- Χιλιάδες φοιτητές μετακινούνται καθημερινά σε περιφερειακά πανεπιστήμια λόγω κόστους.
- Το φαινόμενο οφείλεται στα υψηλά ενοίκια και την έλλειψη φοιτητικών εστιών.
- Η καθημερινή μετακίνηση επηρεάζει αρνητικά την ακαδημαϊκή και κοινωνική ζωή των σπουδαστών.
- Πανεπιστημιακοί εκφράζουν ανησυχία για την τάση προς σπουδές εξ αποστάσεως.
- Το συνολικό κόστος διαβίωσης και μετακίνησης μπορεί να φτάσει τα 600 ευρώ μηνιαίως.
Χιλιάδες φοιτητές στην Ελλάδα αναγκάζονται να μετακινούνται καθημερινά σε περιφερειακά πανεπιστήμια, αντί να διαμένουν στον τόπο των σπουδών τους, εξαιτίας των υψηλών ενοικίων και της έλλειψης φοιτητικών εστιών. Αυτή η νέα τάση, που θυμίζει τους «ιπτάμενους καθηγητές» του παρελθόντος, επηρεάζει σημαντικά την ακαδημαϊκή και κοινωνική τους ζωή, μετατρέποντας τις σπουδές σε μια μορφή εξ αποστάσεως εκπαίδευσης.
Η οικονομική συγκυρία των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με την περιορισμένη διαθεσιμότητα και το υψηλό κόστος των φοιτητικών εστιών, έχει οδηγήσει σε μια σημαντική αλλαγή στον τρόπο φοίτησης των Ελλήνων φοιτητών. Το φαινόμενο των «ιπτάμενων» καθηγητών, που εμφανίστηκε στα τέλη της δεκαετίας του ’90 με τη δημιουργία περιφερειακών τμημάτων, έχει πλέον μεταφερθεί στους φοιτητές, οι οποίοι αναγκάζονται να διανύουν μεγάλες αποστάσεις για να παρακολουθήσουν τα μαθήματά τους.
Η νέα πραγματικότητα των φοιτητικών σπουδών
Η εικόνα του φοιτητή που ζει μόνιμα στην πανεπιστημιούπολη και απολαμβάνει την πλήρη φοιτητική ζωή, φαίνεται να αλλάζει ριζικά. Ο 20χρονος Δημήτρης Βογιατζόγλου, τριτοετής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου στην Κόρινθο, ξεκινά καθημερινά στις 7.30 π.μ. από τον Πειραιά για να φτάσει οριακά στο μάθημα. Η Μαρία Σκληράκη, 22 ετών, επέστρεψε στο πατρικό της στην Αθήνα κατά τα τελευταία έτη των σπουδών της στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στην Πάτρα, επιλέγοντας να πηγαίνει «αραιά» στο πανεπιστήμιο.
Αυτή η πρακτική δεν περιορίζεται σε λίγες περιπτώσεις. Ο Πέτρος Μπακοπάνος, επίσης τριτοετής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων, επισημαίνει ότι το «80% με 90% των φοιτητών δεν μένει στην Κόρινθο». Το φαινόμενο επεκτείνεται πλέον και στους πρωτοετείς, ενώ παλαιότερα ήταν πιο σύνηθες για φοιτητές προς το τέλος των σπουδών τους να περιορίζουν την παρουσία τους στα αμφιθέατρα.
Το οικονομικό βάρος και οι επιπτώσεις
Οι κύριοι λόγοι πίσω από αυτή την τάση είναι το υψηλό κόστος διαβίωσης και οι «ιπτάμενες» τιμές των ενοικίων. Η Άννα Μαρία Δαουλάρη, πρωτοετής στην Κόρινθο, αναφέρει ότι τα ενοίκια ξεκινούν από 400 ευρώ τον μήνα και ότι «κάποιοι συμφοιτητές μου χρειάζεται να δουλεύουν για να τα βγάλουν πέρα». Το συνολικό κόστος, συμπεριλαμβανομένων ενοικίου, νερού και ηλεκτρικού, μπορεί να φτάσει τα 600 ευρώ στην Τρίπολη, όπως διαπίστωσε ο 18χρονος Θοδωρής Δημητρακόπουλος.
Το κόστος μετακίνησης είναι επίσης σημαντικό. Η Άννα Μαρία υπολογίζει 15 με 20 ευρώ για ταξί με φίλους για απευθείας μετάβαση στο πανεπιστήμιο. Η έλλειψη φοιτητικών εστιών σε πολλές πόλεις, όπως η Κόρινθος, επιδεινώνει την κατάσταση, αφήνοντας τους φοιτητές χωρίς οικονομικές επιλογές διαμονής.
