- Αττική, Πάτμος και Λέρος κηρύχθηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λόγω σοβαρής λειψυδρίας.
- Η απόφαση οφείλεται στη δραματική μείωση αποθεμάτων νερού και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
- Δεν προβλέπονται άμεσοι περιορισμοί για τους πολίτες, αλλά έμφαση στην υπεύθυνη χρήση του νερού.
- Η Πολιτεία δίνει προτεραιότητα σε κρίσιμα έργα υποδομής για τη θωράκιση της υδροδότησης μακροπρόθεσμα.
- Η Ελλάδα αντιμετωπίζει υψηλό υδατικό στρες, με την κατάσταση να είναι δομική πρόκληση για τη Νότια Ευρώπη.
Σε επίσημη κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύχθηκαν η Αττική, η Λέρος και η Πάτμος, λόγω της συνεχιζόμενης λειψυδρίας, μετά την υπογραφή των σχετικών αποφάσεων από τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Σταύρο Παπασταύρου. Η απόφαση αυτή έρχεται ως απάντηση στη δραματική μείωση των αποθεμάτων νερού στους ταμιευτήρες και την αυξημένη ανησυχία για την επάρκεια υδάτινων πόρων.
Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας παρατεταμένης περιόδου ξηρασίας και αποτελεί μια αναγνώριση των πολυεπίπεδων επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης στο ζήτημα της λειψυδρίας, η οποία παρακολουθείται στενά τα τελευταία χρόνια. Το παρασκήνιο της υπόθεσης περιλαμβάνει ενδελεχείς επιστημονικές μελέτες και διαρκή παρακολούθηση των υδρολογικών δεδομένων, που οδήγησαν στην οριστικοποίηση της ανάγκης για άμεσα μέτρα.
Οι αιτίες της δραματικής μείωσης των υδάτινων πόρων
Η κύρια αιτία πίσω από την κήρυξη της κατάστασης έκτακτης ανάγκης είναι η δραματική μείωση των αποθεμάτων στους ταμιευτήρες που υδροδοτούν την Αττική, όπως έχει κάνει γνωστό η ΕΥΔΑΠ ΑΕ. Ειδικότερα, η στάθμη του νερού στον ταμιευτήρα του Ευήνου βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ακόμα χαμηλότερα από αυτά που καταγράφηκαν το 2008. Η ξηρασία στην κρίσιμη λεκάνη του Ευήνου έχει αξιοσημείωτα μεγάλη διάρκεια, δικαιολογώντας πλήρως την αυξημένη ανησυχία.
Η κλιματική αλλαγή έχει εντείνει τους ρυθμούς μείωσης των αποθεμάτων νερού. Από το 2022, παρατηρείται μείωση της τάξης των 250 εκατ. κυβικών μέτρων ανά έτος, ενώ μέχρι το 2021 τα αποθέματα ήταν σταθερά στο 1,1 δις κυβικά μέτρα. Επιπλέον, σημειώνεται μείωση των βροχοπτώσεων κατά περίπου 25%, αύξηση της ετήσιας εξάτμισης κατά περίπου 15% και αύξηση της κατανάλωσης κατά περίπου 6%.
Υδατικό στρες και οι επιπτώσεις στην Ελλάδα
Όλα αυτά τα στοιχεία συντείνουν στο ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει, μετά την Κύπρο, το υψηλότερο υδατικό στρες στη νότια Ευρώπη. Ως υδατικό στρες ορίζεται το ποσοστό του διαθέσιμου νερού που απαιτείται για να καλυφθεί η ζήτηση, το οποίο στη χώρα μας φτάνει το 70%. Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, που αντιπροσωπεύουν πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας σε κατανάλωση πόσιμου νερού, βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της πρόκλησης. Οι επιστημονικές μελέτες επιβεβαιώνουν ότι διανύουμε μια περίοδο έμμονης ξηρασίας, συγκρίσιμης μόνο με την περίοδο 1988-1994, αν και όχι εξίσου ακραίας.
Η κήρυξη της Αττικής σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης λειψυδρίας βασίζεται σε υδρολογικά δεδομένα και επιστημονικά κριτήρια. Στην πράξη, αυτή η αναγνώριση δίνει προτεραιότητα στην υλοποίηση κρίσιμων έργων υποδομής, όπως νέοι ταμιευτήρες και δίκτυα, καθώς και στην ενίσχυση των αποθεμάτων. Στόχος είναι η θωράκιση της επάρκειας νερού μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, διασφαλίζοντας την απρόσκοπτη ύδρευση και άρδευση. Η κατάσταση έκτακτης ανάγκης αποτελεί την ύστατη ευκαιρία της Πολιτείας να ολοκληρώσει με ταχύτητα τα απαραίτητα έργα.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους αρμόδιους φορείς είναι η ορατή απειλή λειψυδρίας σε χρονικό ορίζοντα ενός έτους, αλλά και για τα επόμενα 2-5 χρόνια, γεγονός που δικαιολογεί την αυξημένη επαγρύπνηση και την επίσπευση των δράσεων θωράκισης του υδροσυστήματος. Η ανάγκη για άμεσες και αποφασιστικές κινήσεις είναι επιτακτική, προκειμένου να αποφευχθούν δυσμενέστερες συνέπειες στο μέλλον.
