- Έξυπνες κάμερες έρχονται για να εντοπίζουν τυπικές παραβάσεις, όπως ταχύτητα και κόκκινο φανάρι.
- Η τεχνολογία δεν μπορεί να αντιληφθεί την αντικοινωνική οδηγική συμπεριφορά, όπως το διπλοπαρκάρισμα ή την έλλειψη σεβασμού.
- Η βαθιά ριζωμένη νοοτροπία της ανομίας και της μικροαυθαιρεσίας δεν αλλάζει με τον φόβο του προστίμου.
- Προτείνεται η ενίσχυση της παιδείας και η παρουσία τροχονόμων που θα εστιάζουν στην ευγένεια και τον διάλογο.
- Η ουσιαστική αλλαγή στην οδική συμπεριφορά πηγάζει από την προσωπική ευθύνη και τη συνειδητοποίηση του δρόμου ως κοινού χώρου.
Οι νέες έξυπνες κάμερες που αναμένεται να εγκατασταθούν στους ελληνικούς δρόμους θα περιορίσουν τις τυπικές παραβάσεις, όπως το κόκκινο και την υπερβολική ταχύτητα, μέσω αυτόματης βεβαίωσης προστίμων. Ωστόσο, η τεχνολογία αυτή δεν είναι σε θέση να αντιληφθεί και να διορθώσει τη βαθιά ριζωμένη αντικοινωνική οδηγική συμπεριφορά, όπως το διπλοπαρκάρισμα ή την έλλειψη σεβασμού προς τους άλλους χρήστες του δρόμου.
Η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών στην οδική ασφάλεια αποτελεί μια διαρκή προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών στους δρόμους. Αυτή η εξέλιξη έρχεται ως συνέχεια παρόμοιων πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της επιτήρησης και τη μείωση της παραβατικότητας, με την ελπίδα ότι η αυτοματοποίηση θα επιφέρει πιο άμεσα και αποτελεσματικά αποτελέσματα. Ωστόσο, η αλλαγή της οδηγικής κουλτούρας παραμένει μια πολυπλοκότερη πρόκληση.
Οι έξυπνες κάμερες και οι τυπικές παραβάσεις
Οι νέες έξυπνες κάμερες αναμένεται να εγκατασταθούν στους ελληνικούς δρόμους με στόχο την επιβολή της τάξης. Θα διαθέτουν την ικανότητα να εντοπίζουν παραβάσεις όπως το πέρασμα με κόκκινο, την υπερβολική ταχύτητα και την κίνηση σε λεωφορειολωρίδες. Μέσω αλγορίθμων αναγνώρισης πινακίδων και σύνδεσης με τα πληροφοριακά συστήματα του κράτους, τα πρόστιμα θα βεβαιώνονται αυτόματα. Αυτή η αυτοματοποίηση, στα χαρτιά, φαντάζει ως η ιδανική λύση για την αντιμετώπιση των συνηθισμένων παραβάσεων του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, προσφέροντας μια άμεση και αδιάβλητη διαδικασία.
Ήδη, ανάλογες πρωτοβουλίες έχουν δρομολογηθεί, όπως η εγκατάσταση καμερών στα λεωφορεία της Αθήνας, με στόχο την αντιμετώπιση της παράνομης χρήσης των λεωφορειολωρίδων. Αυτές οι τεχνολογικές λύσεις, όπως και τα προγράμματα για την ανάπτυξη έξυπνων συστημάτων αυτόνομης οδήγησης, δείχνουν την τάση για αυξημένη επιτήρηση και αυτοματοποίηση στην οδική ασφάλεια. Η προσδοκία είναι ότι η αδιάλειπτη παρακολούθηση θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους οδηγούς που συνηθίζουν να παραβιάζουν τους κανόνες.
Η «τυφλή» όψη της τεχνολογίας: Αντικοινωνική συμπεριφορά
Παρά την αποτελεσματικότητά τους στις τυπικές παραβάσεις, οι έξυπνες κάμερες έχουν ένα σημαντικό όριο: δεν μπορούν να αντιληφθούν την αντικοινωνική οδηγική συμπεριφορά. Η κάμερα μπορεί να καταγράψει ένα λάθος, αλλά όχι την έλλειψη σεβασμού ή την αλαζονεία. Δεν θα εντοπίσει τον οδηγό που πετάει σκουπίδια από το παράθυρο, που διπλοπαρκάρει «για ένα λεπτό», που κλείνει ράμπες αναπήρων ή ανεβαίνει σε πεζοδρόμια. Ούτε θα καταγράψει τη λεκτική επιθετικότητα, το ειρωνικό βλέμμα ή την αγένεια που καθιστούν την οδήγηση στις ελληνικές πόλεις όχι μόνο επικίνδυνη, αλλά και ψυχοφθόρα.
Αυτό που ανησυχεί τους αναλυτές είναι ότι η βαθιά ριζωμένη αντικοινωνική συμπεριφορά στον δρόμο, η οποία συχνά πηγάζει από την πεποίθηση ότι «όλοι το κάνουν» και την ανομία ως τρόπο ζωής, δεν μπορεί να αγγιχθεί από την τεχνολογία. Ο οδηγός που διπλοπαρκάρει νιώθει ρεαλιστής, όχι παραβάτης, προσαρμοζόμενος στη «ζούγκλα της ασφάλτου». Αυτή η καθημερινή μικροαυθαιρεσία, που θεωρείται φυσιολογική, είναι η ρίζα της αντικοινωνικής οδήγησης και η τεχνολογία σηκώνει τα χέρια ψηλά απέναντί της.
