- Η «ακρίβεια» αναδεικνύεται ως η λέξη με την καθολικότερη κοινωνική αποδοχή το 2025.
- Νεολογισμοί όπως ο «ετσιγουσταρισμός» και το «κουκούλλωμα» αποτυπώνουν την πολιτική δυσφορία.
- Ο όρος «bro» εκφράζει την ανάγκη των νέων για ουσιαστική ανθρώπινη σύνδεση.
- Η «επανένωση» των Γλυπτών του Παρθενώνα παραμένει το κεντρικό πολιτιστικό αίτημα.
- Λέξεις όπως «καρτούλα» και «τέλεια» κυριαρχούν στην καθημερινή επικοινωνία.
Άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών επιλέγουν τους όρους που σφράγισαν το ελληνικό 2025, από την «ακρίβεια» και τον «ετσιγουσταρισμό» μέχρι το «bro». Η έρευνα της Καθημερινής αποτυπώνει το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα μέσα από τη δυναμική των νεολογισμών και των λέξεων του γλωσσικού συρμού.
| Λέξη / Όρος | Προτείνων | Κύριο Νόημα |
|---|---|---|
Λέξη / Όρος Ακρίβεια | Προτείνων Γ. Μπαμπινιώτης | Κύριο Νόημα Οικονομική πίεση και κοινωνική συναίνεση |
Λέξη / Όρος Ετσιγουσταρισμός | Προτείνων Π. Μπουκάλας | Κύριο Νόημα Αυταρχική επιβολή προσωπικής θέλησης |
Λέξη / Όρος Κουκούλλωμα | Προτείνων Σ. Ράμφος | Κύριο Νόημα Συγκάλυψη ευθυνών και θεσμικός φόβος |
Λέξη / Όρος Επανένωση | Προτείνων Ν. Σταμπολίδης | Κύριο Νόημα Αποκατάσταση της αλήθειας του Παρθενώνα |
Λέξη / Όρος Bro | Προτείνων Θ. Παπαδουλάκης | Κύριο Νόημα Ανάγκη για φιλία και κοινωνικό ανήκειν |
Λέξη / Όρος Ενέωση | Προτείνων Ε. Κύργια | Κύριο Νόημα Υπαρξιακή παύση στην πληροφοριακή καταιγίδα |
Η επιλογή της «λέξης της χρονιάς» αποτελεί πλέον έναν διεθνή θεσμό που υπερβαίνει τα στενά όρια της λεξικογραφίας, λειτουργώντας ως ένας κοινωνικός καθρέφτης. Ενώ τα μεγάλα αγγλόφωνα λεξικά όπως της Οξφόρδης και του Κέμπριτζ εστίασαν σε όρους όπως το rage-bait και το parasocial, η ελληνική πραγματικότητα του 2025 αναζήτησε τη δική της ταυτότητα ανάμεσα στην οικονομική πίεση και τις νέες κοινωνικές συμπεριφορές. Καθώς ανανεώνονται τα ελληνικά λεξικά, οι νέοι όροι αποτυπώνουν την ψυχική διάθεση μιας ολόκληρης κοινωνίας.
Επανένωση σημαίνει την αλήθεια του Παρθενώνα, την ύψιστη αλήθεια της αποκαταστατικής δικαιοσύνης.
Νικόλαος Σταμπολίδης, Γενικός Διευθυντής Μουσείου Ακρόπολης
Η ακρίβεια και η γλωσσική «εγκεφαλική σήψη»
Για τον Γεώργιο Μπαμπινιώτη, η λέξη που κυριάρχησε σε κάθε επίπεδο της δημόσιας και ιδιωτικής σφαίρας είναι η «ακρίβεια». Πρόκειται για έναν όρο που, παρά τις διαφορετικές ερμηνείες, γίνεται αποδεκτός από όλους τους πολιτικούς χώρους. Παράλληλα, ο καθηγητής επισημαίνει την κυριαρχία της κατάληξης «-χρονος» στα ΜΜΕ, ως αποτέλεσμα της έκτασης που έχει πάρει η βία στη χώρα μας, αλλά και την επικράτηση του «εννοείται», που σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον ρητό στον υπόρρητο λόγο.
