Κακοποίηση ζώων σε πανηγύρια Λέσβου: Η έρευνα της Εισαγγελίας και το όριο της παράδοσης

Η Εισαγγελία Μυτιλήνης διενεργεί προκαταρκτική εξέταση μετά από καταγγελίες για κακοποίηση ιπποειδών σε πανηγύρια της Λέσβου, θέτοντας το κρίσιμο ερώτημα πού τελειώνει η «παράδοση» και πού αρχίζει η παραβίαση της νομοθεσίας περί ευζωίας ζώων. Ο φάκελος, που διαβιβάστηκε από τον κάτοικο της Αγιάσου, Ηλία Ψυρούκη, περιλαμβάνει στοιχεία για 30 πανηγύρια και «γιορτές αλόγου» στο νησί.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται να αναδείξει ένα χρόνιο ζήτημα που απασχολεί την τοπική κοινωνία και τις φιλοζωικές οργανώσεις, καθώς η παρουσία ιπποειδών σε παραδοσιακά δρώμενα αποτελεί μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς, αλλά παράλληλα εγείρει σοβαρές ανησυχίες για τις συνθήκες διαβίωσής τους κατά τη διάρκεια αυτών των εκδηλώσεων.

Η έρευνα της Εισαγγελίας και οι καταγγελίες

Η προκαταρκτική εξέταση από την Εισαγγελία Μυτιλήνης ξεκίνησε μετά τη διαβίβαση φακέλου από την Αστυνομία, ο οποίος είχε υποβληθεί από τον Ηλία Ψυρούκη, κάτοικο της Αγιάσου. Ο Ψυρούκης, με αξιοσημείωτη διεθνή πορεία στις διαστημικές τεχνολογίες και αναγνώριση από το National Geographic και το Forbes, επέστρεψε στη Λέσβο το 2024 και αποφάσισε να καταγράψει περιστατικά που θεωρεί συστηματική κακοποίηση ιπποειδών. Η πρωτοβουλία του αυτή, όπως ανέφερε, συνοδεύτηκε από απειλές και στοχοποίηση.

Ο φάκελος, τον οποίο υπογράφουν εκατοντάδες πολίτες, αφορά σε 30 πανηγύρια και «γιορτές αλόγου» στη Λέσβο, όπου συμμετέχουν ιπποειδή και βοοειδή. Οι καταγγελίες περιγράφουν άλογα που μένουν δεμένα ή σε συνεχή χρήση μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, εκτεθειμένα σε εξαιρετικά δυνατή μουσική, κοντά σε ηχεία, σπασμένα μπουκάλια αλκοόλ και πυκνό πλήθος. Επιπλέον, αναγκάζονται να χορέψουν στον ρυθμό και να κάνουν φιγούρες, ενώ δεν είναι σπάνιο οι αναβάτες να χορεύουν όρθιοι πάνω τους.

Θεσμικές αρμοδιότητες και ευρήματα πραγματογνωμοσύνης

Στο πλαίσιο της προκαταρκτικής εξέτασης, ο εισαγγελέας ζήτησε πραγματογνωμοσύνη από τη Διεύθυνση Κτηνιατρικής Βορείου Αιγαίου, βασιζόμενος σε συγκεκριμένο βιντεοληπτικό υλικό από πανηγύρι. Ο προϊστάμενος της υπηρεσίας, Στρατής Τσομπανέλλης, διευκρίνισε ότι η χαμηλή ευκρίνεια του βίντεο δεν επέτρεψε την ταυτοποίηση ιδιοκτητών ή ζώων. Παρότι ακολούθησε επιτόπιος κλινικός έλεγχος στα άλογα, δεν εντοπίστηκαν εμφανή σημάδια κακοποίησης, καθώς, όπως σημείωσε, «αυτές οι πρακτικές –όταν υφίστανται– δεν αφήνουν πάντα ίχνη που μπορείς να δεις δύο και τρεις μήνες μετά».

Ο κ. Τσομπανέλλης πρόσθεσε ότι η υπηρεσία του αδειοδοτεί την περιφορά του ταύρου, με γνωμοδότηση κτηνιάτρου και απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου, αλλά και με κοινοποίηση προς την Εισαγγελία. Ωστόσο, ό,τι συμβαίνει νύχτα και εκτός του συγκεκριμένου θεσμικού πλαισίου, «ανήκει στην αρμοδιότητα της Αστυνομίας», υπογραμμίζοντας την κατανομή των ευθυνών μεταξύ των αρχών.

Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές και τους ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων είναι η ασάφεια των αρμοδιοτήτων και η έλλειψη άμεσης εποπτείας κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εντοπισμό και την τιμωρία των παραβατών, ακόμη και όταν οι πρακτικές αυτές είναι ευρέως γνωστές στην τοπική κοινωνία.

Η κοινωνική σιωμή και οι αντιδράσεις

Άνθρωποι που ασχολούνται συστηματικά με την προστασία ζώων μιλούν για ένα φαινόμενο που «οι κάτοικοι γνωρίζουν εδώ και χρόνια». Ο Ιωσήφ Μποτετζάγιας, μέλος του φιλοζωικού συλλόγου Μυτιλήνης «Κιβωτός», περιέγραψε εικόνες που επαναλαμβάνονται σε ορισμένα πανηγύρια, όπως άλογα που αναγκάζονται να «χορεύουν» πάνω σε σπασμένα γυαλιά, να κάνουν «σούζες», να υπομένουν ακραίο θόρυβο, ή ακόμα και να κονταροχτυπιούνται μεταξύ τους. Παρόλο που αυτά τα περιστατικά είναι λίγα και μειώνονται, παραμένουν υπαρκτά.

Ο κ. Μποτετζάγιας υπογράμμισε τον ρόλο της κοινωνικής σιωπής, δηλώνοντας ότι «πολλοί φοβούνται να μιλήσουν». Επίσης, επισήμανε ότι οι τοπικές αστυνομικές αρχές δεν φαίνεται να εντοπίζουν παραβάσεις τη στιγμή που συμβαίνουν, με αποτέλεσμα «μια μικρή μειοψηφία να δημιουργεί μια εικόνα που αδικεί το νησί και τους πολλούς ιδιοκτήτες αλόγων που φροντίζουν υποδειγματικά τα ζώα τους». Αναγνώρισε ωστόσο τη σημασία της παράδοσης, τονίζοντας ότι «η συμμετοχή αλόγων σε θρησκευτικά και λαϊκά δρώμενα είναι μακραίωνη και αξίζει να προστατευθεί», αλλά δεν μπορεί να έχει σχέση με πρακτικές που υποβιβάζουν τα ζώα σε αντικείμενα θεάματος.

Ο αντιδήμαρχος Περιβάλλοντος του Δήμου Μυτιλήνης, Χρίστος Τσιβγούλης, τόνισε ότι οι καταγγελλόμενες πρακτικές δεν χαρακτηρίζουν το σύνολο των πανηγυριών. «Υπάρχουν όντως κάποια έκτροπα. Αυτά όμως δεν συνδέονται με το ίδιο το πανηγύρι, αλλά με συμπεριφορές ορισμένων ιδιοκτητών αλόγων. Δεν πρέπει να τα τσουβαλιάζουμε όλα», ανέφερε. Παράλληλα, παραδέχτηκε ότι απαιτείται ενεργότερη εποπτεία, δηλώνοντας πως «όποιος δεν σέβεται το ζώο του, πρέπει να ελέγχεται και να έχει κυρώσεις. Αυτό είναι ζήτημα εφαρμογής του νόμου».

Η επόμενη μέρα και τα ζητήματα εφαρμογής του νόμου

Η προκαταρκτική εξέταση της Εισαγγελίας Μυτιλήνης αναμένεται να ρίξει φως στις καταγγελίες και να οριοθετήσει σαφέστερα το πεδίο εφαρμογής της νομοθεσίας περί ευζωίας ζώων σε σχέση με τις παραδοσιακές εκδηλώσεις. Η ανάγκη για ενισχυμένη εποπτεία και η σαφής κατανομή αρμοδιοτήτων μεταξύ των αρχών είναι κρίσιμη για την προστασία των ιπποειδών και τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς με σεβασμό στα δικαιώματα των ζώων. Η κοινωνική ευαισθητοποίηση και η ενεργός συμμετοχή των πολιτών παραμένουν καθοριστικοί παράγοντες για την αντιμετώπιση αυτών των φαινομένων.