Η Ελλάδα πρωτοστατεί στην έρευνα για αυτόνομα οχήματα: Προκλήσεις και το πρόγραμμα HIDDEN

Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε πρωταγωνιστή στα ευρωπαϊκά ερευνητικά προγράμματα για την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων αυτόνομης οδήγησης, παρά την απουσία εγχώριας αυτοκινητοβιομηχανίας. Το ΕΠΙΣΕΥ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου συντονίζει το νέο έργο HIDDEN, το οποίο ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2025, με στόχο την ενίσχυση της αντίληψης των οχημάτων σε πολύπλοκα αστικά περιβάλλοντα.

Η εντυπωσιακή αυτή εξέλιξη έρχεται σε ένα τοπίο όπου η Ελλάδα, αν και δεν διαθέτει δική της αυτοκινητοβιομηχανία, έχει καταφέρει να εδραιώσει μια ηγετική θέση στην έρευνα και ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων μεταφορών. Αυτή η πορεία είναι αποτέλεσμα συστηματικής δουλειάς και συμμετοχής σε πληθώρα ευρωπαϊκών έργων, αναδεικνύοντας τη χώρα σε έναν απρόσμενο πόλο καινοτομίας στον τομέα.

Η ελληνική πρωτοπορία στα ευφυή συστήματα μεταφορών

Ερευνητικά κέντρα όπως το ΕΠΙΣΕΥ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), το ΕΚΕΤΑ, καθώς και τα Πανεπιστήμια Πατρών, Κρήτης και Θεσσαλονίκης, έχουν φέρει την Ελλάδα στην πρώτη δεκάδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά το παραγόμενο ερευνητικό έργο και τους πόρους που διανέμονται στον τομέα των μεταφορών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στα ευφυή συστήματα μεταφορών (ITS), τα οποία προάγουν την ενεργητική ασφάλεια των οχημάτων και αποτελούν το βασικό βήμα προς τα πλήρως αυτόνομα οχήματα. Όπως επισημαίνει ο δρ Άγγελος Αμδίτης, διευθυντής Έρευνας και Ανάπτυξης στο ΕΠΙΣΕΥ, η Ελλάδα συμμετέχει σε εντυπωσιακά μεγάλο αριθμό έργων τόσο στις μεταφορές όσο και στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Το πρόγραμμα HIDDEN και η υβριδική ευφυΐα

Ένα από τα σημαντικότερα έργα είναι το πρόγραμμα HIDDEN (Hybrid Intelligence for Advanced Collective Perception and Decision Making in Complex Urban Environments), το οποίο ξεκίνησε επίσημα τον Ιούλιο του 2025 υπό τον συντονισμό της ερευνητικής ομάδας I-SENSE του ΕΠΙΣΕΥ/ΕΜΠ. Το HIDDEN, με χρηματοδότηση σχεδόν 5 εκατ. ευρώ από το Horizon Europe, στοχεύει στην αντιμετώπιση των προκλήσεων της απρόσκοπτης κυκλοφορίας σε αστικές περιοχές. Εμπόδια όπως σταθμευμένα αυτοκίνητα, βλάστηση ή κτίρια μπορούν να περιορίσουν την ορατότητα των συστημάτων ασφάλειας, με αποτέλεσμα οι πιο ευάλωτοι χρήστες του δρόμου (πεζοί, ποδηλάτες) να μην γίνονται αντιληπτοί σε ποσοστό 25%-30%.