Στον αντίποδα, ο Στάθης Καλύβας εστιάζει στη λέξη «φασαίος», η οποία το 2025 φαίνεται να αποβάλλει το αρνητικό της φορτίο. Πλέον, ο όρος περιγράφει την αναζήτηση μιας ποιότητας ζωής που δεν βασίζεται στην οικονομική επιτυχία, αλλά στην αισθητικοποίηση της καθημερινότητας, μια τάση που αποτυπώθηκε και στη διεθνή λογοτεχνική επιτυχία του μυθιστορήματος «Η Τελειότητα».
Νεολογισμοί της εξουσίας: Ετσιγουσταρισμός και κουκούλλωμα
Προτεινόμενο Καλαμαριά: Φωτιά σε διαμέρισμα στις εργατικές κατοικίες – Στις φλόγες οικία στην οδό Πολυβίου
Στο πεδίο της πολιτικής ανάλυσης, ο Παντελεήμων Μπουκάλας εισάγει τον όρο «ετσιγουσταρισμός», χαρακτηρίζοντάς τον ως το ανώτατο στάδιο του ετσιθελισμού. Ο όρος αυτός, που συνδέεται με τη δεσποτική επιθυμία και την αμάχητη ισχύ, βρίσκει την απόλυτη έκφρασή του στο πρόσωπο του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και σε εγχώριες πολιτικές πρακτικές που επικαλούνται την κοινοβουλευτική πλειοψηφία για να παρακάμψουν τους θεσμούς και τη Δικαιοσύνη.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις κοινωνικών ερευνητών και αναλυτών στρατηγικής, η ανάγκη για όρους όπως το «κουκούλλωμα» —τον οποίο προτείνει ο Στέλιος Ράμφος— υποδηλώνει μια βαθιά κρίση εμπιστοσύνης. Το «κουκούλλωμα» περιγράφει την αποφυγή της ευθύνης για γεγονότα όπως τα Τέμπη ή οι υποκλοπές, λειτουργώντας ως ένας μηχανισμός άμυνας μιας κοινωνίας που φοβάται να αντικρίσει την αλήθεια της.
Η ανάγκη για σύνδεση: Από το «Bro» στην επανένωση
Η Gen Z και οι νεότερες γενιές φαίνεται να βρίσκουν καταφύγιο στη λέξη «bro». Όπως σημειώνει ο Θοδωρής Παπαδουλάκης, ο όρος αυτός, αν και ξενόφερτος, εκφράζει την απεγνωσμένη ανάγκη για φιλία και συνύπαρξη σε μια έντονα ατομικιστική κοινωνία. Η τάση αυτή συνδέεται με την απογοήτευση της Gen Z, η οποία προτάσσει την ψυχική υγεία έναντι της επαγγελματικής ανέλιξης.
Σε ένα πιο συμβολικό και εθνικό επίπεδο, ο Νικόλαος Σταμπολίδης προτείνει τη λέξη «επανένωση». Αναφερόμενος στα Γλυπτά του Παρθενώνα, ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης τονίζει ότι η επανένωση δεν αφορά μόνο την αρχιτεκτονική ακεραιότητα, αλλά την ίδια την έννοια της δικαιοσύνης και της Δημοκρατίας, που παραμένει ακρωτηριασμένη όσο το μνημείο παραμένει τεμαχισμένο.
Η «δικτατορία» της ευγένειας: Τέλεια και καρτούλα
Η Σώτη Τριανταφύλλου παρατηρεί μια λεκτική διάβρωση μέσα από λέξεις που μοιάζουν ακίνδυνες, όπως το «τέλεια», η «καρτούλα» και το «καλή σας απόλαυση». Αυτοί οι όροι, που πολλαπλασιάστηκαν το 2025, λειτουργούν ως μια «σέκτα» που ροκανίζει το μυαλό, επιβάλλοντας μια επίπλαστη ευγένεια που συχνά στερείται ουσίας. Η χρήση της λέξης «καρτούλα» ακόμα και σε mini-markets ή χασάπικα, αποτυπώνει την πλήρη επικράτηση των ψηφιακών συναλλαγών στην καθημερινότητα.
Εν κατακλείδι, οι λέξεις του 2025 δεν είναι απλώς φθόγγοι, αλλά διαγνωστικά εργαλεία μιας εποχής που ταλαντεύεται ανάμεσα στον αιφνιδιασμό και την ανάγκη για κανονικότητα. Η «ενέωση» που προτείνει η Έρη Κύργια —μια υπαρξιακή παύση απέναντι στην πληροφοριακή καταιγίδα— ίσως είναι το πρώτο βήμα για την επανακατοίκηση της γλώσσας μας το ερχόμενο έτος.