Η ανάγκη για αλλαγή νοοτροπίας: Πέρα από το πρόστιμο
Η εμπειρία από άλλες χώρες δείχνει ότι ο φόβος του προστίμου έχει κοντά ποδάρια. Στη Βρετανία, για παράδειγμα, οι κάμερες μείωσαν τις υπερβάσεις ταχύτητας, αλλά οι οδηγοί έμαθαν να φρενάρουν στα speed traps και να επιταχύνουν ξανά. Στη Σιγκαπούρη, παρά την υποδειγματική πειθαρχία στους δρόμους λόγω αυστηρής επιτήρησης, η απουσία ελέγχου θα οδηγούσε στην επιστροφή του «ανθρώπινου ενστίκτου της παράκαμψης». Αυτό υποδηλώνει ότι η πραγματική αλλαγή δεν έρχεται από την εξωτερική αστυνόμευση, αλλά από μια εσωτερική αυτοπειθαρχία και αλλαγή νοοτροπίας.
Ίσως ένα πιο ριζοσπαστικό μέτρο από χιλιάδες κάμερες να είναι η επιστράτευση ομάδων της Τροχαίας που θα κινούνται συνεχώς στους δρόμους, χωρίς σταθερό πόστο και στόχους εισπραξιμότητας. Αυτές οι ομάδες θα σταματούν οδηγούς όχι μόνο για τυπικές παραβάσεις, αλλά για συμπεριφορές που υπονομεύουν την καθημερινή ασφάλεια και ευγένεια, όπως το διπλοπαρκάρισμα σε στάση, το πέταγμα σκουπιδιών ή το «καβάτζωμα» στην ουρά. Ο διάλογος, όπως επισημαίνεται, μπορεί να έχει μεγαλύτερο παιδευτικό αποτέλεσμα από ένα αυτόματο e-mail προστίμου, καθώς η αίσθηση της επιτήρησης απέναντι σε κάθε ασύδοτη συμπεριφορά είναι κρίσιμη.
Η παιδεία ως το κλειδί της αλλαγής
Η πραγματική αλλαγή στην οδηγική συμπεριφορά δεν πηγάζει από την αστυνόμευση, αλλά από την παιδεία. Στην Ελλάδα υπάρχει ένα σημαντικό έλλειμμα σε αυτόν τον τομέα, από τα σχολεία, όπου τα μαθήματα κυκλοφοριακής αγωγής είναι αποσπασματικά, μέχρι τις εκστρατείες ενημέρωσης που θα μπορούσαν να προωθούν την ιδέα του δρόμου ως κοινού χώρου συμβίωσης. Έχουν γίνει σημαντικά βήματα στις υποδομές, αλλά ελάχιστα στην οδηγική κουλτούρα. Μάθαμε να οδηγούμε καλύτερα αυτοκίνητα, όχι να οδηγούμε καλύτερα ως πολίτες.
Η επόμενη μέρα στους ελληνικούς δρόμους
Η πρόοδος στην οδική συμπεριφορά δεν θα έρθει από τις κάμερες, αλλά από εμάς τους ίδιους. Από τη στιγμή που θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο δρόμος δεν είναι πεδίο μάχης, αλλά πεδίο συμβίωσης. Κάθε κόρνα, κάθε διπλοπαρκάρισμα, κάθε βιαστικό πέρασμα από τη δεξιά λωρίδα αποτελεί μια μικρή ήττα της κοινής λογικής. Οι κάμερες θα συνεχίσουν να καταγράφουν τα λάθη μας, αλλά μόνο εμείς μπορούμε να τα διορθώσουμε. Η ελπίδα για ουσιαστική αλλαγή δεν βρίσκεται στον φακό μιας κάμερας, αλλά στον ίδιο τον καθρέφτη μας και στην προσωπική μας ευθύνη.
Πώς μπορούμε να αλλάξουμε την οδηγική μας συμπεριφορά
- Αντιμετωπίστε τον δρόμο ως κοινό χώρο συμβίωσης, όχι ως πεδίο μάχης ή επιβολής.
- Επιδείξτε σεβασμό προς όλους τους χρήστες του δρόμου, πεζούς και οδηγούς, αποφεύγοντας αντικοινωνικές συμπεριφορές.
- Συνειδητοποιήστε ότι η παιδεία και η εσωτερική αυτοπειθαρχία είναι πιο αποτελεσματικές από τον φόβο του προστίμου.
- Αποφύγετε το διπλοπαρκάρισμα, το πέταγμα σκουπιδιών και την παρεμπόδιση ραμπών, ακόμα κι αν θεωρείτε ότι είναι «για ένα λεπτό».
- Ενθαρρύνετε τον διάλογο και την ευγένεια στην οδήγηση, αναγνωρίζοντας ότι το αυτοκίνητο είναι εργαλείο μετακίνησης και όχι προέκταση του «εγώ».
