Τεχνητή νοημοσύνη: Πώς οι προσωπικοί «πράκτορες» ανατρέπουν το μοντέλο των μεγάλων πλατφορμών

Η έλευση των αυτόνομων ψηφιακών πρακτόρων (AI Agents) απειλεί να καταστήσει περιττούς τους παραδοσιακούς μεσάζοντες του διαδικτύου, προσφέροντας εξατομικευμένες λύσεις με μία μόνο εντολή. Η νέα αυτή πραγματικότητα φέρνει στο προσκήνιο κρίσιμα νομικά ερωτήματα για την πνευματική ιδιοκτησία και την ευθύνη των αλγορίθμων σε περιπτώσεις λανθασμένων συναλλαγών.

Η εξέλιξη του ψηφιακού οικοσυστήματος μετατοπίζεται από την εποχή της χειροκίνητης αναζήτησης στην εποχή της αυτοματοποιημένης διεκπεραίωσης. Ενώ την προηγούμενη δεκαετία οι καταναλωτές στράφηκαν από τους φυσικούς ταξιδιωτικούς πράκτορες στις μεγάλες πλατφόρμες σύγκρισης, σήμερα βρισκόμαστε στο κατώφλι μιας νέας επανάστασης όπου η τεχνητή νοημοσύνη αναλαμβάνει τον ρόλο του τελικού εκτελεστή εντολών, παρακάμπτοντας τους παραδοσιακούς ενδιάμεσους.

Η μετάβαση από τις πλατφόρμες στους «Πράκτορες» (Agents)

Οι τεχνολογικοί κολοσσοί επενδύουν πλέον σε «ενήλικα» μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης, τα οποία δεν περιορίζονται στην παροχή πληροφοριών, αλλά προχωρούν στην εκτέλεση σύνθετων ενεργειών. Ένας προσωπικός ψηφιακός πράκτορας (Agent) θα μπορεί, για παράδειγμα, να οργανώσει ένα ολόκληρο ταξίδι στο Λονδίνο για δύο άτομα, να βρει την οικονομικότερη επιλογή και να ολοκληρώσει την κράτηση χρησιμοποιώντας την αποθηκευμένη κάρτα του χρήστη μέσα σε δευτερόλεπτα. Αυτή η εξατομικευμένη εμπειρία βασίζεται σε πραγματικά δεδομένα και στην ικανότητα του AI να κατανοεί τις συγκεκριμένες ανάγκες του κατόχου του.

Ωστόσο, αυτή η ευκολία δημιουργεί υπαρξιακή απειλή για τις ιστοσελίδες σύγκρισης τιμών. Εάν ο «Πράκτορας» αποκτήσει τη δυνατότητα να αντλεί δεδομένα απευθείας από την πηγή (π.χ. από την αεροπορική εταιρεία), οι ενδιάμεσοι κινδυνεύουν να χάσουν τον έλεγχο της αγοράς και τα έσοδα από τις προμήθειες. Ήδη, παρόμοιες τεχνολογίες εφαρμόζονται σε τομείς όπως η υγεία, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τον προσωπικό βοηθό υγείας MyHealth Agent, ο οποίος διευκολύνει την πρόσβαση σε ιατρικά δεδομένα.

Η στρατηγική της «κλωνοποίησης» και η περίπτωση της United Airlines

Για να εκπαιδευτούν αυτά τα μοντέλα, οι νεοφυείς εταιρείες στη Silicon Valley καταφεύγουν σε αμφιλεγόμενες πρακτικές. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των New York Times, παρατηρήθηκε η δημιουργία «πανομοιότυπων ιστότοπων», όπως το “Fly Unified”, το οποίο μιμούνταν πλήρως τη δομή και το λογότυπο της United Airlines. Στόχος δεν ήταν η υποκλοπή στοιχείων, αλλά η δημιουργία ενός ασφαλούς πεδίου εκπαίδευσης για τα bots, ώστε να μάθουν να περιηγούνται σε πραγματικά περιβάλλοντα χωρίς να μπλοκάρονται από τα συστήματα ασφαλείας των εταιρειών.

Η πρακτική αυτή εγείρει σοβαρά ζητήματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Όπως επισημαίνει στην εφημερίδα «Καθημερινή» ο Γεώργιος Γιαννόπουλος, καθηγητής Νομικής Πληροφορικής στο ΕΚΠΑ, η αντιγραφή ενός site αποτελεί προσβολή του δημιουργού, καθώς το αρχικό έργο προστατεύεται νομικά. Παρόλο που υπάρχει ο αντίλογος ότι το AI «εμπνέεται» όπως ένας άνθρωπος, το νομικό πλαίσιο για τις βάσεις δεδομένων παραμένει αυστηρό υπέρ των εταιρειών που κατέβαλαν κόπο για τη δημιουργία τους.

Το ζήτημα της ευθύνης σε περιπτώσεις σφαλμάτων

Ένα από τα πιο κρίσιμα ερωτήματα που απασχολούν τους νομικούς κύκλους είναι η κατανομή της ευθύνης. Τι συμβαίνει αν ο ψηφιακός πράκτορας κάνει ένα σοβαρό λάθος, όπως η αγορά 10 συσκευών αντί για μία ή η κράτηση ξενοδοχείου σε λάθος ήπειρο; Σύμφωνα με τον κ. Γιαννόπουλο, η ευθύνη προς το παρόν βαραίνει τον κατασκευαστή του προγράμματος, όμως δεν υπάρχει ακόμα ενιαία απάντηση για όλες τις περιπτώσεις.

Σε ευαίσθητους τομείς, η νομοθεσία είναι πιο σαφής. Για παράδειγμα, σε ρομποτικές χειρουργικές επεμβάσεις, η ευθύνη παραμένει αποκλειστικά στον γιατρό που επιβλέπει τη διαδικασία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, μέσω της πρόσφατης υπερψήφισης του AI Act, προσπαθεί να θέσει ένα αυστηρό πλέγμα κανόνων, την ώρα που οι ΗΠΑ και η Κίνα κινούνται σε ένα πιο ελεύθερο και ανταγωνιστικό πλαίσιο.

Η επόμενη μέρα για την ψηφιακή αγορά

Η κυριαρχία των AI Agents αναμένεται να αναδιατάξει πλήρως τον χάρτη του ηλεκτρονικού εμπορίου. Οι εταιρείες που βασίζονται στην υποδομή των data centers, όπως η στρατηγική επένδυση της ΔΕΗ, θα αποτελέσουν τη ραχοκοκαλιά αυτής της νέας εποχής. Η πρόκληση για τις παραδοσιακές πλατφόρμες θα είναι η προσαρμογή τους σε ένα περιβάλλον όπου ο χρήστης δεν θα επισκέπτεται πλέον την ιστοσελίδα τους, αλλά θα αλληλεπιδρά μαζί τους μέσω ενός ενδιάμεσου ευφυούς αλγορίθμου.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις έμπειρων στελεχών της αγοράς, η ψηφιακή κυριαρχία θα κριθεί από την ικανότητα των μοντέλων να προσφέρουν αξιοπιστία και ασφάλεια. Εν αναμονή των πλήρων διευκρινίσεων για το AI Act, οι επιχειρήσεις οφείλουν να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους, προστατεύοντας τα δεδομένα τους από την ανεξέλεγκτη «εκπαίδευση» των bots, διασφαλίζοντας ταυτόχρονα τη θέση τους στη νέα αλγοριθμική οικονομία.