- Σημαντικές ανισότητες στην υγεία των κρατουμένων σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό.
- Έλλειψη ιατρικού προσωπικού και ψυχολόγων στα σωφρονιστικά καταστήματα.
- Υπερβολική εξάρτηση από φαρμακευτική αγωγή ως υποκατάστατο της θεραπείας.
- Το έργο PARTNER στοχεύει στη βελτίωση του αλφαβητισμού υγείας έως το 2027.
Μια νέα ευρωπαϊκή μελέτη αποκαλύπτει τις δραματικές ανισότητες στην υγειονομική περίθαλψη των κρατουμένων σε τέσσερις χώρες, ανάμεσά τους και η Ελλάδα. Τα αποτελέσματα του έργου PARTNER καταδεικνύουν ότι ο υπερπληθυσμός και η έλλειψη προσωπικού στερούν από τους έγκλειστους το θεμελιώδες δικαίωμα στην υγεία, με τις μαρτυρίες να κάνουν λόγο για πλήρη παραμέληση αν το περιστατικό δεν θεωρηθεί επείγον.
Η διαχείριση της υγείας εντός των σωφρονιστικών ιδρυμάτων αποτελεί διαχρονικά μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τα ευρωπαϊκά κράτη, καθώς η απομόνωση των κρατουμένων συχνά οδηγεί και σε υγειονομική περιθωριοποίηση. Η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο την παροχή ιατρικών υπηρεσιών, αλλά συνδέεται άμεσα με τις ευρύτερες κοινωνικές ανισότητες που μεταφέρονται από την ελεύθερη κοινωνία πίσω από τα κάγκελα, δημιουργώντας ένα περιβάλλον όπου η πρόληψη και η θεραπεία καθίστανται πολυτέλεια.
Η υγειονομική κρίση πίσω από τα κάγκελα
Σύμφωνα με τα ευρήματα του ευρωπαϊκού έργου PARTNER, στο οποίο συμμετέχει το Ινστιτούτο Prolepsis, οι κρατούμενοι στην Ελλάδα, τη Γαλλία, την Ιταλία και τη Μολδαβία αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια στην πρόσβαση σε γιατρούς και νοσηλευτικό προσωπικό. Οι συμμετοχικές δραστηριότητες που πραγματοποιήθηκαν από τον Μάιο έως τον Ιούλιο 2025 ανέδειξαν ότι ο χαμηλός αλφαβητισμός υγείας και οι ανεπαρκείς υποδομές υπονομεύουν την καθημερινότητα των εγκλείστων. Οι μαρτυρίες είναι αποκαλυπτικές, με κρατούμενες να επισημαίνουν ότι πρέπει να «φωνάξουν» για να ακουστούν, καθώς η ιατρική φροντίδα παρέχεται μόνο σε περιπτώσεις ακραίου πόνου.
Τα εμπόδια στην πρόσβαση και η έλλειψη προσωπικού
Οι κοινές προκλήσεις που αναδείχθηκαν περιλαμβάνουν τον χρόνιο υπερπληθυσμό και τις γραφειοκρατικές καθυστερήσεις που δυσχεραίνουν τη μεταφορά ασθενών σε νοσοκομεία. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί η υπερβολική εξάρτηση από φαρμακευτική αγωγή, η οποία συχνά χορηγείται χωρίς την απαραίτητη ψυχολογική υποστήριξη. Παρά τις προσπάθειες που γίνονται, όπως η πρόσφατη ένταξη του ψυχιατρικού καταστήματος Κορυδαλλού στο ΕΣΥ, οι ελλείψεις σε μόνιμους ψυχολόγους και γιατρούς παραμένουν το κύριο αγκάθι. Οι ίδιοι οι εργαζόμενοι δηλώνουν εξαντλημένοι, καθώς καλούνται να διαχειρίζονται συνεχή επείγοντα περιστατικά, στερούμενοι τον χρόνο για ουσιαστική πρόληψη.
Νομικοί κύκλοι και διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν ότι η απουσία τακτικών συνεδριών και η αντικατάστασή τους με «χάπια» δημιουργεί έναν φαύλο κύκλο εξάρτησης. Η εμπιστοσύνη μεταξύ των κρατουμένων φαίνεται να είναι ισχυρότερη από την εμπιστοσύνη προς τα ιατρεία των φυλακών, με πολλούς να συμβουλεύονται συγκρατουμένους τους για τη λήψη φαρμάκων, γεγονός που εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία εντός των ιδρυμάτων.
Το έργο PARTNER και η προοπτική αλλαγής
Το έργο PARTNER, το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα ERASMUS+ και θα διαρκέσει έως τον Σεπτέμβριο του 2027, στοχεύει στην ενίσχυση της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης τόσο των κρατουμένων όσο και του προσωπικού. Η συνεργασία μεταξύ του Πανεπιστημίου της Πίζας, του Νοσοκομείου του Μονπελιέ και του Ινστιτούτου Prolepsis επιδιώκει να δημιουργήσει μια πιο υγιή κοινότητα εντός των τειχών. Η επόμενη μέρα απαιτεί τη ριζική αναδιάρθρωση των υγειονομικών υπηρεσιών στις φυλακές, ώστε η ιατρική φροντίδα να μην αποτελεί εξαίρεση, αλλά αδιαπραγμάτευτο κανόνα για κάθε άνθρωπο σε συνθήκες κράτησης.
Δικαιώματα και Πρόσβαση στην Υγεία
- Ενημερωθείτε για τα θεσμοθετημένα δικαιώματα των κρατουμένων στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
- Αναζητήστε πληροφορίες για τα προγράμματα αλφαβητισμού υγείας που υλοποιούνται από φορείς όπως το Ινστιτούτο Prolepsis.
- Ενισχύστε τη συνεργασία μεταξύ σωφρονιστικών υπαλλήλων και υγειονομικού προσωπικού για την πρόληψη επειγόντων περιστατικών.
- Διασφαλίστε τη διαφάνεια στις διαδικασίες παραπομπής κρατουμένων σε εξωτερικά νοσοκομεία.
