Γενετική μετάλλαξη: 18 παιδιά στην Ελλάδα από δότη σπέρματος με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου

Η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής ανακοίνωσε σήμερα ότι 18 παιδιά στην Ελλάδα έχουν γεννηθεί από σπέρμα Δανού δότη που φέρει γενετική μετάλλαξη η οποία αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο καρκίνου. Η πρόεδρος της Αρχής, Ισμήνη Κριάρη, εκφράζει επιφυλάξεις για τον πραγματικό αριθμό των παιδιών και τονίζει τη δυσκολία ιχνηλάτησης, καθώς η χώρα μας δεν διέθετε Εθνικό Μητρώο Δοτών πριν το 2017.

Η αποκάλυψη για τον Δανό δότη σπέρματος που φέρει γενετική μετάλλαξη με δραματικά αυξημένο κίνδυνο καρκίνου έρχεται ως συνέχεια μιας διασυνοριακής δημοσιογραφικής έρευνας, η οποία έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την ανεξέλεγκτη διακίνηση γενετικού υλικού. Το παρασκήνιο της υπόθεσης αναδεικνύει τις προκλήσεις στην ιχνηλασιμότητα και την ανάγκη για ενισχυμένους ελέγχους στις διαδικασίες ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς ο δότης προσέφερε σπέρμα επί μακρό χρονικό διάστημα.

Η αποκάλυψη και οι επιφυλάξεις της Αρχής

Όπως έκανε γνωστό σήμερα η Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, έχει επιβεβαιωθεί ότι 18 παιδιά στη χώρα μας γεννήθηκαν με το επίμαχο σπέρμα δότη από τη Δανία. Η πρόεδρος της Αρχής, Ισμήνη Κριάρη, σε επικοινωνία με την «Κ», εξέφρασε ωστόσο επιφυλάξεις για τον πραγματικό αριθμό των παιδιών που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από δείγματα του συγκεκριμένου δότη. Η ίδια επισημαίνει ότι στον δότη επιτράπηκε να προσφέρει σπέρμα επί μακρό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα η διάθεση των δειγμάτων του να έχει διαχυθεί ανεξέλεγκτα σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.

«Η πληροφορία ότι ο εν λόγω δότης φέρει τη συγκεκριμένη γενετική μετάλλαξη έφτασε σε εμάς πριν από μερικούς μήνες, ύστερα από ενημέρωση που είχαμε από γυναικολόγο», δήλωσε η κυρία Κριάρη στην «Κ». Πρόσθεσε ότι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Σπέρματος της Δανίας επικοινώνησε με τις ιδιωτικές κλινικές που είχαν λάβει το επίμαχο σπέρμα, οι οποίες στη συνέχεια ενημέρωσαν την Αρχή, προκειμένου να σταματήσει η διάθεση και χρήση του γενετικού υλικού του δότη στην Ελλάδα.

Η ιχνηλάτηση και οι δυσκολίες

Όταν η Εθνική Αρχή έλαβε γνώση, ξεκίνησε άμεσα επικοινωνία με όλες τις κλινικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής υπό την εποπτεία της, ζητώντας να ερευνήσουν αν έχει γίνει χρήση γενετικού υλικού του Δανού δότη, το οποίο φέρει συγκεκριμένη κωδική ονομασία. Με αυτόν τον τρόπο, η Αρχή εντόπισε ιδιωτικές κλινικές που έχουν διαθέσει το επίμαχο υλικό σε 11 οικογένειες, οι οποίες απέκτησαν συνολικά 18 παιδιά.

Σύμφωνα με τη διεθνή έρευνα που δημοσιεύθηκε στο BBC, επτά κλινικές στην Ελλάδα φέρονται να έχουν προμηθευτεί σπέρμα από τον Δανό δότη. Ωστόσο, η Ισμήνη Κριάρη σημειώνει ότι μέχρι στιγμής η Εθνική Αρχή έχει επιβεβαιωμένη γνώση για πέντε κλινικές που διέθεσαν δείγματα του συγκεκριμένου δότη. «Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετές κλινικές που έχουν κλείσει και δεν γνωρίζουμε αν αυτός ο δότης είχε δώσει σπέρμα και σε αυτές τις κλινικές. Για τον λόγο αυτόν, υπάρχει και μία επιφύλαξη στον αριθμό των παιδιών που έχουν εντοπιστεί», υπογραμμίζει.

Η επόμενη μέρα και οι υποχρεώσεις των κλινικών

Η χώρα μας δεν διέθετε Εθνικό Μητρώο Δοτών/Δοτριών πριν από το 2017. Δεδομένου ότι τα στοιχεία δείχνουν πως η τελευταία φορά που χρησιμοποιήθηκε το σπέρμα του συγκεκριμένου δότη στην Ελλάδα ήταν το 2017, είναι πολύ δύσκολο να γίνει ιχνηλάτηση σε κλινικές που δεν είναι πια σε λειτουργία ή σε κλινικές που δεν έκαναν follow up για την πορεία του γενετικού υλικού που διαθέτουν.

Το Εθνικό Μητρώο καταγράφει τα στοιχεία των δοτών και σε πόσες οικογένειες έχει δοθεί το γενετικό τους υλικό, αλλά δεν καταγράφει περιπτώσεις εύρεσης γονιδίων σε δότες με μεγάλη πιθανότητα καρκινογένεσης. Για αυτόν τον λόγο, είναι υποχρέωση των ιδιωτικών κλινικών η έγκαιρη ενημέρωση τόσο της Αρχής όσο και των οικογενειών, σε περίπτωση που εντοπιστεί τέτοιου είδους γονίδιο.