιδιαίτερα ασταθές, απαιτώντας αυξημένη επαγρύπνηση από όλους τους λάτρεις του αλπινισμού.