Λαθρεμπόριο εμβολίων ευλογιάς: Απειλή για τη φέτα και την κτηνοτροφία

Οι ελληνικές αρχές βρίσκονται σε συναγερμό λόγω της αυξημένης διακίνησης παράνομων εμβολίων για την ευλογιά των αιγοπροβάτων από την Τουρκία, με πρόσφατες κατασχέσεις χιλιάδων δόσεων στα τελωνεία του Έβρου. Το φαινόμενο αυτό τροφοδοτεί μια μαύρη αγορά που εκμεταλλεύεται την απόγνωση των κτηνοτρόφων, εγκυμονώντας σοβαρούς κινδύνους τόσο για τη δημόσια υγεία των ζώων όσο και για τις εξαγωγές της φέτας ΠΟΠ.

Η πρόσφατη εξέλιξη με τις κατασχέσεις παράνομων κτηνιατρικών σκευασμάτων στα σύνορα αποτελεί συνέχεια ενός ευρύτερου προβλήματος που ταλανίζει τον ελληνικό κτηνοτροφικό κλάδο, ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με την επέλαση της ευλογιάς των αιγοπροβάτων. Η απόγνωση των παραγωγών, σε συνδυασμό με την έλλειψη εγκεκριμένων εμβολίων, έχει δημιουργήσει πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη μιας παράνομης αγοράς, με απρόβλεπτες συνέπειες για το ζωικό κεφάλαιο και την εθνική οικονομία.

Το κύκλωμα λαθρεμπορίας εμβολίων

Στις 16 Οκτωβρίου, στο τελωνείο των Κήπων στον Έβρο, τελωνειακοί εντόπισαν σε αυτοκίνητο 24 μη εγκεκριμένα κτηνιατρικά σκευάσματα Poxdoll, τουρκικό εμβόλιο για την ευλογιά των αιγοπροβάτων. Οι 1.200 δόσεις που επιχειρούσε να εισαγάγει λαθραία ένας 60χρονος, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι απλώς μετέφερε την παραγγελία για λογαριασμό συντοπίτη του, οδήγησαν στην επιβολή ποινής φυλάκισης εννέα μηνών με αναστολή και χρηματικού προστίμου 800 ευρώ από το Μονομελές Πλημμελειοδικείο Αλεξανδρούπολης. Λίγο αργότερα, στις 29 Νοεμβρίου, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ανακοίνωσε τον εντοπισμό άλλων 8.000 δόσεων τουρκικού εμβολίου στο ίδιο τελωνείο, υπογραμμίζοντας την έκταση του προβλήματος.

Οι πληροφορίες για τη μαύρη αγορά εμβολίων έχουν φτάσει μέχρι τη Θεσσαλία, όπου κτηνοτρόφοι ανταλλάσσουν ενημερωτικά φυλλάδια της τουρκικής εταιρείας Dollvet. Τρεις κτηνοτρόφοι σε Θράκη και Θεσσαλία επιβεβαίωσαν στην «Κ» ότι γνωρίζουν συναδέλφους τους που εμβολίασαν τα κοπάδια τους με απαγορευμένα σκευάσματα. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, φέρεται να κυκλοφορούν στα καφενεία των χωριών πληροφορίες για δύο «μεσίτες» εμβολίων, έναν κτηνίατρο και έναν έμπορο ζώων, οι οποίοι φέρνουν τις δόσεις από το εξωτερικό προς 0,50 ευρώ και τις μεταπωλούν στους κτηνοτρόφους προς 6-7 ευρώ την κάθε δόση.

Οι κίνδυνοι για τα κοπάδια και η «μαύρη αγορά»

Πηγές από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης επισημαίνουν ότι τα εμβόλια, κατά κανόνα, χρειάζονται επαναληπτική δόση. Εξάρσεις κρουσμάτων που παρατηρήθηκαν πρόσφατα σε κάποιες περιοχές της χώρας έχουν κινήσει υποψίες για κοπάδια που εμβολιάστηκαν μόνο με την πρώτη δόση, με αποτέλεσμα να νοσήσουν μαζικά. Επιπλέον, κτηνίατροι στη Θεσσαλία αναφέρουν ότι εμβολιασμένα κοπάδια φέρεται να θανατώθηκαν γιατί ανιχνεύθηκαν σε αυτά κρούσματα ευλογιάς. Η αναπληρώτρια προϊσταμένη της γενικής διεύθυνσης Κτηνιατρικής, Κατερίνα Μαρίνου, τονίζει ότι δεν υπάρχει διαθέσιμη ορολογική μέθοδος για τον διαχωρισμό των εμβολιασμών από τα φυσικά αντισώματα, καθιστώντας δύσκολο τον εντοπισμό του ιού σε εμβολιασμένο πληθυσμό.

