- Πάνω από το 50% των διαγνώσεων HIV στην Ελλάδα το 2025 ήταν καθυστερημένες.
- Η μη έγκαιρη διάγνωση αυξάνει τον κίνδυνο AIDS και δυσχεραίνει τη θεραπεία.
- Συνολικά 21.815 περιστατικά HIV λοίμωξης έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα έως Οκτώβριο 2025.
- Το ECDC κάνει λόγο για «κρυμμένη HIV κρίση» στην Ευρώπη λόγω καθυστερημένων διαγνώσεων.
- Ο ΕΟΔΥ οργανώνει δράσεις ενημέρωσης και προληπτικού ελέγχου για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS.
Πάνω από το 50% των ατόμων που διαγνώστηκαν θετικοί στον ιό HIV στην Ελλάδα το 2025 έφτασαν στο σύστημα υγείας καθυστερημένα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης AIDS. Αυτή η ανησυχητική τάση δεν αφορά μόνο τη χώρα μας, καθώς το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) κάνει λόγο για μια «κρυμμένη HIV κρίση» στην Ευρώπη.
Η εξέλιξη αυτή υπογραμμίζει μια διαρκή πρόκληση για τα συστήματα δημόσιας υγείας, παρά το γεγονός ότι ο HIV αντιμετωπίζεται πλέον ως χρόνια νόσος με αποτελεσματική αντιρετροϊκή θεραπεία. Η μη έγκαιρη διάγνωση όχι μόνο δυσχεραίνει την πρόσβαση σε αυτή τη σωτήρια αγωγή, αλλά αυξάνει και τον κίνδυνο εμφάνισης AIDS, καθώς και την περαιτέρω μετάδοση του ιού.
Η «σιωπηλή απειλή» των καθυστερημένων διαγνώσεων
Το πρόβλημα της καθυστερημένης διάγνωσης του HIV είναι ένα πανευρωπαϊκό φαινόμενο, με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (ECDC) να εκδίδει μια ανησυχητική έκθεση. Σύμφωνα με αυτή, το 54% όλων των διαγνώσεων που έγιναν το 2024 στην ευρωπαϊκή περιοχή του ΠΟΥ (και 48% στην Ε.Ε.) ήταν καθυστερημένες. Συνολικά, διαγνώσθηκαν πέρυσι 105.922 λοιμώξεις HIV, εκ των οποίων 24.164 στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις χώρες της ΕΖΕΣ.
Η διευθύντρια του ECDC, δρ Πάμελα Ρέντι-Βάγκνερ, τόνισε την ανάγκη για επείγουσα καινοτομία στις στρατηγικές εξετάσεων και στους αυτοελέγχους σε επίπεδο κοινότητας. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά, «Πρέπει επειγόντως να καινοτομήσουμε στις στρατηγικές μας για τις εξετάσεις και στους αυτοελέγχους σε επίπεδο κοινότητας και να διασφαλίσουμε την ταχεία σύνδεση με την περίθαλψη. Μπορούμε να τερματίσουμε το AIDS μόνο εάν οι άνθρωποι γνωρίζουν την κατάστασή τους».
Τα επιδημιολογικά δεδομένα στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα, ο Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) παρουσίασε τα νεότερα επιδημιολογικά δεδομένα ενόψει της 1ης Δεκεμβρίου, Παγκόσμιας Ημέρας κατά του AIDS. Από την έναρξη της πανδημίας έως τις 31 Οκτωβρίου 2025, έχουν διαγνωστεί και καταγραφεί 21.815 περιστατικά HIV λοίμωξης, εκ των οποίων 4.795 έχουν εκδηλώσει AIDS και 3.721 έχουν αποβιώσει. Εντός του 2025, 11.549 άτομα με HIV λοίμωξη έλαβαν αντιρετροϊκή αγωγή.
