Θεσσαλία: Καθυστερήσεις στα αντιπλημμυρικά έργα παρά τις προειδοποιήσεις

Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, προειδοποίησε ότι η περιοχή έφτασε στα όριά της μετά το πέρασμα της κακοκαιρίας «Byron», καθώς τα αντιπλημμυρικά έργα παραμένουν σε κατάσταση καθυστέρησης. Τόσο το εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας όσο και το ολλανδικό master plan της HVA βρίσκονται στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, με τον νεοσύστατο Οργανισμό Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας (ΟΔΥΘ) να είναι ακόμα υποστελεχωμένος.

Η πρόσφατη κακοκαιρία «Byron», η οποία έπληξε τη Θεσσαλία, ανέδειξε για ακόμα μία φορά τις χρόνιες παθογένειες και τις τεράστιες καθυστερήσεις στην αντιπλημμυρική θωράκιση του κάμπου, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο τα διδάγματα από την καταστροφική επέλαση του «Daniel» τον Σεπτέμβριο του 2023. Η περιοχή, αν και δέχθηκε μικρότερη ποσότητα νερού αυτή τη φορά, έφτασε στα αντοχών της, υπογραμμίζοντας την επείγουσα ανάγκη για την υλοποίηση των σχεδιασμένων έργων.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας μακράς περιόδου αδράνειας και γραφειοκρατικών εμποδίων που έχουν παρεμποδίσει την πρόοδο των απαραίτητων υποδομών. Η κλιματική κρίση καθιστά πλέον επιτακτική την άμεση εφαρμογή ολοκληρωμένων σχεδίων, καθώς τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται όλο και συχνότερα και εντονότερα, απειλώντας ανθρώπινες ζωές και περιουσίες.

Η Θεσσαλία στα όριά της: Οι προειδοποιήσεις του Περιφερειάρχη

Στον απολογισμό του μετά το πέρασμα του «Byron», ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, προειδοποίησε ότι η περιοχή δεν θα άντεχε ούτε σταγόνα παραπάνω, καθώς δέχθηκε περίπου το 30% της ποσότητας νερού που είχε πέσει στον «Daniel». Αυτό το γεγονός, όπως τόνισε, έδειξε ξεκάθαρα τα όρια της αντιπλημμυρικής θωράκισης του κάμπου. Παρά τις προσπάθειες της Περιφέρειας για καθαρισμό των κοιτών των ποταμών και διάνοιξη αναχωμάτων, που απέτρεψαν την πλημμύρα οικισμών, το πρόβλημα παραμένει άλυτο.

Ο κ. Κουρέτας αναφέρθηκε χαρακτηριστικά στην «απαράδεκτη» καθυστέρηση των φραγμάτων Ενιπέα και Μουζακίου, καθώς και στα έργα ορεινής υδρονομίας, τα οποία θα συγκρατούσαν τα νερά και τα φερτά υλικά στα βουνά. Υπογράμμισε ότι αν είχε ολοκληρωθεί το φράγμα του Ενιπέα, ο οικισμός Υπέρεια Φαρσάλων δεν θα είχε πλημμυρίσει. «Έπρεπε να είχαν ξεκινήσει τα έργα αυτά. Δεν έχει γίνει τίποτα σωστά εδώ και χρόνια», δήλωσε, αναδεικνύοντας την απουσία ουσιαστικής προόδου.

Το Σχέδιο Διαχείρισης και το Ολλανδικό Master Plan

Τα μέτρα που περιγράφει ο περιφερειάρχης δεν είναι άγνωστα, καθώς περιλαμβάνονται στο εγκεκριμένο Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας της Θεσσαλίας και στο master plan που είχε καταθέσει η ολλανδική εταιρεία HVA. Το Σχέδιο Διαχείρισης προέβλεπε την ένταξη των έργων ορεινής υδρονομίας για χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και τη διενέργεια διαγωνισμού, ωστόσο η εφαρμογή τους παραμένει ζητούμενο.

