Μεταναστευτικό: Εκρηκτική αύξηση 400% στις ροές από Λιβύη προς Κρήτη και Γαύδο

Μια πρωτοφανής έκρηξη μεταναστευτικών ροών καταγράφεται στο νότιο άκρο της Ελλάδας, με τις αφίξεις από τη Λιβύη να αγγίζουν τις 20.000 εντός του 2025. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Λιμενικού Σώματος, μόνο τον Δεκέμβριο έφτασαν στην Κρήτη και τη Γαύδο περίπου 3.000 άτομα, αριθμός δεκαπλάσιος σε σχέση με τον αντίστοιχο περσινό μήνα, προκαλώντας ασφυκτική πίεση στις δομές φιλοξενίας.

Η ενεργοποίηση του λεγόμενου «νότιου διαδρόμου» που συνδέει τις ακτές της Βόρειας Αφρικής με τη Νότια Κρήτη αποτελεί τη σημαντικότερη μεταβολή στον χάρτη των μεταναστευτικών διαδρομών της Μεσογείου για το 2025. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια της αυστηροποίησης των ελέγχων στο Ανατολικό Αιγαίο, η οποία ώθησε τα δουλεμπορικά κυκλώματα να αναζητήσουν εναλλακτικές, αν και σαφώς πιο επικίνδυνες, οδούς μέσω της ανοικτής θάλασσας. Όπως αναφέρει το ρεπορτάζ των Γιάννη Σουλιώτη και Τάνιας Γεωργιοπούλου στην Κ, η αύξηση των ροών προς τη Γαύδο και την Κρήτη ξεπερνά το 400% σε ετήσια βάση, ανατρέποντας τις εκτιμήσεις για ύφεση του φαινομένου.

Η γεωπολιτική διάσταση και η μεταφορά της δράσης των διακινητών

Σύμφωνα με πηγές από το αρχηγείο του Λιμενικού, ισχυροί Τούρκοι διακινητές έχουν μεταφέρει το κέντρο των επιχειρήσεών τους από το Αιγαίο στις ακτές της Λιβύης, εκμεταλλευόμενοι το πολιτικό κενό και την έλλειψη επιχειρησιακής ικανότητας της λιβυκής ακτοφυλακής. Επισημαίνεται ότι το μοναδικό πλοίο ανοικτής θαλάσσης της Λιβύης βρίσκεται εκτός λειτουργίας λόγω βλάβης, γεγονός που αφήνει το πεδίο ελεύθερο για τον απόπλου υπερφορτωμένων σκαφών. Παράλληλα, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι φουσκωτές λέμβοι που χρησιμοποιούνται κατασκευάζονται στην Τουρκία και μεταφέρονται στη Λιβύη ειδικά για αυτόν τον σκοπό.

Στο πλαίσιο αυτό, οι διμερείς επαφές και οι εκπαιδεύσεις στελεχών της λιβυκής ακτοφυλακής από την ελληνική πλευρά δεν έχουν αποδώσει ακόμη τα αναμενόμενα καρπούς. Στελέχη της δημόσιας διοίκησης τονίζουν ότι απαιτείται άσκηση μεγαλύτερης πίεσης στη Λιβύη, στα πρότυπα των συμφωνιών που έχουν συνάψει η Ιταλία και η Μάλτα, προκειμένου να περιοριστεί η δράση των κυκλωμάτων προτού τα σκάφη εισέλθουν στα διεθνή ύδατα.

Πίεση στις υποδομές και το κόστος για την τοπική αυτοδιοίκηση

Η κατάσταση στις δομές φιλοξενίας της Κρήτης περιγράφεται ως οριακή. Στην Αγυιά Χανίων και στο Ηράκλειο, εκατοντάδες άνθρωποι φιλοξενούνται σε πρόχειρες εγκαταστάσεις που δεν επαρκούν για παρατεταμένη διαμονή. Η πρόσφατη περισυλλογή 109 μεταναστών νότια της Γαύδου είναι μόνο ένα από τα δεκάδες περιστατικά που καταγράφηκαν το τελευταίο τριήμερο, με τις επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης να είναι συνεχείς υπό τον συντονισμό του Λιμενικού Σώματος.

Το οικονομικό βάρος πέφτει σε μεγάλο βαθμό στους δήμους. Η αντιδήμαρχος Χανίων, Ελένη Ζερβουδάκη, αποκάλυψε ότι η δαπάνη για σίτιση και περίθαλψη έχει ήδη ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο ευρώ, ενώ η κρατική χρηματοδότηση καλύπτει λιγότερο από το ήμισυ αυτών των εξόδων. Το κόστος διατροφής ανά άτομο ανέρχεται σε 8,30 ευρώ ημερησίως, ποσό που πολλαπλασιάζεται επικίνδυνα όταν οι φιλοξενούμενοι ξεπερνούν τους 800 σε εβδομαδιαία βάση.

Η αποτυχία των αποτρεπτικών μέτρων και η επόμενη μέρα

Παρά την ψήφιση αυστηρότερης νομοθεσίας τον Σεπτέμβριο και την προσωρινή αναστολή κατάθεσης αιτημάτων ασύλου το καλοκαίρι, οι ροές δεν μειώθηκαν. Αντιθέτως, η αναστολή προκάλεσε διοικητικές δυσλειτουργίες, με τις εκκρεμείς αιτήσεις να αυξάνονται από 26.275 πέρυσι σε 32.462 φέτος. Οι αρχές προχωρούν πλέον σε σταθερή μεταφορά των αφιχθέντων στην ενδοχώρα, με τους Αιγύπτιους να οδηγούνται στην κλειστή δομή «Κλειδί» στις Σέρρες, η οποία όμως πλησιάζει επίσης τα όρια χωρητικότητάς της.

Κοινή συνισταμένη των αναλύσεων αποτελεί η άποψη ότι η μεταναστευτική πίεση στη Νότια Ελλάδα θα παραμείνει υψηλή όσο οι καιρικές συνθήκες το επιτρέπουν και όσο η Λιβύη παραμένει ασταθής εταίρος. Η εμφάνιση κρούσματος ελονοσίας σε Σουδανό μετανάστη στα Χανιά προσθέτει και την παράμετρο της υγειονομικής επιτήρησης, αν και οι γιατροί εμφανίζονται καθησυχαστικοί λόγω της εποχής. Η ανάγκη για μια νέα, μόνιμη δομή φιλοξενίας στην Κρήτη ή την περαιτέρω ενίσχυση των υπαρχουσών φαίνεται πλέον επιτακτική.