Οι νέες διαγνώσεις HIV για το 2025 (έως τέλος Οκτωβρίου) ανήλθαν σε 526, αριθμός παρόμοιος με την προηγούμενη χρονιά, που αντιστοιχεί σε 5,1 περιστατικά ανά 100.000 πληθυσμού. Το 52% των περιστατικών που καταγράφηκαν το πρώτο δεκάμηνο του 2025 διαγνώστηκε καθυστερημένα. Τα υψηλότερα ποσοστά καθυστερημένης διάγνωσης παρατηρούνται σε γυναίκες, ετεροφυλόφιλα άτομα, άτομα άνω των 50 ετών και αλλοδαπής εθνικότητας.
Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ, ο συχνότερος τρόπος μόλυνσης μεταξύ των περιστατικών που διαγνώστηκαν το 2025 είναι η σεξουαλική επαφή, κυρίως μεταξύ ανδρών (37,3%). Ωστόσο, για ένα σημαντικό ποσοστό των νέων διαγνώσεων (35,7%), ο τρόπος μετάδοσης παραμένει ακαθόριστος, δυσχεραίνοντας την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων.
Σε ό,τι αφορά τους στόχους 95-95-95 του UNAIDS (διάγνωση – θεραπεία – ιική καταστολή), η Ελλάδα το 2024 ήταν κοντά στον πρώτο στόχο με 91% των ατόμων να έχουν διαγνωστεί. Ωστόσο, στον δεύτερο στόχο, το 73% των διαγνωσμένων λάμβανε θεραπεία, ενώ στον τρίτο, το 94% των ατόμων σε θεραπεία είχε πετύχει ιική καταστολή.
Ο περιφερειακός διευθυντής του ΠΟΥ για την Ευρώπη, δρ Χανς Χένρι Π. Κλούγκε, υπογράμμισε τη σημασία της άρσης του στιγματισμού. «Δεν κάνουμε αρκετά για να άρουμε τον στιγματισμό και τις διακρίσεις που εμποδίζουν τους ανθρώπους να αναζητήσουν ένα απλό τεστ. Η έγκαιρη διάγνωση δεν είναι προνόμιο, αλλά μια πύλη για μια μακρά, υγιή ζωή και το “κλειδί” για την καταπολέμηση του HIV εν τη γενέσει του», δήλωσε.
Οι δράσεις του ΕΟΔΥ και η σημασία της πρόληψης
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS την 1η Δεκεμβρίου, ο ΕΟΔΥ οργανώνει δράσεις ενημέρωσης και προληπτικού ελέγχου του κοινού. Οι δράσεις αυτές, που περιλαμβάνουν δωρεάν rapid tests, πραγματοποιούνται σε πλατείες και κεντρικά σημεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Λάρισα έως και την 1η Δεκεμβρίου.
Η συνεχής προσπάθεια για την ενημέρωση του κοινού και την παροχή εύκολης πρόσβασης σε διαγνωστικούς ελέγχους παραμένει κρίσιμη για την αντιμετώπιση του HIV/AIDS. Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση είναι οι βασικοί πυλώνες για την αποτελεσματική διαχείριση της νόσου και την αποτροπή της εξέλιξής της σε AIDS, διασφαλίζοντας παράλληλα την ποιότητα ζωής των ατόμων που ζουν με τον ιό.
Πρακτικές συμβουλές για την πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση του HIV
- Πραγματοποιείτε τακτικούς ελέγχους για τον ιό HIV, ειδικά αν ανήκετε σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
- Ενημερωθείτε για τους τρόπους μετάδοσης του ιού και τις μεθόδους προστασίας.
- Απευθυνθείτε άμεσα σε μονάδες υγείας για διάγνωση και θεραπεία αν υποψιάζεστε έκθεση στον ιό.
- Εκμεταλλευτείτε τις δωρεάν δράσεις ενημέρωσης και ελέγχου που διοργανώνει ο ΕΟΔΥ.
- Συμβάλετε στην άρση του στιγματισμού γύρω από τον HIV/AIDS, ενθαρρύνοντας την ανοιχτή συζήτηση.