Τα επόμενα βήματα και ο ρόλος των πολιτών
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι η κήρυξη κατάστασης έκτακτης ανάγκης δεν συνοδεύεται από μέτρα περιορισμού που αφορούν άμεσα τους πολίτες. Ο «κόκκινος συναγερμός» σηματοδοτεί τις ενέργειες της Πολιτείας για να δοθεί ακόμα υψηλότερη προτεραιότητα στην άμεση έναρξη των απαραίτητων έργων. Παρόλα αυτά, η εξέλιξη αυτή καθιστά ακόμα πιο ξεκάθαρη την ευθύνη όλων μας σχετικά με την προστασία του πολύτιμου αυτού πόρου. Η συνειδητή και υπεύθυνη αξιοποίηση των υδάτινων πόρων είναι κρίσιμη, ειδικά όταν τα αποθέματα είναι περιορισμένα. Η ΕΥΔΑΠ έχει ήδη αναρτήσει στην ιστοσελίδα της αναλυτικές πληροφορίες για την εξοικονόμηση νερού στο σπίτι.
Η ενεργοποίηση του άρθρου 55 του νόμου 5215/25 σημαίνει ότι η διαδικασία των ωριμάνσεων για τα μεγάλα έργα γίνεται μέσω της Μονάδας Συμβάσεων Στρατηγικής Σημασίας του Υπερταμείου. Αυτό μεταφράζεται σε προτεραιότητα και επιτάχυνση των διαδικασιών, τηρώντας παράλληλα όλες τις απαιτούμενες διαφάνειες και νομιμότητες. Η γνωμοδότηση της Ρυθμιστικής Αρχής Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), κατόπιν αιτήματος της ΕΥΔΑΠ, ήταν καθοριστική για την αναγνώριση της επείγουσας ανάγκης.
Η επόμενη μέρα και οι διεθνείς προκλήσεις
Το φαινόμενο της λειψυδρίας δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό, αλλά έχει ευρύτερο γεωγραφικό χαρακτήρα. Σύμφωνα με στοιχεία της European Environment Agency (EEA), περίπου το 30% του πληθυσμού της νότιας Ευρώπης ζει σε περιοχές με μόνιμη υδατική πίεση, ενώ έως και το 70% αντιμετωπίζει εποχική λειψυδρία κατά τους θερινούς μήνες. Η λειψυδρία στη Μεσόγειο αποτελεί μια δομική πρόκληση που απειλεί την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον, με την Ισπανία να αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα παρατεταμένων περιόδων ξηρασίας.
Για την αντιμετώπιση αυτής της πρόκλησης, έχει γίνει εκτεταμένη μελέτη βέλτιστων διεθνών πρακτικών και έχουν αναλυθεί διαφορετικά μοντέλα που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες. Ο σχεδιασμός προβλέπει τη μεσομακροπρόθεσμη υδροδότηση της Αττικής για τα επόμενα 25 χρόνια, με στόχο την πλήρη θωράκιση του υδροσυστήματος έναντι των μελλοντικών κινδύνων. Η ενημέρωση και η διαβούλευση όλων των εμπλεκόμενων μερών κρίνονται απαραίτητες για την επιτυχή υλοποίηση του στρατηγικού σχεδίου.
Πώς να εξοικονομήσετε νερό στο σπίτι
- Ελέγχετε τακτικά για διαρροές στις βρύσες και τις τουαλέτες και επισκευάζετέ τις άμεσα.
- Χρησιμοποιείτε το πλυντήριο ρούχων και πιάτων μόνο όταν είναι γεμάτο, επιλέγοντας προγράμματα εξοικονόμησης.
- Μην αφήνετε τη βρύση να τρέχει άσκοπα κατά το πλύσιμο των δοντιών ή το ξύρισμα.
- Προτιμήστε το ντους από το μπάνιο, διατηρώντας το σύντομο και κλείνοντας τη βρύση κατά το σαπούνισμα.
- Συλλέγετε το νερό της βροχής ή το νερό που χρησιμοποιείτε για το πλύσιμο φρούτων και λαχανικών για να ποτίσετε τα φυτά σας.
