Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αλλάζει τους κανόνες για την παχυσαρκία

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέδωσε τις πρώτες επίσημες κατευθυντήριες οδηγίες για τα φάρμακα τύπου GLP-1, αναγνωρίζοντας την παχυσαρκία ως χρόνια, υποτροπιάζουσα νόσο που απαιτεί συνεχή θεραπεία. Οι νέες οδηγίες δίνουν το «πράσινο φως» για μακροχρόνια χρήση των ενέσεων απώλειας βάρους, τονίζοντας παράλληλα την απαραίτητη ιατρική παρακολούθηση και τον συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή, άσκηση και ψυχολογική υποστήριξη.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται σε μια περίοδο που τα φάρμακα τύπου GLP-1 έχουν ήδη βρει ευρεία χρήση σε Ελλάδα και Ευρώπη, με την ελληνική Πολιτεία να εξετάζει μάλιστα τη δωρεάν διάθεσή τους σε πολίτες με νοσογόνο παχυσαρκία. Το πλαίσιο που θεσπίζει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) στοχεύει να ρυθμίσει τη χρήση και τη διάθεση αυτών των φαρμάκων στην αγορά, αντιμετωπίζοντας τις προκλήσεις που προκύπτουν από το υψηλό τους κόστος και την ανάγκη για ολοκληρωμένη θεραπευτική προσέγγιση.

Οι νέες κατευθυντήριες οδηγίες του ΠΟΥ

Με βάση τις πρόσφατες οδηγίες του ΠΟΥ, η παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως χρόνια, υποτροπιάζουσα νόσος, κάτι που υποδηλώνει την ανάγκη για συνεχή θεραπεία αντί για προσωρινές παρεμβάσεις. Το «πράσινο φως» δίνεται για τη μακροχρόνια χρήση των φαρμάκων GLP-1, σηματοδοτώντας μια σημαντική αλλαγή στην προσέγγιση. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζεται ότι η χορήγησή τους πρέπει να γίνεται αποκλειστικά υπό ιατρική παρακολούθηση και πάντα σε συνδυασμό με ισορροπημένη διατροφή, σωματική άσκηση και ψυχολογική υποστήριξη, δημιουργώντας ένα ολιστικό πλαίσιο αντιμετώπισης.

Το παγκόσμιο βάρος της παχυσαρκίας και το οικονομικό της κόστος

Τα δεδομένα για την παχυσαρκία είναι ανησυχητικά, καθώς πάνω από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο ζουν με αυτήν την πάθηση. Μόνο το 2024, καταγράφηκαν 3,7 εκατομμύρια θάνατοι που σχετίζονται με την παχυσαρκία, αντιπροσωπεύοντας το 12% όλων των θανάτων από μη μεταδοτικά νοσήματα. Το οικονομικό βάρος είναι εξίσου τεράστιο, με το κόστος της παχυσαρκίας να προβλέπεται να φτάσει τα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030. Σε χώρες με επιπολασμό 30%, η νόσος θα μπορούσε να απορροφά έως και το 18% των εθνικών δαπανών υγείας.

Για την ανάπτυξη των οδηγιών, ο ΠΟΥ σύστησε μια ομάδα ειδικών από διάφορους τομείς, συμπεριλαμβανομένων ατόμων με βιωματική εμπειρία παχυσαρκίας, οι οποίοι προσέφεραν κρίσιμες γνώσεις για την ανάγκη σαφήνειας και ισότιμης πρόσβασης. «Η δημοσιονομική βιωσιμότητα και η δίκαιη ιεράρχηση των αναγκών είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς ακόμη και με αισιόδοξα σενάρια η παγκόσμια παραγωγή θα μπορούσε να καλύψει λιγότερο από το 10% των ανθρώπων που ζουν σήμερα με παχυσαρκία», σχολιάζει στην «Κ» ο Ζοάο Μπρέντα, επικεφαλής του Γραφείου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Αθήνα. Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι οι υψηλές τιμές, η περιορισμένη παραγωγική ικανότητα και τα προβλήματα στον εφοδιασμό αποτελούν σοβαρά εμπόδια για την ισότιμη πρόσβαση, δημιουργώντας τον κίνδυνο να ωφεληθεί μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτούς που το έχουν ανάγκη.

