Η Ελλάδα παγκόσμια πρωταθλήτρια στη γυναικεία ναυτική απασχόληση

Η Ελλάδα αναδεικνύεται σε παγκόσμια πρωταθλήτρια στη γυναικεία ναυτική απασχόληση, με όλο και περισσότερες γυναίκες να επιλέγουν μια καριέρα στη θάλασσα. Το ποσοστό των γυναικών που απασχολούνται στην ελληνική ναυτιλία αγγίζει το 7,8%, υπερβαίνοντας κατά πολύ τον διεθνή και ευρωπαϊκό μέσο όρο. Αυτή η δυναμική αλλαγή σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τον κλάδο, παρά τις υφιστάμενες προκλήσεις.

Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια μιας ευρύτερης τάσης ενδυνάμωσης των γυναικών στην αγορά εργασίας, με την ελληνική ναυτιλία να πρωτοπορεί στον τομέα αυτό. Η δύναμη της ελληνικής ναυτιλίας λειτουργεί ως μαγνήτης, προσελκύοντας γυναίκες που αναζητούν περιπέτεια και επαγγελματική εξέλιξη, αλλά και αναδεικνύοντας την ανάγκη για περαιτέρω θεσμική υποστήριξη.

Η δυναμική άνοδος των γυναικών στη ναυτιλία

Η αύξηση του αριθμού των γυναικών που επιλέγουν ναυτική καριέρα δεν είναι απλώς μια εντύπωση, αλλά ένα τεκμηριωμένο φαινόμενο. Όπως μεταδίδει η «Κ», η Γενική Διευθύντρια του Ναυτικού Απομαχικού Ταμείου (ΝΑΤ), Γεωργία Μανιάτη, επιβεβαιώνει την εντυπωσιακή άνοδο. Η Πλοίαρχος Α’ Κατερίνα Τριανταφυλλάκη, καθηγήτρια στην Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού (ΑΕΝ) Ασπροπύργου, αναφέρει πως «όταν ξεκίνησα, ήμασταν πολύ λίγες. Σήμερα, ο αριθμός μας έχει αυξηθεί σημαντικά».

Τα δεδομένα και οι ειδικότητες

Σύμφωνα με μελέτη του ΝΑΤ, την οποία εκπόνησε ο δρ Γαβριήλ Αμίτσης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, η ελληνική ναυτική αγορά εργασίας καταγράφει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά γυναικείας απασχόλησης παγκοσμίως, φτάνοντας το 7,8%. Το ποσοστό αυτό υπερβαίνει σημαντικά τον διεθνή μέσο όρο του 1,2% και τον ευρωπαϊκό του 2,4%. Η συνολική αύξηση του ποσοστού αγγίζει το 65,6% σε μια περίοδο τεσσάρων ετών, από το 2020 έως το 2024. Ο αριθμός των γυναικών ναυτικών έχει πλέον ξεπεράσει τις 2.000 στην Ελλάδα.

Η έρευνα αναδεικνύει επίσης τη δυναμική συμμετοχή νεότερων ηλικιακών ομάδων, καθώς το 2024, το 80,1% των γυναικών ναυτικών ήταν ηλικίας έως 45 ετών και το 48,7% έως 30 ετών. Οι πιο δημοφιλείς ειδικότητες για τις γυναίκες αξιωματικούς είναι αυτές της ανθυποπλοιάρχου, ενώ για τα μέλη πληρώματος είναι της θαλαμηπόλου. Ο τομέας των επιβατηγών πλοίων απασχολεί το 68,3% των γυναικών ναυτικών, ενώ και η κατηγορία των δεξαμενόπλοιων παρουσιάζει σταθερή αύξηση (13% το 2023 και 17,7% το 2024).

Προκλήσεις και προσωπικές εμπειρίες

Παρά την ενθαρρυντική άνοδο, τα εμπόδια για τις γυναίκες στη ναυτιλία παραμένουν σημαντικά. Η Πλοίαρχος Α’ Κατερίνα Τριανταφυλλάκη περιγράφει τη δική της εμπειρία, τονίζοντας ότι «μια γυναίκα πρέπει να προσπαθήσει διπλά», καθώς πολλές εταιρείες εξακολουθούν να διστάζουν να προσλάβουν γυναίκες. Η ίδια θυμάται την αρχική αντίδραση του πατέρα της, ο οποίος δεν ήθελε να μπαρκάρει, αλλά τελικά καμάρωνε για την επιλογή της.

Οι δόκιμες Μαρίζα Μονομάτου και Ελενα Φλουτσάκου μοιράζονται τις δικές τους ιστορίες, υπογραμμίζοντας την αγάπη τους για τη θάλασσα και την περιπέτεια. Η Μαρίζα, δόκιμη μηχανικός, ολοκλήρωσε την πρώτη της άσκηση σε δεξαμενόπλοιο, όντας η μοναδική γυναίκα και Ελληνίδα στο πλήρωμα, χωρίς να αντιμετωπίσει προβλήματα. Η Ελενα, δόκιμη πλοίαρχος, θυμάται ένα δύσκολο ταξίδι στον Ειρηνικό, όπου ο καπετάνιος της στάθηκε πάνω από όλα άνθρωπος. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι στερεότυπα, όπως η δυσκολία στην ανάπτυξη φιλικών σχέσεων ή η παρεξήγηση, εξακολουθούν να υπάρχουν.

Το μέλλον της γυναικείας ναυτικής απασχόλησης

Η Γενική Διευθύντρια του ΝΑΤ, Γεωργία Μανιάτη, τονίζει την ανάγκη για περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών εργασίας και των κινήτρων, μελετώντας διεθνείς καλές πρακτικές. Ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια για τις γυναίκες στον κλάδο είναι η μέριμνα για την οικογενειακή κατάσταση και τη μητρότητα. Η συζήτηση επικεντρώνεται στο πώς θα υποστηριχθούν οι γυναίκες ναυτικοί ώστε να μπορούν να κάνουν παιδιά εάν το επιθυμούν, χωρίς να εγκαταλείπουν την καριέρα τους.

Απαιτείται σύμπνοια μεταξύ πολιτικών, εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ναυτεργατών, οργανώσεων και εταιρειών για να βρεθούν λύσεις που θα οδηγήσουν σε καλύτερη απορρόφηση των γυναικών στον ναυτιλιακό κλάδο. Η Κατερίνα Τριανταφυλλάκη, η οποία έγινε καθηγήτρια για να μεταδώσει τις γνώσεις της, πιστεύει ότι το ένα δεν αναιρεί το άλλο, αν και οι δυσκολίες είναι υπαρκτές. Η Ελενα Φλουτσάκου προσθέτει ότι πρέπει να στηριχθούν περισσότερο οι γυναίκες ώστε να μπορούν και να μπαρκάρουν και να κάνουν οικογένεια, αναγνωρίζοντας ότι «ένα διάστημα δεν μπορεί να λείπει η γυναίκα από το σπίτι, όταν τα παιδιά είναι μικρά». Η ιστορία της μηχανικού που έσωσε την κατάσταση σε ένα πλοίο όταν ένας ναυτικός πέθανε εν πλω, αποδεικνύει ότι οι γυναίκες μπορούν να ανταπεξέλθουν σε κάθε πρόκληση και να προσφέρουν ουσιαστικά στον κλάδο.