Κυκλάδες: Οι δήμαρχοι ζητούν απαγόρευση των στρατηγικών επενδύσεων στον τουρισμό

Οι δήμαρχοι των Κυκλάδων υψώνουν ένα «τείχος προστασίας» απέναντι στις μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις, ζητώντας την άμεση απαγόρευση των στρατηγικών επενδύσεων που αλλοιώνουν το τοπίο. Η απόφαση της Περιφερειακής Ένωσης Δήμων (ΠΕΔ) Νοτίου Αιγαίου υπογραμμίζει ότι τα προνομιακά καθεστώτα μετατρέπουν τα νησιά σε πεδία ανεξέλεγκτου real estate, παρακάμπτοντας τη βούληση των τοπικών κοινωνιών και τη φέρουσα ικανότητα των υποδομών.

Αυτή η θεσμική παρέμβαση αποτελεί την κορύφωση μιας πολυετούς συζήτησης για τη σκοπιμότητα της πριμοδότησης τουριστικών έργων σε περιοχές που θεωρούνται ήδη τουριστικά κορεσμένες. Το πλαίσιο των στρατηγικών επενδύσεων, το οποίο γεννήθηκε κατά την έναρξη της οικονομικής κρίσης το 2010 ως εργαλείο προσέλκυσης κεφαλαίων, φαίνεται πλέον να συγκρούεται με τις ανάγκες βιώσιμης διαχείρισης του νησιωτικού χώρου, καθώς η περιβαλλοντική επιβάρυνση υπερβαίνει τα οικονομικά οφέλη.

Η σύγκρουση για τη φέρουσα ικανότητα των νησιών

Η εισήγηση του δημάρχου Θήρας, Νίκου Ζώρζου, η οποία έγινε ομόφωνα δεκτή, περιγράφει μια ζοφερή πραγματικότητα όπου οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις λειτουργούν ως «όχημα αλλοίωσης» του φυσικού και κοινωνικού ιστού. Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της τοπικής αυτοδιοίκησης, η χρήση εργαλείων όπως τα ΕΣΧΑΣΕ (Ειδικά Σχέδια Χωρικής Ανάπτυξης Στρατηγικών Επενδύσεων) επιτρέπει τη συνένωση εκτάσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές, δημιουργώντας ουσιαστικά νέους οικισμούς που δεν συνάδουν με την κλίμακα του κυκλαδίτικου τοπίου. Η μετάβαση στη βιωσιμότητα αποτελεί πλέον επιτακτική ανάγκη, καθώς η άναρχη ανάπτυξη απειλεί την ίδια την ταυτότητα των προορισμών.

Παραδείγματα αλλοίωσης: Από την Ίο μέχρι τη Μήλο

Οι δήμαρχοι κατέγραψαν συγκεκριμένες περιπτώσεις όπου οι στρατηγικές επενδύσεις προκάλεσαν αντιδράσεις. Στην Ίο, επισημάνθηκε ότι το 30% της έκτασης του νησιού έχει συγκεντρωθεί σε έναν επενδυτή, ενώ στη Μήλο, η υπόθεση του Σαρακήνικου αποκάλυψε κενά στην τήρηση των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας. Αντίστοιχες ανησυχίες εκφράζονται και για τη νέα επένδυση στη Βλυχάδα της Σαντορίνης, όπου προωθείται η ανέγερση 103 βιλών σε μια περιοχή με ιδιαίτερο γεωλογικό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με νομικούς παραστάτες που παρακολουθούν τις υποθέσεις, η παράκαμψη των δήμων στη διαδικασία αδειοδότησης δημιουργεί ένα έλλειμμα δημοκρατικής νομιμοποίησης που συχνά καταλήγει σε δικαστικές διαμάχες.

Το θεσμικό πλαίσιο και οι προνομιακές ρυθμίσεις

Το νομικό καθεστώς που διέπει αυτές τις επενδύσεις έχει εξελιχθεί μέσω μιας σειράς νόμων, από τον ν. 3894/2010 έως τον πρόσφατο ν. 4864/2021. Οι ρυθμίσεις αυτές παρέχουν ταχύτερη αδειοδότηση (fast-track) και ευνοϊκούς όρους δόμησης, οι οποίοι συχνά υπερβαίνουν τους περιορισμούς που ισχύουν για τους απλούς πολίτες. Οι δήμαρχοι ζητούν την κατάργηση του πλαισίου που συνδυάζει τον τουρισμό με το real estate, υποστηρίζοντας ότι τα «τουριστικά χωριά» δεν προσφέρουν πραγματική προστιθέμενη αξία στην τοπική οικονομία, αλλά εξυπηρετούν ιδιωτικά συμφέροντα σε βάρος του δημόσιου χώρου.

Η επόμενη μέρα και οι απαιτήσεις των δήμων

Η ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου διεκδικεί πλέον την υποχρεωτική συμμετοχή των δήμων στην έγκριση των έργων και τη θέσπιση αυστηρών ελέγχων συμβατότητας με τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Η έννοια της φέρουσας ικανότητας — το ανώτατο όριο ανθρώπινης δραστηριότητας που μπορεί να αντέξει ένα οικοσύστημα χωρίς να υποστεί μη αναστρέψιμη βλάβη — πρέπει να αποτελεί το βασικό κριτήριο για κάθε νέα άδεια. Η στάση των νησιών στέλνει ένα σαφές μήνυμα στην κεντρική διοίκηση: η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι μονοδιάστατη και να αγνοεί την κοινωνική συναίνεση.