Το πρόγραμμα αξιοποιεί την συνεργατική αντίληψη (Collective Awareness), όπου τα οχήματα συνεργάζονται με την υποδομή και τους αισθητήρες άλλων οχημάτων για να ξεπεράσουν τα «τυφλά σημεία» του δρόμου. Ο δρ Αμδίτης τονίζει ότι η τεχνολογία δεν είναι ακόμη έτοιμη για πλήρως αυτόνομη οδήγηση, γι’ αυτό το HIDDEN εστιάζει στην υβριδική ευφυΐα (Hybrid Intelligence). Αυτή συνδυάζει την ανθρώπινη αντίληψη και ικανότητα λήψης αποφάσεων με τα συστήματα τεχνητής νοημοσύνης, προσφέροντας καλύτερα και ασφαλέστερα αποτελέσματα στην τρέχουσα φάση. «Δεν πιστεύουμε ότι η λύση σήμερα είναι η ανεξέλεγκτη εφαρμογή AI αλγορίθμων. Στην τρέχουσα φάση, τα υβριδικά συστήματα είναι αυτά που προσφέρουν τον καλύτερο και πιο ασφαλή δρόμο προς τα εμπρός», υπογραμμίζει.

Οι παγκόσμιες προσεγγίσεις στην αυτόνομη οδήγηση

Η προσέγγιση της Ευρώπης στην αυτόνομη οδήγηση διαφέρει σημαντικά από άλλες περιοχές του πλανήτη. Η Ευρώπη δίνει μεγάλο βάρος στο κανονιστικό κομμάτι, διασφαλίζοντας την ασφάλεια και την προστασία των δεδομένων των πολιτών, κάτι που όμως μπορεί να επιβραδύνει την εφαρμογή. Αντίθετα, οι ΗΠΑ, παρά το αρχικό τεχνολογικό τους μειονέκτημα, έκαναν ένα άλμα στην άμεση εφαρμογή. Εταιρείες όπως η Waymo της Google διαθέτουν στόλους αυτόνομων οχημάτων-ταξί σε πολλές πόλεις, συλλέγοντας τεράστιο όγκο δεδομένων από πραγματικές συνθήκες, κάτι που επιταχύνει την εξέλιξη του εμπορικού προϊόντος. Στην Κίνα, η έμφαση δίνεται στην ανάπτυξη της βιομηχανίας, με πάνω από 1.000 πλήρως αυτοματοποιημένα οχήματα να κυκλοφορούν ήδη σε 16 πόλεις, με φιλόδοξους στόχους επέκτασης παγκοσμίως.

Νομικές και ασφαλιστικές προκλήσεις

Παρά τη ραγδαία τεχνολογική πρόοδο, παραμένουν σημαντικά ζητήματα που χρήζουν επίλυσης, ιδιαίτερα σε νομικό και ασφαλιστικό επίπεδο. Ένα από τα βασικά ερωτήματα αφορά την ευθύνη σε περίπτωση ατυχήματος: «Ποιος φταίει; Φταίει ο ιδιοκτήτης του αυτοκινήτου ή ο κατασκευαστής που προγραμμάτισε το όχημα;» αναρωτιέται ο κ. Αμδίτης. Το νομικό πλαίσιο δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο, κάτι που δημιουργεί προκλήσεις για τις ασφαλιστικές εταιρείες στην προσφορά κατάλληλων προγραμμάτων. Ορισμένες χώρες, όπως η Κίνα, προχωρούν πιο γρήγορα, εν μέρει με την εγγύηση του κράτους, ενώ ρυθμιστικό πλαίσιο για αυτόνομα οχήματα Επιπέδου 4 υπάρχει ήδη σε Ιαπωνία, Γερμανία και Μέση Ανατολή.

Το όραμα για το μέλλον της αυτόνομης κινητικότητας

Μέσα σε αυτό το ταχέως μεταβαλλόμενο τοπίο, η συμμετοχή της Ελλάδας στην ανάπτυξη της τεχνολογίας που θα καθορίσει το μέλλον της αυτόνομης κινητικότητας είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική. Ο δρ Αμδίτης τονίζει την ευθύνη όλων να προβάλουν αυτό το έργο, ώστε ο μέσος πολίτης να κατανοήσει τις εξελίξεις και να τις αποδεχθεί. «Αν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται και δεν αποδέχονται την τεχνολογία, τότε όλα αυτά που σχεδιάζουμε και αναπτύσσουμε δεν έχουν πραγματική αξία», καταλήγει, υπογραμμίζοντας τη σημασία της δημόσιας εμπιστοσύνης για την επιτυχία της αυτόνομης οδήγησης.