Ο δήμαρχος της Λάρισας, Αθανάσιος Μαμάκος, σχολίασε με σκωπτικό τόνο την κατάσταση, τονίζοντας: «Αν το ακούσετε [ότι εφαρμόζονται], να ενημερώσετε και εμάς». Τον περσινό Σεπτέμβριο (2024), ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είχε επισκεφθεί τη Νίκαια και είχε αναφερθεί σε τέσσερα έργα του master plan (Πύλη, Μουζάκι, διώρυγα Γυρτώνης προς Κάρλα και έργα Κάρλας) που θα μελετηθούν με πόρους της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών, με στόχο τη μελετητική ωριμότητα εντός ενός έτους. Είχε αναφερθεί επίσης και στο φράγμα Ενιπέα, το οποίο δεν έχει ξεκινήσει ακόμα.

Ο ΟΔΥΘ και οι χρονίζουσες παθογένειες

Σύμφωνα με τον νόμο που πέρασε την άνοιξη το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ο νεοσύστατος Οργανισμός Διαχείρισης Υδάτων Θεσσαλίας Α.Ε. (ΟΔΥΘ) είναι υπεύθυνος για το Στρατηγικό Σχέδιο Έργων Αντιπλημμυρικής Προστασίας και τη διαχείριση των υδάτων. Ωστόσο, ο ΟΔΥΘ βρίσκεται ακόμα σε νηπιακό στάδιο, είναι υποστελεχωμένος και διαθέτει ουσιαστικά μόνο διοίκηση. Ο διευθύνων σύμβουλος του οργανισμού, Θανάσης Μαρκινός, δήλωσε στην «Κ» ότι ο οργανισμός απέχει τέσσερα έως και πέντε έτη από την πλήρη στελέχωση, παρά το γεγονός ότι «τα βήματα που κάνει είναι στέρεα».

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους τοπικούς φορείς είναι η συνεχιζόμενη γραφειοκρατία και η έλλειψη συντονισμού, η οποία υπονομεύει κάθε προσπάθεια για ουσιαστική θωράκιση. Ο Κωνσταντίνος Γκούμας, πρώην πρόεδρος ΓΕΩΤΕΕ και νυν σύμβουλος στην Περιφέρεια Θεσσαλίας για θέματα υδάτων, σημείωσε ότι ενώ διεκδικείται επί δεκαετίες ένας ενιαίος φορέας διαχείρισης υδάτων, ο ΟΔΥΘ δεν διαθέτει τα εργαλεία ούτε τη στελέχωση για την εφαρμογή των σχεδίων. Όπως πρόσθεσε, ήδη από το 2014, όταν εγκρίθηκαν τα πρώτα σχέδια, δεν εφαρμόστηκε τίποτα.

Τα επόμενα βήματα και οι προκλήσεις

Λίγες ημέρες πριν την επίσκεψη του πρωθυπουργού τον Σεπτέμβριο του 2024, είχε ανακοινωθεί από το υπουργείο Υποδομών ότι η εταιρεία HVA είχε υποβάλει προσφορά για την επικαιροποίηση και αναβάθμιση των μελετών για τα τέσσερα προαναφερθέντα έργα, με προϋπολογισμό 7 εκατ. ευρώ από την Ένωση Ελληνικών Τραπεζών. Ο διευθύνων σύμβουλος της HVA, Μιλτιάδης Γκουζούρης, δήλωσε στην «Κ» ότι η εταιρεία υπέγραψε τελικά σύμβαση με τα τρία αρμόδια υπουργεία.

Ο κ. Γκουζούρης τόνισε ότι δόθηκε προτεραιότητα στα τέσσερα αυτά έργα επειδή, σύμφωνα με τους κρατικούς φορείς, υπήρχαν έτοιμες μελέτες που χρειάζονταν απλώς επικαιροποίηση. Ωστόσο, κατά τον ίδιο, οι μελέτες δεν ήταν στο υποσχόμενο στάδιο ωρίμασης και απαιτούσαν εκ νέου υλοποίηση. Η HVA παρέδωσε μέχρι σήμερα το σχέδιο δράσης και τη μελέτη εφαρμογής για 200 φράγματα στο πλαίσιο της ορεινής υδρονομίας. Παρόλα αυτά, ο κ. Γκούμας σημείωσε ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν έχει λάβει ενημέρωση για την πρόοδο των τεσσάρων αυτών έργων, υπογραμμίζοντας την έλλειψη διαφάνειας και επικοινωνίας. Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ένα κλίμα αβεβαιότητας για την αποτελεσματική αντιπλημμυρική θωράκιση της Θεσσαλίας.