Προτεινόμενο ΕΜΠ: Σύστημα τεχνητής νοημοσύνης θα προειδοποιεί τους φοιτητές για τον κίνδυνο διαγραφής
Ακαδημαϊκή ζωή και εξ αποστάσεως φοίτηση
Το φαινόμενο των «μετακινούμενων» φοιτητών έχει άμεσες επιπτώσεις στην ποιότητα των σπουδών και την πανεπιστημιακή ζωή. Ο Ιωάννης Βενέτης, αντιπρύτανης Ακαδημαϊκών Θεμάτων και Οικονομικών του Πανεπιστημίου Πατρών, τονίζει ότι «παρατηρούμε ότι οι φοιτητές έρχονται στα μαθήματα τις δύο πρώτες εβδομάδες και κατόπιν αρχίζουν να αραιώνουν». Αυτή η τάση δίνει το μήνυμα ότι πρόκειται για σπουδές εξ αποστάσεως, προς τις οποίες υπάρχει έντονη ροπή. Επίσης, περίπου 30% με 40% των φοιτητών δεν παίρνουν τα συγγράμματα, βασιζόμενοι στο e-class.
Η εκ περιτροπής παρουσία οδηγεί σε απώλεια σημαντικού μέρους της φοιτητικής ζωής, όπως η επαφή με καθηγητές και συμφοιτητές, η μελέτη σε αναγνωστήρια και η συμμετοχή σε ενδιαφέροντα μαθήματα που δεν διδάσκονται τις ημέρες που βολεύουν. Ο Δημήτρης Βογιατζόγλου δηλώνει χαρακτηριστικά ότι «δεν νιώθω ότι υπάρχει ακαδημαϊκό κλίμα, φοιτητική ζωή μέσα στο πανεπιστήμιο» στην Κόρινθο. Η Μαρία Σκληράκη προσθέτει ότι «εάν δεν παρακολουθείς τα μαθήματα διά ζώσης, δυσκολεύεσαι, δεν είναι εύκολο να τα κατανοήσεις».
Προκλήσεις και η επόμενη μέρα για την τριτοβάθμια εκπαίδευση
Ο Σταμάτης Αγγελόπουλος, πρύτανης του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδος (ΔΙΠΑΕ), με έδρα τη Θεσσαλονίκη, επιβεβαιώνει ότι το φαινόμενο είναι πλέον πραγματικότητα και στο ίδρυμά του, ειδικά σε τμήματα περιφερειακών πόλεων όπως το Κιλκίς, οι Σέρρες και η Κατερίνη, όπου περίπου 50% των φοιτητών δεν μένουν μόνιμα. Υπογραμμίζει ότι «στο πανεπιστήμιο πρέπει κάθε φοιτητής να ενσωματωθεί στην κοινότητα. Σπουδές δεν είναι μόνο να παρακολουθείς μαθήματα και να δίνεις εξετάσεις. Αλλιώς είσαι περαστικός».
Η κατάσταση αυτή δημιουργεί προκλήσεις όχι μόνο για την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά και για τις δημοτικές αρχές των πόλεων που έχουν επενδύσει στην παρουσία των φοιτητών για την τόνωση της τοπικής οικονομίας. Η απουσία των φοιτητών από τις πόλεις των σπουδών τους επηρεάζει την αγορά ενοικίων, την εστίαση και άλλες τοπικές επιχειρήσεις. Η ανάγκη για περισσότερες και πιο προσιτές φοιτητικές εστίες, καθώς και η ανάπτυξη στρατηγικών για την ενίσχυση της φοιτητικής κοινότητας, καθίσταται πλέον επιτακτική για την διατήρηση του ακαδημαϊκού κλίματος και την στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης.
Πώς να διαχειριστείτε το κόστος και τις σπουδές
- Εξερευνήστε επιλογές συγκατοίκησης για μείωση του ενοικίου, αν η διαμονή στην πόλη είναι απαραίτητη.
- Αναζητήστε φοιτητικές προσφορές σε μεταφορές και διαμονή για να μειώσετε το κόστος μετακίνησης.
- Αξιοποιήστε το e-class και το εκπαιδευτικό υλικό που ανεβάζουν οι καθηγητές για εξ αποστάσεως μελέτη.
- Διατηρήστε ενεργή επαφή με συμφοιτητές για ανταλλαγή σημειώσεων, ομαδική μελέτη και ακαδημαϊκή υποστήριξη.
- Επικοινωνήστε με τους καθηγητές για διευκρινίσεις και υποστήριξη, ειδικά αν δεν μπορείτε να παρακολουθείτε τακτικά.