Προκλήσεις πρόσβασης και στρατηγικές προσιτότητας

Με το κόστος των θεραπειών να παραμένει υψηλό παγκοσμίως, ο ΠΟΥ προειδοποιεί ότι χωρίς παρεμβάσεις τα φάρμακα κινδυνεύουν να καταλήξουν προνόμιο των λίγων. Καλούνται τα κράτη-μέλη, οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων να λάβουν μέτρα. Για τη σωστή εφαρμογή των νέων θεραπειών, απαιτούνται τρεις βασικές προϋποθέσεις: τα φάρμακα να είναι οικονομικώς προσιτά και διαθέσιμα σε όλους, τα συστήματα υγείας να είναι επαρκώς καταρτισμένα και η πρόσβαση στη θεραπεία να είναι δίκαιη και χωρίς διακρίσεις. Ο κ. Μπρέντα επισημαίνει την ανάγκη για στοχευμένη προτεραιοποίηση των ατόμων υψηλού κινδύνου στις χώρες που προετοιμάζονται για ευρύτερη κάλυψη.

Προκειμένου να καταστούν τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας πιο προσιτά, ο ΠΟΥ προτείνει μια σειρά από στρατηγικές. Αυτές περιλαμβάνουν την ενίσχυση της παραγωγής γενοσήμων, τις ομαδικές προμήθειες από τα κράτη, την κλιμακωτή τιμολόγηση ανάλογα με το εισόδημα της κάθε χώρας, τις εθελοντικές άδειες παραγωγής και την τοπική παραγωγή. Παράλληλα, οι νέες γενιές φαρμάκων, όπως τα σκευάσματα από το στόμα GLP-1, αναμένεται να διευκολύνουν ακόμη περισσότερο την παραγωγή, τη διανομή και την πρόσβαση, μειώνοντας τα εμπόδια στην εφοδιαστική αλυσίδα και την αποθήκευση.

Ολοκληρωμένη προσέγγιση: Φάρμακα και αλλαγή τρόπου ζωής

Βαδίζοντας σε μια μαζική εφαρμογή των νέων θεραπειών στο εγγύς μέλλον, σημαντικός στόχος των νέων κατευθυντήριων του ΠΟΥ είναι να καταστεί απολύτως σαφές το πλαίσιο σωστής χρήσης. Οι θεραπείες GLP-1 ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στον τρόπο που η κοινωνία αντιλαμβάνεται την παχυσαρκία, ωστόσο, δεν αρκούν από μόνες τους προκειμένου να λύσουν το πρόβλημα.

Με αυτό συμφωνεί και η Ανδριάνα Καλιώρα, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας και Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, η οποία τονίζει στην «Κ» πως η φαρμακευτική αγωγή για την παχυσαρκία πρέπει πάντα να εντάσσεται σε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο τροποποίησης του τρόπου ζωής. Η ειδικός επισημαίνει ότι η θεραπεία πρέπει να συνδυάζεται με εντατική συμπεριφορική παρέμβαση, η οποία περιλαμβάνει τακτική παρακολούθηση, εξατομικευμένη συμβουλευτική, θέσπιση ρεαλιστικών στόχων και συνεχόμενη υποστήριξη στην αλλαγή συνηθειών. Επίσης, απαιτείται μια ισορροπημένη και υποθερμιδική διατροφή, προσαρμοσμένη στις ανάγκες του ατόμου, ώστε η φαρμακοθεραπεία να λειτουργεί ενισχυτικά στη διαχείριση της όρεξης και όχι ως υποκατάστατο της υγιεινής διατροφικής συμπεριφοράς. Το ίδιο κρίσιμη είναι και η τακτική σωματική άσκηση, η οποία συμβάλλει όχι μόνο στη διατήρηση της ενεργειακής ισορροπίας αλλά και στην πρόληψη της απώλειας μυϊκής μάζας.

Όπως καταλήγει η κ. Καλιώρα, η παχυσαρκία δεν είναι κάτι προσωρινό, αλλά μια χρόνια κατάσταση που χρειάζεται συνεχή φροντίδα, με το φάρμακο να αποτελεί μόνο ένα μέρος μιας συνολικής προσπάθειας για μόνιμη βελτίωση της υγείας.