Ο καθηγητής Χαράλαμπος Μπιλλίνης, επικεφαλής της εθνικής επιστημονικής επιτροπής για τη διαχείριση και τον έλεγχο της ευλογιάς, εκτίμησε προ δεκαημέρου ότι έχουν πραγματοποιηθεί έως και ένα εκατομμύριο παράνομοι εμβολιασμοί στη χώρα. Αυτή η ανεπίσημη εκτίμηση, βασισμένη σε πληροφορίες και αναγωγή επί του πληθυσμού των αιγοπροβάτων, έχει προκαλέσει την οργή των κτηνοτρόφων, οι οποίοι κάνουν λόγο για αυθαίρετο υπολογισμό που μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τις εξαγωγές της φέτας. Ο κ. Μπιλλίνης επανέλαβε ότι δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο για την ευλογιά, καθώς τα διαθέσιμα είναι παλαιότερα και «ζωντανά εμβόλια μειωμένης λοιμογόνου δύναμης», τα οποία μπορούν να μολύνουν άλλα ζώα.

Το δίλημμα της κυβέρνησης και η απειλή για τη φέτα

Οι κτηνοτρόφοι βρίσκονται σε απόγνωση, ζητώντας το «ιορδανικό» εμβόλιο Jovivac ή το «τουρκικό» Poxdoll, παρότι γνωρίζουν ότι με το δεύτερο τα ζώα σοκάρονται. Η κ. Μαρίνου εξηγεί ότι το τουρκικό εμβόλιο Poxdoll χρησιμοποιείται και κατά του ιού της οζώδους δερματίτιδας των βοοειδών, γεγονός που θα καθιστούσε δύσκολη την έγκρισή του στην Ελλάδα. Το ιορδανικό Jovivac βασίζεται σε διαφορετικό στέλεχος του ιού, ενώ παρόμοια παρατήρηση ισχύει και για το ρουμανικό Mevac. Στην τράπεζα αποθεμάτων της Κομισιόν υπάρχουν 300.000 δόσεις Jovivac και δυνατότητα άμεσης παράδοσης επιπλέον 1,7 εκατ. δόσεων, ενώ τον Οκτώβριο ήταν σε εξέλιξη διαγωνισμός για 4 εκατ. δόσεις εμβολίων βασισμένων στο τουρκικό στέλεχος.

Ωστόσο, η κυβέρνηση παραμένει επιφυλακτική. Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Κώστας Τσιάρας, δήλωσε στις αρχές Νοεμβρίου ότι τα εμβόλια από τρίτες χώρες δεν έχουν εξαλείψει τη νόσο, καθιστώντας τις χώρες αυτές ενδημικές και χωρίς προϊόντα ΠΟΠ. Η βασική ανησυχία είναι ότι σε περίπτωση μαζικού εμβολιασμού, η Ελλάδα κινδυνεύει να χαρακτηριστεί ενδημική χώρα της ευλογιάς, γεγονός που θα οδηγήσει σε περιορισμούς στη διακίνηση γάλακτος και κυρίως φέτας. Οι φόβοι για τη φέτα ΠΟΠ είναι έντονοι, καθώς θα υποβαθμιστούν οι εξαγωγές της, με ανυπολόγιστες συνέπειες για την οικονομία.

Η επόμενη μέρα για τους κτηνοτρόφους

Ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας, Δημήτρης Κουρέτας, περιέγραψε επαφές στις Βρυξέλλες, όπου υπήρξε εισήγηση για την εκτέλεση εμβολιαστικού προγράμματος με εμβόλια υψηλής αποτελεσματικότητας από την Κομισιόν. Ο ίδιος υποστήριξε ότι με αυτά τα σκευάσματα, ένα θετικό ζώο θα αποχωρεί χωρίς να σφάζεται όλο το κοπάδι. Από την άλλη πλευρά, κλιμάκιο κτηνιάτρων της Κομισιόν (EUVET) είχε συστήσει ήδη από τον Μάιο την εφαρμογή εκστρατείας εμβολιασμού, ειδικά στις υπό περιορισμό ζώνες, με την προϋπόθεση της υποστήριξης από τις ενώσεις κτηνοτρόφων και τη βιομηχανία τυροκόμων. Εν μέσω αυτής της κατάστασης, η κυβέρνηση έχει ενεργοποιήσει πακέτο έκτακτης οικονομικής στήριξης 56 εκατ. ευρώ για τους πληγέντες κτηνοτρόφους.

Ο κ. Μπιλλίνης εκτιμά ότι οι χαμηλές θερμοκρασίες του χειμώνα αποτελούν σύμμαχο στον περιορισμό της νόσου. Εφόσον οι κτηνοτρόφοι τηρήσουν τα μέτρα βιοασφάλειας, τότε την άνοιξη το κύμα της ευλογιάς αναμένεται να έχει ανασχεθεί. Ωστόσο, η απόγνωση του κτηνοτροφικού κόσμου παραμένει μεγάλη, με τη Βουλγαρία να έχει επίσης αποφασίσει να μην προχωρήσει σε εμβολιασμό των κοπαδιών της, γεγονός που δείχνει την πολυπλοκότητα του προβλήματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο.